«Μια φορά κι έναν καιρό/ Λίγα λάθη πριν/ Ήμουν στο οπτικό σου πεδίο/ Με απομόνωσες/ Με βρήκες», τραγουδούσε το 2012 η Τέιλορ Σουιφτ στο “I Knew You Were Trouble”. Και συνεχίζει. «Υποθέτω πως δεν νοιαζόσουν/ Και υποθέτω πως μ’ άρεσε αυτό/ Και όταν σε ερωτεύτηκα δυνατά/ Έκανες ένα βήμα πίσω/ Χωρίς εμένα». Γιατί ξεκινάμε με αυτούς τους στίχους, θα αναρωτηθεί κανείς. Τον τελευταίο καιρό, τα σκανδαλοθηρικά περιοδικά έχουν τοποθετήσει στο στόχαστρο τους στίχους της 24χρονης τραγουδίστριας, ψάχνοντας να ανακαλύψουν σε ποιον από τους πρώην συντρόφους της αναφέρονται. Η ίδια χαρακτήρισε «σεξιστική» την οπτική γωνία των μέσων, καθώς παρόμοια δημοσιεύματα δεν εντοπίζονται στις πρώην συντρόφους συναδέλφων της.
Αλλά γιατί ενδιαφερόμαστε τόσο για την σχεσιακή προϊστορία κάποιου άλλου ανθρώπου, πέρα από την τοξική, κουτσομπολίστικη περιέργεια που διακατέχονται σε αυτές τις ερωτήσεις; Μας προσφέρει κάτι σημαντικό για τους ανθρώπους με τους οποίους συνάπτουμε σχέσεις;
«Το ιστορικό γνωριμιών κάποιου μπορεί να αποτελέσει έναν γρήγορο, αν και κάπως χοντροκομμένο τρόπο, για να αξιολογήσει κανείς την εμπειρία κάποιου χωρίς να χρειάζεται να αφιερώσει χρόνο να τον γνωρίσει», λέει στο BBC ο Ράιαν Άντερσον, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο Μόνας στην Αυστραλία.
Είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για τις ετεροφυλόφιλες γυναίκες το να έχουν την ικανότητα να κάνουν μια γρήγορη αξιολόγηση της ρομαντικής επιθυμίας κάποιου χωρίς να ξοδέψουν ιδιαίτερο χρόνο στα ραντεβού. Η εξελικτική ψυχολογία προτείνει ότι οι γυναίκες επενδύουν περισσότερο στην ανατροφή ενός παιδιού και ως εκ τούτου μπορεί να είναι πιο επιλεκτικές από τους άντρες σχετικά με την επιλογή συντρόφου.
Φαίνεται επίσης ότι οι νεότερες γυναίκες είναι πιο πιθανό να εκτιμήσουν τη γνώμη άλλων γυναικών σχετικά με τα μελλοντικά ραντεβού τους. Ο Άντερσον εκτιμάει ότι αυτό συμβαίνει επειδή τα άτομα με λιγότερη εμπειρία γνωριμιών αναζητούν κοινωνικές ενδείξεις (όπως το πώς περιγράφουν άλλες γυναίκες έναν άντρα), για να βρουν ένα καλό ταίρι.
Η κρίση της καταλληλόλητας ενός πιθανού συντρόφου με βάση τους «πρώην» ονομάζεται “mate copying”. Οι άνθρωποι παρατηρούν τα ελκυστικά στοιχεία στο χαρακτήρα των ατόμων με τα οποία οι φίλοι τους βγαίνουν για ραντεβού. Το πιο πιθανό είναι να ακολουθήσουν τα χνάρια των φίλων τους.
Οι έρευνες δείχνουν τον δρόμο
Για μερικούς ανθρώπους, το να είναι κανείς σε μία σχέση τους κάνει να νιώθουν καλύτερα με το εαυτό τους. Αλλά σε περίπτωση που βρίσκονται σε επαφή με κάποιον/α πρώην, αυτό μπορεί να υποβαθμίσει την τωρινή τους σχέση και να εκτιμήσουν λιγότερο το τώρα.
«Ίσως ένας λόγος που μερικοί άνθρωποι εξακολουθούν να αισθάνονται ισχυρά συναισθήματα για τον πρώην σύντροφό τους είναι ότι τείνουν να έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά με τον τωρινό τους σύντροφο», λέει η Γιούμπιν Παρκ, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο εργαστήριο του Δικτύου Συναισθηματικής Ευζωίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Σαν Φρανσίσκο. Δεν σας φαίνεται λίγο παράξενο;
Βάσει της έρευνας της Παρκ, ένας λόγος που οι πρώην μπορεί να μοιάζουν με τους νέους μας συντρόφους είναι ότι απλώς τους επιλέγουμε από μια δεξαμενή του περιβάλλοντός μας. Τείνουν να είναι συνάδελφοι, φίλοι από το πανεπιστήμιο, άτομα της ίδιας θρησκείας. «Αντί να δούμε απλώς την ομοιότητα σε κάθε χαρακτηριστικό ανεξάρτητα, πχ. “ο Τζον είναι τόσο εσωστρεφής όσο ο Μάικ», εξετάσαμε το «ο Τζον είναι τόσο υψηλός σε εσωστρέφεια, μέτρια ανοιχτόμυαλος, χαμηλός στα επίπεδα θυμού… όσο ο Μάικ», προκειμένου να αποτυπώσουμε την συνολική ομοιότητα στους δύο συντρόφους, τον πρώην και το νυν», σημειώνει η Παρκ.
Αν έχουμε την τάση να βγαίνουμε ραντεβού με ανθρώπους που έχουν παρόμοια προσωπικότητα, μάλλον είναι πιο πιθανό να κάνουμε και τα ίδια λάθη στις νέες μας σχέσεις. Τα φαντάσματα των πρώην δεν παύουν να υφίστανται. Ωστόσο, σε έρευνα του Τζον Γκέλισσεν στο Social Science Research, τα ζευγάρια που έχουν πάρει διαζύγιο και ξαναπαντρεύονται, οι περιγραφές του ιδανικού συντρόφου άλλαξαν, καθώς ο χωρισμός είναι ο κατάλληλος χρόνος για επαναξιολόγηση των «θέλω» του καθενός.
Βέβαια, για τις νεότερες γενιές, η ιδέα του ραντεβού με συμβατικές έννοιες είναι λίγο εκτός μόδας. Οι μισές από τις μακροχρόνιες σχέσεις για τους νεαρούς περιλαμβάνουν μια περίοδο συνεχόμενων διακοπών, ενώ οι μισοί ενήλικες που χωρίζουν, συνεχίζουν να κοιμούνται με τους/τις πρώην, σύμφωνα με την Σάρα Χάλπερν-Μίκιν, κοινωνιολόγο του Πανεπιστημίου Γουισκόνσιν – Μάντισον.
Το σίγουρο όμως είναι ένα. Οι πρώην μας μπορούν να αποκαλύψουν κάθε λογής πράγματα για εμάς χωρίς ποτέ να πουν τίποτα. Γι’ αυτό ίσως να πρέπει να κοιτάξουμε το ιστορικό των σχέσεων και των ραντεβού μας πιο προσεκτικά
