Η έλλειψη διαθέσιμου ηλεκτρικού αποτελεί το κυριότερο εμπόδιο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από οικιακούς καταναλωτές, επαγγελματίες και φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, εξανεμίζοντας τις ελπίδες για χαμηλότερο ενεργειακό κόστος.
Σύμφωνα με την πρόσφατη ανασκόπηση του Green Tank, έως τον περασμένο Νοέμβριο, περίπου οι μισές αιτήσεις σύνδεσης στη χαμηλή – μέση τάση και στον εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό είχαν απορριφθεί από τον ΔΕΔΔΗΕ λόγω έλλειψης ηλεκτρικού χώρου.
Η αδυναμία του συστήματος να ικανοποιήσει περισσότερους καταναλωτές, συμπίπτει με τις τρέχουσες συνθήκες της ενεργειακής κρίσης, οι οποίες έστρεψαν το ενδιαφέρον στη χρήση των ΑΠΕ για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών, είτε μέσα από την αυτοπαραγωγή σε ατομικό επίπεδο είτε μέσα από τη συλλογική αυτοπαραγωγή αξιοποιώντας τις ενεργειακές κοινότητες. Όμως οι προσπάθειες αυτές έμειναν στα χαρτιά.
Τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι η ισχύς των αιτήσεων για έργα εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού (virtual net metering) από ενεργειακές κοινότητες, αυξήθηκε από 18,9 MW τον Νοέμβριο του 2021 σε 86.9 MW τον Νοέμβριο του 2022 (+358%).
Αντίστοιχα, η δυναμικότητα των αιτήσεων για έργα εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού συνολικά (από ενεργειακές κοινότητες και άλλους φορείς) αυξήθηκε από 90.78 MW σε 218.18 MW (+140.3%).
Ακόμα μεγαλύτερο ήταν το άλμα στα έργα ατομικής αυτοπαραγωγής. Η ισχύς των αντίστοιχων αιτήσεων αυξήθηκε κατά 200% από 260.27 MW τον Νοέμβριο του 2021 σε 779.4 MW τον Νοέμβριο του 2022.
Στο επίκεντρο η Δ. Μακεδονία
Μέχρι τον Νοέμβριο του 2022 και για ένα χρόνο, είχαν υπερ-πενταπλασιαστεί οι αιτήσεις για έργα εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού από ενεργειακές κοινότητες, ενώ η αντίστοιχη αιτούμενη ισχύς αυξήθηκε από 18.9 MW σε 86.9 MW.
Ωστόσο, εμπόδιο αποτελεί η έλλειψη ικανού ηλεκτρικού χώρου στα δίκτυα με το 49% των αιτήσεων τέτοιων έργων να απορρίπτεται από τον ΔΕΔΔΗΕ και την εγκατεστημένη ισχύ τους να είναι πολύ χαμηλή (3.6%).
Με βάση τα συμπεράσματα του Green Tank προκύπτει έως τον προηγούμενο Νοέμβριο, ο αριθμός των ενεργειακών κοινοτήτων στην επικράτεια παρουσιάζει ανοδική πορεία, με 1.406 ενεργές ενεργειακές κοινότητες και έργα συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 802.71 MW.
Σημαντικό μερίδιο ανήκει στις λιγνιτικές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας όπου βρίσκονται 261 ενεργειακές κοινότητες και λειτουργούν συνολικά 101 έργα ισχύος 63.03 MW.
Αντιθέτως, η δυναμική των ενεργειακών κοινοτήτων στην Περιφερειακή Ενότητα Αρκαδίας είναι σαφώς μικρότερη. Συνολικά έως τον Νοέμβριο του 2022 είχαν ιδρυθεί 21 ενεργειακές κοινότητες και μόλις 2 από αυτές στη Μεγαλόπολη, ενώ λειτουργούσαν 9 έργα ενεργειακών κοινοτήτων ισχύος 5.29 MW.
Πώληση ηλεκτρικής ενέργειας για αποκόμιση κερδών
Τα περισσότερα έργα ενεργειακών κοινοτήτων πωλούν την παραγόμενη ενέργεια στο δίκτυο χαμηλής και μέσης τάσης και δεν την καταναλώνουν.
Τον Νοέμβριο του 2022 καταγράφονται σχεδόν 800 MW εγκατεστημένης ισχύος αντίστοιχων έργων ΑΠΕ στην επικράτεια, με αύξηση 71.4% σε σχέση με τον Νοέμβριο του προηγούμενου έτους.
Την ίδια στιγμή, η εγκατεστημένη ισχύς έργων ΑΠΕ εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού από ενεργειακές κοινότητες, που αποσκοπούν στην κάλυψη των αναγκών των πολιτών σε ηλεκτρική ενέργεια, είναι πολύ μικρότερη, μόλις 3.17 MW.
Συνεπώς, έως τώρα το εργαλείο των ενεργειακών κοινοτήτων χρησιμοποιείται κυρίως για την αποκόμιση κερδών από την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας στο δίκτυο και όχι για την κάλυψη ιδίων ενεργειακών αναγκών.
Σύμφωνα με την κ. Ιωάννα Θεοδοσίου, συνεργάτιδα πολιτικής του Green Tank, η αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων της νέας προγραμματικής περιόδου 2021 – 2027, του Πράσινου Ταμείου και του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, καθώς και η διασφάλιση ηλεκτρικού χώρου είναι τα αναγκαία μέτρα που οφείλει να λάβει η Πολιτεία για να ενισχύσει τη συμμετοχή των πολιτών στην ενεργειακή μετάβαση και να τους στηρίξει στην αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης.
Γι’ αυτό η προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στα έργα αυτοπαραγωγής των ενεργειακών κοινοτήτων πολιτών μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.
