Με το ένα χέρι «δίνει» 1,1 δισ. ευρώ για νέες παροχές, ελαφρύνσεις και μέτρα στήριξης ο νέος κρατικός προϋπολογισμός το 2025. Με το άλλο χέρι «παίρνει» όμως 1,1 δισ. ευρώ φόρους εισοδήματος περισσότερους από φέτος.
Σύμφωνα με το προσχέδιο του νέου προϋπολογισμού που κατατέθηκε χθες στη Βουλή από τον υφυπουργό Οικονομικών Θάνο Πετραλιά, το 2024 διατέθηκαν 1,84 δισ. για νέες παροχές, αυξήσεις και μέτρα στήριξης. Τα μέτρα αυτά συνεχίζονται τη νέα χρονιά και προσαυξάνονται με 1,1 δισ. επιπλέον μέτρα, φτάνοντας έτσι στα 2,944 δισ. το 2025. Σε αυτά προβλέπονται οι αυξήσεις συντάξεων έως 2,5%, των επιδομάτων, του κατώτατου μισθού και της απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα (με ανεργία κάτω από 10%), αλλά και των μισθών στο δημόσιο.
Από την άλλη πάντως, όσο αυξάνονται τα εισοδήματα, αυξάνονται και οι φόροι, βάσει της φορολογικής κλίμακας που παραμένει σταθερά η ίδια.
Για παράδειγμα, με την σταδιακή αύξηση όλων των μισθών στο δημόσιο κατά 100 ευρώ (ώστε ο εισαγωγικός να φτάσει από 850 σήμερα στα 950 ευρώ το 2027) οι δημόσιοι υπάλληλοι θα λαμβάνουν ετησίως 280 εκατομμύρια ευρώ «μικτά». Αλλά στην τσέπη τους θα μένουν τα 150 «καθαρά», καθώς σχεδόν τα μισά θα πάνε για κρατήσεις φόρων κλπ.
Αυτό συνέβη και φέτος, αφού το δημόσιο θα βάλει στα κρατικά ταμεία 3,3 δισ. περισσότερα από όσα ανέμενε ότι θα εισπράξει φέτος από φόρους, όταν κατέθετε πέρυσι τον προϋπολογισμό του 2024!
Σύμφωνα με το προσχέδιο του νέου κρατικού προϋπολογισμού, η υπέρογκη αυτή υπέρβαση εσόδων από φόρους, δεν συνέβη -κατά κύριο λόγο- εξαιτίας της ακρίβειας, αλλά το βάρος έπεσε κυρίως στις επιχειρήσεις, ως εξής:
• χωρίς να αυξηθούν οι φόροι (ή παρά και τις φοροελαφρύνσεις στα εισοδήματα του 2023 λόγω τέκνων κλπ) τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων σημείωσαν υπέρβαση κατά 0,84 δισ. ευρώ πάνω από τον προϋπολογισμό. Αυτό αποδίδεται στην αύξησης των αμοιβών καθώς, όπως σημειώνεται, η αύξηση των αμοιβών εξαρτημένης εργασίας το 2024 έφτασε στο 5,2% και όχι 3,8% που ήταν η πρόβλεψη στον προϋπολογισμό για φέτος.
• από τον ΦΠΑ (που σχετίζεται με την με την τιμή πώλησης των προϊόντων και την ακρίβεια) θα εισπράξει μεν 0,87 δισ. ευρώ παραπάνω από όσα αρχικά προέβλεπε, δηλαδή το 1/4 της αύξησης εσόδων από φόρους. Σε από αυτά τα περίπου 875 εκατ. ευρώ επιπλέον, εκτός από την περιστολή της φοροδιαφυγής, συνέτειναν ελαφρώς μεν ο πληθωρισμός (η χρονιά κλείνει με 2,7% αντί πρόβλεψης 2,6%) αλλά και η αύξηση της πραγματικής ιδιωτικής κατανάλωσης (κατά 1,7% και όχι 1,3% όπως ήταν αρχική η εκτίμηση στον προϋπολογισμό).
• τα έσοδα του κράτους από φόρους θα ανέλθουν στα 66,247 δισ. ευρώ, καταγράφοντας υπέρβαση κατά 3,288 δισ. ή 5,2% έναντι του στόχου του προϋπολογισμού 2024.
• από φόρους εισοδήματος (φυσικών προσώπων, νομικών προσώπων και λοιπών κατηγοριών) αναμένονται 23,876 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας υπέρβαση κατά 2,224 δισ. ευρώ ή 10,3% έναντι του στόχου του προϋπολογισμού 2024. Από τα νοικοκυριά (φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων) αναμένονται 14,174 δισ. ευρώ, ή 837 εκατ. ευρώ περισσότερα από τον στόχο, κυρίως λόγω αύξησης των μισθών και των συντάξεων, καθώς και λόγω μείωσης της ανεργίας. Ενώ από εταιρίες και επιχειρήσεις (φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων) αναμένονται 7,792 δισ. ευρώ, σημειώνοντας υπέρβαση κατά 1,096 δισ. ευρώ ή 16,4% από τον στόχο, λόγω βελτίωσης των οικονομικών αποτελεσμάτων των επιχειρήσεων κατά το 2023, αλλά και της θέσπισης, και για το έτος 2024, της έκτακτης Προσωρινής Συνεισφοράς Αλληλεγγύης στις εταιρείες διύλισης πετρελαίου, η οποία δεν είχε προβλεφθεί.
• οι Φόροι επί αγαθών και υπηρεσιών (δηλαδή ΦΠΑ, Ειδικοί Φόροι Κατανάλωσης -ΕΦΚ, φόροι χαρτοσήμου, φόροι επί χρηματοοικονομικών και κεφαλαιακών συναλλαγών κλπ) θα φτάσουν στα 36,270 δισ. ευρώ, σημειώνοντας υπέρβαση επιπλέον 1,102 δισ. ευρώ ή 3,1% έναντι του στόχου του προϋπολογισμού 2024. Από ΦΠΑ (που επιβαρύνει τα νοικοκυριά και πρέπει να τον αποδίδουν οι επιχειρήσεις) το δημόσιο φέτος θα εισπράξει 25,25 δισ. καταγράφοντας υπέρβαση 875 εκατ. ευρώ πάνω από τον στόχο! Την ίδια ώρα αυξάνονται και τα έσοδα από ΕΦΚ (που, πάντως, αυξάνονται με βάση τις πωλούμενες ποσότητες και εξαιτίας της τιμής που αυτές έχουν) θα φτάσουν στα 7,2 δισ. ευρώ, με υπέρβαση κατά 125 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.
Για το 2025 προβλέπονται να αυξηθούν:
• τα συνολικά έσοδα από φόρους κατά 2,474 δισ. ή 3,7% έναντι του 2024. Αναμένεται να φτάσουν στα 68,721 δισ. ευρώ, με αύξηση κυρίως λόγω της προβλεπόμενης ανάπτυξης 2,3%.
• τα έσοδα από άμεσους φόρους εισοδήματος αναμένεται να ανέλθουν σε 24,941 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 1,065 εκατ. ευρώ ή 4,5% έναντι του 2024. Από τις εταιρίες (φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων) αναμένονται 7,972 εκατ. ευρώ, ή 180 εκατ. ευρώ περισσότερα έναντι του 2024. Από τα νοικοκυριά (φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων) αναμένονται 15,052 δισ. ευρώ, ή 878 εκατ. ευρώ περισσότερα έναντι του 2024, λόγω αύξησης της απασχόλησης, του κατώτατου μισθού, των μισθών στο δημόσιο, των συντάξεων κλπ. Και τούτο, παρά τη φοροελάφρυνση κατά 141 εκατ. ευρώ έναντι του 2024, από την κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος στους ελεύθερους επαγγελματίες.
• τα έσοδα από ΦΠΑ, ΕΦΚ, έμμεσους φόρους επί αγαθών και υπηρεσιών, προβλέπονται στα 37,798 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 1,528 δισ. ή 4,2% πάνω από του 2024. Αυτό αποδίδεται κυρίως στην αύξηση της κατανάλωσης ή περιορισμό της φοροδιαφυγής, και όχι στον πληθωρισμό που αναμένεται να αυξηθεί 2,1% το 2025.
Ειδικότερα, από ΦΠΑ αναμένεται να εισπραχθούν 26,508 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 1,254 δισ. έναντι του 2024 ενώ από ΕΦΚ προβλέπονται 7,239 δισ. ή 47 εκατ. ευρώ περισσότερα έναντι του 2024.
Πού πάνε τα λεφτά
Το συνολικό κόστος των παροχών και μέτρων ελάφρυνσης για το 2024 ανέρχεται σε 1,840 δισ. ευρώ ενώ για το έτος 2025 προβλέπεται να αυξηθεί σε σχέση με το 2024 κατά 1,104 δισ. ευρώ και να ανέλθει σε 2,944 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τον πίνακα.
Σημειώνεται ότι:
1. το «μείον» πριν τα ποσά σημαίνει εξοικονόμηση για το κράτος και επιβάρυνση για πολίτες ή επιχειρήσεις, ενώ το «συν» σημαίνει αύξηση κόστους για το δημόσιο και ελάφρυνση ή αύξηση παροχών για τους δικαιούχους.
2. Στον πίνακα δεν περιλαμβάνονται και δράσεις ή έργα και επενδύσεις που καλύπτονται από τον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων, ούτε και η έκτακτη ενίσχυση κατά τον μήνα Δεκέμβριο 2024, ύψους 243 εκατ. ευρώ, σε συνταξιούχους με προσωπική διαφορά, δικαιούχους του επιδόματος παιδιού, των αναπηρικών επιδομάτων, του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος και των ανασφάλιστων υπερηλίκων κλπ.
Ειδικότερα, οι κυριότερες μόνιμες δημοσιονομικές παρεμβάσεις που εφαρμόστηκαν το 2024 καθώς και οι νέες, οι οποίες θα εφαρμοστούν από το 2025, είναι οι ακόλουθες:
• μείωση από 01.01.2025, κατά μία ποσοστιαία μονάδα, των ασφαλιστικών εισφορών. Ειδικότερα, η μείωση αυτή αναλύεται σε μείωση 0,5% στις εισφορές των εργαζόμενων και 0,5% στις εργοδοτικές εισφορές κλάδου υγείας, με το ετήσιο καθαρό κόστος για το 2025 να ανέρχεται σε 440 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται ότι με την εν λόγω μείωση των ασφαλιστικών εισφορών η σωρευτική μείωσή τους από το 2019 ανέρχεται σε 5,4 ποσοστιαίες μονάδες (από 40,56% σε 35,16%),
• κατάργηση από 01.01.2025 του τέλους επιτηδεύματος στους ελεύθερους επαγγελματίες, σε συνέχεια της μείωσης κατά 50% το 2024, με κόστος 113 εκατ. ευρώ για το 2024 και 238 εκατ. ευρώ για το 2025,
• επέκταση της επιστροφής του ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο για το 2024 και μονιμοποίησή της από το 2025, με νέο σύστημα το οποίο βασίζεται στην πραγματική κατανάλωση, με κόστος 82 εκατ. ευρώ για το 2024 και 100 εκατ. ευρώ για το 2025,
• αύξηση των συντάξεων με βάση τον ρυθμό μεταβολής του πληθωρισμού και του ΑΕΠ, με κόστος 424 εκατ. ευρώ για το 2024 και επιπλέον 401 εκατ. ευρώ για το 2025,
• αναμόρφωση του μισθολογίου στον δημόσιο τομέα από την 01.01.2024, με την οποία αυξήθηκαν οι μισθοί όλων των δημοσίων υπαλλήλων, με ιδιαίτερη έμφαση στους χαμηλόμισθους υπαλλήλους, στους υπαλλήλους με παιδιά καθώς και στους υπαλλήλους που κατέχουν θέσεις ευθύνης. Το συνολικό ετήσιο μικτό κόστος (συμπεριλαμβανομένων των εργοδοτικών εισφορών) ανέρχεται σε 1.067 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, από τον Απρίλιο 2025 θα πραγματοποιηθεί νέα αύξηση στους βασικούς μισθούς όλων των δημοσίων υπαλλήλων, έτσι ώστε ο εισαγωγικός μισθός στο Δημόσιο να μην υπολείπεται του επιπέδου του κατώτατου μισθού του ιδιωτικού τομέα. Το μικτό κόστος της νέας παρέμβασης για το 2025 εκτιμάται κατ’ αρχήν σε 143 εκατ. ευρώ περίπου. Ωστόσο, σημειώνεται ότι το τελικό κόστος εξαρτάται από την τελική αύξηση του κατώτατου μισθού,
• ενίσχυση του εισοδήματος των ιατρών του ΕΣΥ μέσω της αύξησης της αποζημίωσής τους για εφημερίες κατά 20% από 01.01.2024 με κόστος 45 εκατ. ευρώ καθώς και μέσω της θέσπισης από τον Σεπτέμβριο 2024 αυξημένου κινήτρου προσέλκυσης και παραμονής σε προβληματικές και άγονες περιοχές, με κόστος 5 εκατ. ευρώ για το 2024 και 16 εκατ. ευρώ για το 2025. Επιπλέον, από 01.01.2025 θεσπίζεται η αυτοτελής φορολόγηση της αποζημίωσης των εφημεριών των ιατρών του ΕΣΥ με συντελεστή 22%, με κόστος 40 εκατ. ευρώ,
• αύξηση από το 2024 της ειδικής αποζημίωσης για τα πληρώματα πλοίων του Πολεμικού Ναυτικού που βρίσκονται σε αποστολή και για το προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων που εκτελεί ειδικές αποστολές, με κόστος 15 εκατ. ευρώ και
• αύξηση από 01.01.2025 της αποζημίωσης για τη νυχτερινή απασχόληση του ένστολου προσωπικού (Ελληνική Αστυνομία – ΕΛΑΣ, Πυροσβεστικό Σώμα – ΠΣ, Λιμενικό Σώμα – Ελληνική Ακτοφυλακή – ΛΣ-ΕΛΑΚΤ, Ένοπλες Δυνάμεις), με κόστος 25 εκατ. ευρώ.
Επιπλέον, κατά τον μήνα Δεκέμβριο 2024 θα δοθούν ενισχύσεις ύψους 243 εκατ. ευρώ σε 1,9 εκατ. δικαιούχους περίπου, στους οποίους περιλαμβάνονται:
(α) συνταξιούχοι με προσωπική διαφορά, οι οποίοι θα λάβουν ενίσχυση που κυμαίνεται από 100 έως 200 ευρώ, αναλόγως του ύψους της σύνταξής τους και για συντάξεις έως και 1.600 ευρώ,
(β) δικαιούχοι επιδόματος παιδιού ΟΠΕΚΑ, οι οποίοι θα λάβουν μία επιπλέον μηναία δόση,
(γ) δικαιούχοι επιδόματος ΑμεΑ ΟΠΕΚΑ και αναπηρικών επιδομάτων e-ΕΦΚΑ, οι οποίοι θα ενισχυθούν με 200 ευρώ,
(δ) ανασφάλιστοι υπερήλικες, οι οποίοι θα λάβουν ενίσχυση 200 ευρώ και
(ε) δικαιούχοι ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, για τους οποίους προβλέπεται καταβολή προσαυξημένης μηνιαίας δόσης κατά 50%.
Πέραν των προαναφερθεισών δημοσιονομικών παρεμβάσεων, σημαντική θέση επέχουν και θεσμικές παρεμβάσεις, όπως η περαιτέρω αύξηση του κατώτατου μισθού από τον Απρίλιο 2025, πλέον της αύξησής του κατά 6,4% (από 780 σε 830 ευρώ) τον Απρίλιο 2024.
Επισημαίνεται ότι η συνολική αύξηση του κατώτατου μισθού από το 2021 έως το 2024 ανήλθε σε 27,7% (από 650 ευρώ σε 830 ευρώ).
Επιπλέον, από τον Ιανουάριο 2024 «ξεπάγωσαν» οι τριετίες, απελευθερώνοντας τη μισθολογική εξέλιξη των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα, ενώ η κατάργηση της μείωσης του 30% επί των συντάξεων των απασχολούμενων συνταξιούχων συμβάλλει στη σημαντική ενίσχυσή τους. Παράλληλα, είναι σε εξέλιξη η αναμόρφωση των κοινωνικών επιδομάτων, τόσο μέσω αυξήσεων του ύψους τους όσο και μέσω στόχευσης των σχετικών κριτηρίων επιλεξιμότητας, λαμβανομένης με αυτόν τον τρόπο μέριμνας για αυτούς που πραγματικά το έχουν ανάγκη.
