Επιτροπή του τουρκικού Kοινοβουλίου πρόκειται να συζητήσει σήμερα Πέμπτη και πιθανότατα να δώσει το πράσινο φως για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Το τελευταίο βήμα πριν από την επέκταση της δυτικής συμμαχίας έρχεται έπειτα από 18 μήνες τουρκικών διεκδικήσεων και καθυστερήσεων που απογοήτευσαν κάποιους συμμάχους.
Τον Μάιο του περασμένου έτους, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξέφρασε αντιρρήσεις για το αίτημα ένταξης στη στρατιωτική συμμαχία τόσο της Σουηδίας όσο και της Φινλανδίας. Τα σκανδιναβικά κράτη κινούνταν προς το ΝΑΤΟ, υπό την πίεση της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Η Τουρκία επικύρωσε τελικά την υποψηφιότητα της Φινλανδίας τον Απρίλιο, ωστόσο, μαζί με την Ουγγαρία, άλλο κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ, έχει κρατήσει τη Σουηδία σε αναμονή. Απαίτησε από τη Στοκχόλμη να λάβει περισσότερα μέτρα για να πατάξει αυτούς που θεωρεί τρομοκράτες και ισχυρίζεται ότι δρουν στη σκανδιναβική χώρα.
Ακολουθεί σύνοψη όσων έχουν πράξει η Στοκχόλμη, το Ελσίνκι, η Ουάσιγκτον και άλλα μέλη του ΝΑΤΟ για να ικανοποιήσουν τα αιτήματα της Αγκυρας. Αρκετοί αναλυτές κάνουν λόγο για «γεωπολιτικές νίκες» του Ερντογάν, την ίδια ώρα πάντως που το ζήτημα έχει προκαλέσει αναταράξεις στις σχέσεις της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ε.Ε.
Τι παραχώρησαν Σουηδία και Φινλανδία
Σε συνάντηση του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη πέρυσι, η Τουρκία κατέληξε σε συμφωνία με τη Σουηδία και τη Φινλανδία.
Οι δύο σκανδιναβικές χώρες συμφώνησαν να άρουν το εμπάργκο όπλων κατά της Αγκυρας. Επίσης, συμφώνησαν να λάβουν μέτρα κατά μελών του εκτός νόμου Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (PKK) και του λεγόμενου κινήματος Γκιουλέν, το οποίο η Τουρκία θεωρεί υπεύθυνο για την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016.
Πέρυσι, η Στοκχόλμη ήρε την απαγόρευση εξαγωγής στρατιωτικού εξοπλισμού στην Τουρκία, χωρίς να αποκαλύψει λεπτομέρειες σχετικά με εταιρείες και προϊόντα που εμπλέκονται ή πρόκειται να εμπλακούν.
Τον Ιούνιο, εισήγαγε νέο αντιτρομοκρατικό νομοσχέδιο που καθιστά παράνομο το να είναι κάποιος μέλος τρομοκρατικής οργάνωσης, υπογραμμίζοντας πως έπειτα από αυτό είχε τηρήσει τις δεσμεύσεις της έναντι της Αγκυρας.
Τους προηγούμενους μήνες, ανώτατο σουηδικό δικαστήριο μπλόκαρε την έκδοση δύο Τούρκων, τους οποίους η Αγκυρα έχει χαρακτηρίσει ως γκιουλενιστές.
Παράλληλα, εφετείο επικύρωσε την καταδίκη άνδρα για απόπειρα χρηματοδότησης του PKK, το οποίο έχουν χαρακτηρίσει τρομοκρατική οργάνωση, εκτός από την Τουρκία, και η Ευρωπαϊκή Ενωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Απαντώντας δε στις επικρίσεις σε Τουρκία και άλλες μουσουλμανικές χώρες, το σουηδικό υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοίνωσε ότι η χώρα εξετάζει εάν θα μπορούσε να αλλάξει τη νομοθεσία της, ώστε να αποτρέψει ανθρώπους από το να καίνε το Κοράνι δημόσια.
Η Φινλανδία, από την πλευρά της, συμφώνησε πέρυσι να εξετάσει το ενδεχόμενο να δώσει το πράσινο φως για την εξαγωγή όπλων στην Τουρκία κατά περίπτωση. Μετά από σχεδόν ένα χρόνο αναμονής, η Αγκυρα ανακοίνωσε ότι θα άνοιγε στο Ελσίνκι τον δρόμο για το ΝΑΤΟ.
Τι «έδωσαν» τα άλλα μέλη του ΝΑΤΟ
Οταν ο Ερντογάν άφησε να εννοηθεί, σε διάσκεψη του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο, ότι η Σουηδία θα πάρει τελικά το πράσινο φως, ο Καναδάς, μέλος του ΝΑΤΟ, συμφώνησε να ξαναρχίσει συνομιλίες με την Τουρκία για την άρση των περιορισμών στις εξαγωγές εξαρτημάτων μη επανδρωμένων αεροσκαφών, συμπεριλαμβανομένου οπτικού εξοπλισμού.
Η Ολλανδία ήρε τους περιορισμούς στις παραδόσεις όπλων στην Τουρκία. Επίσης, τον Ιούλιο, έπειτα από συνάντηση μεταξύ Τούρκων και Σουηδών ηγετών, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, ανακοίνωσε ότι η συμμαχία θα δημιουργήσει ειδικό συντονιστή για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Τον Οκτώβριο, διόρισε τον βοηθό γενικό γραμματέα Τόμας Γκόφους στη θέση.
Η Σουηδία και τα μαχητικά F-16 από τις ΗΠΑ
Το ζήτημα της έγκρισης από την Ουάσιγκτον του αιτήματος της Αγκυρας να αγοράσει μαχητικά αεροσκάφη F-16 αξίας 20 δισ. δολ. και 79 κιτ εκσυγχρονισμού συνδέθηκε από τον Τούρκο πρόεδρο με την υποψηφιότητα της Σουηδίας.
Μία ημέρα αφότου ο Ερντογάν έδωσε το πράσινο φως για την ένταξη στο ΝΑΤΟ τον Ιούλιο, ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει στην πώληση των F-16 στην Τουρκία σε συνεννόηση με το Κογκρέσο.
Τον Οκτώβριο, ο Ερντογάν έστειλε το ζήτημα της υποψηφιότητας της Σουηδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ στο Κοινοβούλιο της Τουρκίας προκειμένου να το εξετάσει. Ο ίδιος έχει ισχυριστεί ότι η Ουάσιγκτον συνδέει την επικύρωση των F-16 με την υποψηφιότητα της Σουηδίας.
Η Αγκυρα υπέβαλε το αίτημα αγοράς F-16 το 2021. Ωστόσο, έχει βρεθεί αντιμέτωπη με αντιδράσεις στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, κυρίως, λόγω των κακών επιδόσεων της χώρας στον τομέα σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Πού βρίσκεται η σουηδική υποψηφιότητα
Εάν η επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων του τουρκικού Κοινοβουλίου εγκρίνει το νομοσχέδιο ένταξης της Σουηδίας, η γενική συνέλευση θα διεξαγάγει ψηφοφορία, πιθανόν εντός ημερών ή εβδομάδων.
Οι υπουργοί Εξωτερικών του ΝΑΤΟ θα συναντηθούν στις Βρυξέλλες στις 28-29 Νοεμβρίου. Η Ουγγαρία δεν έχει ακόμη επικυρώσει την υποψηφιότητα της Σουηδίας.
Ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου της Τουρκίας –όπου η συμμαχία του Ερντογάν έχει ισχυρή πλειοψηφία– δήλωσε στον Σουηδό ομόλογό του την Τρίτη ότι ελπίζει να ολοκληρώσει την επικύρωση «το συντομότερο δυνατό».
Ο Ερντογάν υπέβαλε το νομοσχέδιο στο Κοινοβούλιο τον Οκτώβριο και έχει δηλώσει ότι θα προσπαθήσει να διευκολύνει την κύρωσή του. Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι η Στοκχόλμη δεν έχει λάβει ακόμη αρκετά μέτρα κατά των Κούρδων μαχητών.
Ο πόλεμος του Ισραήλ εναντίον της Χαμάς στη Γάζα θα μπορούσε να επιβαρύνει τις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας και να περιπλέξει τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, σχολιάζουν κάποιοι αναλυτές.
Ο Ερντογάν δήλωσε ότι η Χαμάς δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση, χαρακτηρίζοντάς την «απελευθερωτική ομάδα που αγωνίζεται για την προστασία των παλαιστινιακών εδαφών».
Σαράντα επτά μέλη του Κογκρέσου των ΗΠΑ κάλεσαν την κυβέρνηση των ΗΠΑ να ζητήσει από την Τουρκία να απολογηθεί για τον ρόλο της στην υποστήριξη της Χαμάς.
