Σχεδόν σε όλη τη δεκαετία του 2010 οι οίκοι αξιολόγησης, τα funds, τα dealing rooms και ολόκληρο το κατεστημένο των διεθνών αγορών είχαν διαγράψει και πετάξει ακόμα και από τον κάδο απορριμμάτων τους οτιδήποτε είχε σχέση με «Ελλάδα». Είχαν καταστήσει το όνομά της οικονομικό συνώνυμο της κατηγορίας «σκουπίδι» (junk) με μοναδικό σκοπό να μην ακούσουν ξανά τίποτα και να μην ασχοληθούν ποτέ πια με ό,τι τους είχε κάνει να χάσουν την ηρεμία, τις δουλειές, τα λεφτά και τον ύπνο τους μετά το 2009.
Οι ίδιοι όμως που πάτησαν «delete» στην Ελλάδα δεν κουράζονται εν έτει 2025 να προβάλλουν ως «θετική έκπληξη» και «καλό παράδειγμα» στους άλλους όσα καταφέρνει σήμερα η χώρα – και σε συνθήκες όπου και οικονομικοί γίγαντες ακόμα έχουν γονατίσει.
Το «πάρτυ» αγορών και αναλυτών για την επιστροφή της Ελλάδας στην επενδυτική κατηγορία ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια, και χωρίς τον Moody’s. Από τη στιγμή όμως που, έστω και καθυστερημένα, ο αμερικανικός οίκος έκανε τη δική του υπέρβαση και έδωσε και αυτός την επενδυτική βαθμίδα στη χώρα, η Ελλάδα πατάει πλέον ολόκληρη και με τα δύο πόδια σταθερά στα πρώτα σκαλοπάτια της «μεγάλης κατηγορίας», δείχνοντας ικανή να επιστρέψει ψηλότερα, ταχύτερα και πιο δυναμικά (αλλά και με περισσότερη σοφία τώρα πια) εκεί όπου ήταν κάποτε, δηλαδή πριν από την καταστροφή.
Αν και αναμενόμενη, η νέα αναβάθμιση ήταν πολύ σημαντική γιατί ανοίγει τον δρόμο σε «νέο χρήμα» τρισεκατομμυρίων δολαρίων το οποίο ακολουθεί τον Moody’s διεθνώς, όπως π.χ. στα μεγαλύτερα ασφαλιστικά funds του κόσμου των οποίων το καταστατικό απαγορεύει επενδύσεις χαμηλής αξιολόγησης. Μέχρι την περασμένη εβδομάδα, στα χαρτοφυλάκια και στα matrix των funds αυτών απαγορευόταν να αναγράφεται η λέξη «Ελλάδα».
Ετσι, σε μια ακόμα «γκρίζα» χρονιά για την Ευρώπη, την ώρα που «τρίζουν» τίτλοι και «σφραγίδες» όπως της Ιταλίας, της Γαλλίας ή ακόμα και της Γερμανίας, η Ελλάδα φαίνεται πως έχει κάνει την κρίση ευκαιρία: καταφέρνει να αποτελεί μόνιμα τη -μοναδική ίσως- «θετική είδηση» και «ασφαλές καταφύγιο» για επενδυτές.
Αυτό δείχνει και η εμπιστοσύνη των αγορών που, χωρίς να περιμένουν καν το σήμα από τον Moody’s, έσπευσαν να δεσμεύσουν τα λεφτά τους σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου (15ετούς και 30ετούς διάρκειας μάλιστα) σπάζοντας όλα τα ρεκόρ: η χώρα διέθετε στους διεθνείς επενδυτές ομόλογα 3 δισ. ευρώ και εκείνοι (που δεν της έδιναν ούτε 1 ευρώ για χρόνια) της προσέφεραν μέσα σε μία μέρα πάνω από 56 δισ. ή σχεδόν το 1/6 του συνολικού δημόσιου χρέους της (στα 365 δισ. ευρώ σήμερα).
Κίνδυνοι «ατυχήματος», Τραμπ και Πούτιν
Ο Moody’s σηματοδοτεί την επιστροφή στη σταθερότητα κατατάσσοντας την Ελλάδα σε Baa3 με σταθερή προοπτική. Δείχνει όμως και τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει για να ανέβει ακόμα ψηλότερα (άλλα 4 σκαλιά τουλάχιστον από τα 10 που έχει η επενδυτική βαθμίδα) για να επιστρέψει εκεί που ήταν, αφήνοντας πίσω χώρες όπως η Ρουμανία ή η Ουγγαρία που μόλις τώρα ξανά τα έφτασε. Τα οφέλη για τη χώρα μας από τις αναβαθμίσεις θα είναι πολλαπλά, άμεσα και έμμεσα. Θα ήταν όμως πιο απτά και ξεκάθαρα αν δεν τα «θόλωναν» η κρίση και ο πόλεμος στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή. Τι σημαίνει η αναβάθμιση;
■ Εξοικονόμηση πόρων: Η κυβέρνηση αναζητεί χώρο για παροχές και τα πιο «σίγουρα» λεφτά είναι εκείνα που θα ξόδευε για τόκους, αλλά τα γλίτωσε! Πάνω από 850 εκατ. ευρώ γλίτωσε πέρυσι το Δημόσιο -οι Ελληνες φορολογούμενοι δηλαδή- με την αναβάθμιση στην επενδυτική βαθμίδα για τόκους που θα πλήρωνε κάθε χρόνο σε ομόλογα ως το 2034. Το 2025 όμως (μετά την αναβάθμιση από τον Moody’s) τα οφέλη ίσως ξεπεράσουν το 1 δισ., καθώς η Ελλάδα δανείζεται πλέον σχεδόν σαν τη Γαλλία ή την Ισπανία! Και μάλιστα την ώρα που τα άλλα κράτη της Ε.Ε. προετοιμάζονται για νέο κρεσέντο δανεισμού για εξοπλιστικά προγράμματα -με σχέδιο και για «πολεμικό» ευρωομόλογο-, εξέλιξη που θα παράσερνε σε πολύ υψηλότερα επιτόκια χώρες χαμηλής αξιολόγησης όπως η Ελλάδα.
■ Αντοχές – Ανάπτυξη – Παροχές: Δεν υπάρχει πλέον οίκος αξιολόγησης που να θεωρεί «σκουπίδι» τους ελληνικούς τίτλους. Αυτό αποτελεί είδηση –είχε να συμβεί από το 2009-, δεν σημαίνει όμως ότι η Ελλάδα επέστρεψε εκεί που ήταν. Λύνει ωστόσο τα χέρια της κυβέρνησης για να προβεί ταχύτερα σε θετικές κινήσεις και «εκπλήξεις» για τους πολίτες (σαν… κανονική χώρα πια) όπως έγινε και σε προηγούμενες αναβαθμίσεις (π.χ. με το ξεπάγωμα των τριετιών πριν την ώρα τους για τους μισθωτούς), οι οποίες ωθούν τελικά σε μεγαλύτερη αύξηση το διαθέσιμο εισόδημα στη χώρα μας. Η χώρα ανακτά έτσι «ελευθερίες» στον βαθμό ή στο όριο που δεν θα διολισθήσει ξανά προς τα χειρότερα.
Τα περιθώρια αυτά διανοίγονται γιατί όπως τονίζεται και στην έκθεση του Moody’s:
■ «Η Ελλάδα έχει πλέον μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε πιθανούς μελλοντικούς κλυδωνισμούς.
■ Τα δημόσια οικονομικά βελτιώθηκαν πιο γρήγορα από ό,τι ήταν αναμενόμενο.
■ Με βάση την πολιτική της κυβέρνησης, τις θεσμικές βελτιώσεις που αποδίδουν καρπούς και το σταθερό πολιτικό περιβάλλον, αναμένουμε από την Ελλάδα να συνεχίσει να έχει σημαντικά πρωτογενή πλεονάσματα που θα μειώνουν σταθερά το υψηλό χρέος της».
Από τι κινδυνεύει η Ελλάδα σύμφωνα με τον Moody’s;
«Μόνο αν κάνει βήματα πίσω η χώρα στις μεταρρυθμίσεις ή αν γκρεμιστούν όσα ξέραμε στο παγκόσμιο σύστημα και η Ε.Ε. μπει σε κρίση ή πόλεμο χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ».
Συγκεκριμένα, ο αμερικανικός οίκος προειδοποιεί ότι θα μπορούσε να υποβαθμίσει εκ νέου την Ελλάδα στην κατηγορία «σκουπίδια»:
■ Αν υπάρξει αντιστροφή της πολιτικής που εφαρμόστηκε τα τελευταία χρόνια.
■ Αν δει οπισθοχώρηση στις διαρθρωτικές ή δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις.
■ Αν σημειώσουν επιδείνωση η δημοσιονομική θέση της χώρας ή η υγεία του τραπεζικού τομέα.
Αυτά πάντως τα έλεγαν μέχρι τώρα ήδη στις εκθέσεις τους ως αυτονόητα και όλοι οι άλλοι οίκοι αξιολόγησης – από το 2022 τουλάχιστον.
Για πρώτη φορά όμως ο Moody’s προειδοποιεί για τον νέο κίνδυνο, ο οποίος δείχνει και πόσο πολύ όλα μπορούν να αλλάξουν: α) να ανοίξει το μέτωπο των συγκρούσεων στην Ευρώπη με Ρωσία, β) να μην έχει η Ε.Ε. την υποστήριξη των ΗΠΑ. Κάτι που δείχνει πως η Ελλάδα πρέπει να είναι έτοιμη για όλα…
