Έχει βλέμμα γλυκό, δέρμα άψογο, κίνηση φυσική και χαμόγελο που θυμίζει πρωταγωνίστρια ρομαντικής ταινίας. Όμως η Tilly Norwood δεν υπάρχει. Είναι ένα ψηφιακό δημιούργημα τεχνητής νοημοσύνης, το νέο πείραμα της εταιρείας Particle6, που υπόσχεται να αλλάξει για πάντα τη βιομηχανία του κινηματογράφου. Και ήδη, η Tilly έχει καταφέρει κάτι σπάνιο στο Χόλιγουντ: να προκαλέσει φόβο, γοητεία και οργή ταυτόχρονα.
Η «ψηφιακή ηθοποιός» εμφανίζεται σε βίντεο όπου μέσα σε 20 δευτερόλεπτα πολεμά τέρατα, αποφεύγει εκρήξεις, πουλάει αυτοκίνητα και… κερδίζει Όσκαρ. Το μήνυμα που τη συνοδεύει στο προφίλ της στο X (πρώην Twitter) είναι προκλητικό: «Βρες μου μια ηθοποιό που μπορεί να τα κάνει όλα αυτά σε μία μέρα».
Το ρεαλιστικό της πρόσωπο, οι φυσικές εκφράσεις και ο τρόπος που «συνομιλεί» με το κοινό της σαν μια κανονική νέα γυναίκα, έχουν τρομάξει τους επαγγελματίες του κινηματογράφου. Η Emily Blunt αντέδρασε έντονα: «Θεέ μου, είμαστε χαμένοι. Είναι πραγματικά τρομακτικό. Σταματήστε να μας αφαιρείτε την ανθρώπινη επαφή», είπε σε συνέντευξή της στο Variety. Η Natasha Lyonne χαρακτήρισε το πρότζεκτ «βαθιά λανθασμένο και εξαιρετικά ανησυχητικό», καλώντας σε μποϊκοτάζ οποιονδήποτε εκπροσωπεί τέτοιου είδους δημιουργίες.
Η δημιουργός της, η Eline van der Velden, υπερασπίζεται τη Norwood ως «έργο τέχνης και όχι υποκατάστατο ανθρώπων». Όπως εξηγεί, η Tilly είναι «ένα σύγχρονο πινέλο», μια καλλιτεχνική σύνθεση προγραμματισμού, φωτογραφίας και ψηφιακής ερμηνείας. Όμως τα λόγια της δεν έχουν κατευνάσει την ανησυχία. Ήδη, ορισμένες εταιρείες μάνατζμεντ ηθοποιών έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον να τη «συμβολαιοποιήσουν», ενώ η Particle6 διαφημίζει ότι μπορεί να μειώσει το κόστος παραγωγής κατά 50% «χωρίς απώλειες σε δημιουργικότητα ή ποιότητα».
Για τα στούντιο, τα πλεονεκτήματα είναι προφανή: η Tilly δεν ζητά αύξηση, δεν κάνει απεργία, δεν γερνά, δεν κουράζεται. Μπορεί να παίζει 24 ώρες το 24ωρο, σε όσες παραγωγές χρειάζεται. Για τους ηθοποιούς όμως, αυτό σημαίνει ότι μια «μηχανή» θα μπορούσε να τους αντικαταστήσει πλήρως — και με πολύ μικρότερο κόστος.
Μόλις δύο χρόνια έχουν περάσει από τη μεγάλη απεργία του 2023, όταν το σωματείο SAG-AFTRA ένωσε τις δυνάμεις του με τους σεναριογράφους απαιτώντας δικαιότερες αμοιβές και νομική προστασία από την τεχνητή νοημοσύνη. Αν και τότε θεσπίστηκαν ρήτρες που ορίζουν πότε και πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί η εικόνα ενός πραγματικού ηθοποιού, δεν καλύφθηκε το ζήτημα των «συνθετικών ερμηνευτών» — δηλαδή των πλήρως ψηφιακών πλασμάτων όπως η Norwood, που δεν ανήκουν σε κανέναν άνθρωπο.
Η Eline van der Velden υποστηρίζει ότι το εγχείρημα της Norwood είναι «ένας καλλιτεχνικός πειραματισμός, όχι απειλή». Ωστόσο, οι δημιουργοί και τα συνδικάτα φοβούνται ότι η βιομηχανία θα χρησιμοποιήσει την αισθητική πρόφαση για να περικόψει ανθρώπινες θέσεις και αμοιβές. Το Χόλιγουντ γνωρίζει καλά ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν θα περιοριστεί στους τίτλους των ταινιών — θα εισβάλει στα στούντιο, στα καμαρίνια και, ίσως, στα Όσκαρ.
Η περίπτωση της Tilly Norwood αγγίζει μια παλιά φιλοσοφική αγωνία: τι είναι η τέχνη όταν ο δημιουργός δεν είναι άνθρωπος; Η ερμηνεία της ίσως μοιάζει «ξένη» σήμερα — ψυχρή, ελαφρώς άκαμπτη — αλλά οι ειδικοί προειδοποιούν ότι αυτό μπορεί να αλλάξει σύντομα. Με την ταχύτητα που εξελίσσεται η γενετική ΑΙ, τα όρια μεταξύ φανταστικού και πραγματικού λεπταίνουν κάθε μέρα.
Για κάποιους, η Tilly Norwood είναι απλώς μια καλλιτεχνική πρόκληση, μια μορφή νέας δημιουργικότητας. Για άλλους, είναι ο προάγγελος του τέλους του ηθοποιού όπως τον ξέρουμε. Όπως είπε η Emily Blunt, «αν αυτή είναι η νέα κανονικότητα, τότε χάσαμε το πιο πολύτιμο στοιχείο του σινεμά — την ανθρώπινη ψυχή».
