Μια κοινωνία χαμένη ανάμεσα σε πράσινα, κίτρινα, μπλε και πορτοκαλί τιμολόγια ηλεκτρικής ενέργειας, πολίτες οι οποίοι, χωρίς τη θέλησή τους, γίνονται συμμέτοχοι σε ένα χρηματιστήριο ενέργειας το οποίο καθιστά το αγαθό της ενέργειας σε προίκα για τους ομίλους που συγκροτούν το συμβατικό ολιγοπώλιο σε καύσιμα και ηλεκτρική ενέργεια, ώστε οι ίδιοι όμιλοι να είναι αυτοί που θα διαμορφώσουν και το ολιγοπώλιο πράσινης ενέργειας τα επόμενα πολλά χρόνια.
Σήμερα οι πολίτες ρωτούν εναγωνίως ποιο τιμολόγιο πρέπει να διαλέξουν. Φαίνεται ότι η απάντηση σε αυτό για πολίτες που δεν καταναλώνουν πάνω από 500 κιλοβατώρες το μήνα και για το μήνα Ιανουάριο 2024, είναι ότι το πράσινο τιμολόγιο είναι η ασφαλέστερη επιλογή με δεδομένη την έκπτωση 20% και βέβαια μόνο για τον Ιανουάριο 2024. Με τον αλγόριθμο υπολογισμού που εξέδωσε το Υπουργείο και με τα δεδομένα Δεκεμβρίου και Νοεμβρίου 2023, η τιμή χρέωσης του Φεβρουαρίου 2024 ενδέχεται να είναι κατά 9% ακριβότερη από αυτή του Ιανουαρίου 2024. Για το κίτρινο τιμολόγιο ακόμα δεν μπορούν να βγουν ασφαλή συμπεράσματα γιατί την τιμή χρέωσης την μαθαίνει ο καταναλωτής στο τέλος του μήνα και επομένως αυτή τη στιγμή, αν και λίγο φθηνότερο από το πράσινο, δεν προσφέρει την ίδια ασφάλεια χωρίς να υπάρχει μια εικόνα για το πως θα κυμανθεί η αγορά ενέργειας. Για τους παραπάνω υπολογισμούς λήφθηκε υπόψη ότι το 70% της ενέργειας ενός νοικοκυριού καταναλώνεται με ημερήσια χρέωση και το 30% με νυχτερινή και κατ’ αυτόν τον τρόπο, για τον Ιανουάριο 2024 το πράσινο τιμολόγιο είναι φθηνότερο από το μπλε. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα ισχύσει το ίδιο και τους επόμενους μήνες. Αυτά προκύπτουν από τα τιμολόγια της ΔΕΗ όπως είναι γνωστά μέχρι τώρα.
Είναι όμως αυτή η μεγάλη εικόνα;
Η απάντηση είναι καθαρή και ξεκάθαρη: ΟΧΙ
Η μεγάλη εικόνα είναι ότι:
Α) Η τιμή του μπλε τιμολογίου της ΔΕΗ είναι 47% ακριβότερη από την τιμή της χονδρικής και βεβαίως η τιμή του πράσινου τιμολογίου είναι 25-50% ακριβότερη από αυτήν ανάλογα με το αν θα ισχύσει η έκπτωση 20% ή όχι. Όταν ως παραγωγός έχει κέρδη και από τη διαμόρφωση της χονδρικής ενέργειας. Και κατά αυτόν τον τρόπο, σηκώνοντας ψηλά τον πήχη στις χρεώσεις, οι υπόλοιπο πάροχοι (είτε είναι και παραγωγοί είτε όχι) μπορούν να κάνουν ανταγωνισμό, ο οποίος όμως πάλι είναι κερδοφόρος σαν χρυσάφι.
Β) Τα καθαρά λειτουργικά κέρδη του ομίλου της ΔΕΗ από 334 εκατομμύρια ευρώ το 2019 αναμένονται να γίνουν 1.5 δισεκατομμύρια ευρώ (4.5 φορές μεγαλύτερα) το 2023. Θα πει κανείς δεν θέλουμε μια επιχείρηση με δημόσια διοίκηση, αν και μειοψηφική σε ποσοστό, να είναι επιτυχημένη; Βεβαίως είναι η απάντηση, αλλά σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat η τιμή χρέωσης της κιλοβατώρας για τα νοικοκυριά από 9 λεπτά/κιλοβατώρα το 2019, το 2022 πήγε σε 33.97 λεπτά/κιλοβατώρα, δηλαδή 4 φορές πάνω όταν ο αντίστοιχος μέσος όρος της ευρωζώνης για το 2022 είναι στα 15.14 λεπτά/κιλοβατώρα και το 2019 ήταν 7 λεπτά/κιλοβατώρα. Θα πει κανείς, μα δεν πληρώναμε τόσο την κιλοβατώρα γιατί είχαμε επιδοτήσεις από την Κυβέρνηση και το κόστος πήγε στα 25-30 λεπτά την κιλοβατώρα. Βεβαίως, είναι η απάντηση αλλά όταν αυτά τα χρήματα της επιδότησης έχουν έρθει από τα υπερέσοδα του ΦΠΑ λόγω της ακρίβειας και όχι από τη φορολόγηση των υπερκερδών, τότε πρέπει να διαλέξουμε από ποια τσέπη θέλουμε να μας τα παίρνουν για να μας βάζουν τα μισά στην άλλη. Ήδη στον προϋπολογισμό του 2024 τα έσοδα από ΦΠΑ προβλέπονται τα ίδια και λίγο αυξημένα, οπότε διαλέξτε τσέπη.
Και σε όλα αυτά δημιουργείται μια σύγχυση η οποία δίνει επιχειρηματολογία στην ακροδεξιά στην Ευρώπη, ότι η πράσινη μετάβαση ευθύνεται για αυτήν αύξηση τιμών. Ας δούμε τι συμβαίνει σήμερα κιόλας. Με τα επίσημα δεδομένα η Ελλάδα για το 2023 είναι η 4η ακριβότερη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση στην Χονδρική Τιμή Ηλεκτρικής Ενέργειας με 12 λεπτά/κιλοβατώρα, 35% ακριβότερη από την αντίστοιχη τιμή της Πορτογαλίας. Με τα αντίστοιχα δεδομένα για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας η Πορτογαλία έχει 51% διείσδυση στη ζήτηση φορτίου ενώ η Ελλάδα έχει 38.4%. Συνεπώς, η «καραμέλα» της πράσινης μετάβασης δεν πιάνει.
Αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι εκτεθειμένη κατά πολύ στο Φυσικό Αέριο, και επειδή προχώρησε σε μια βίαιη απολιγνιτοποίηση και όχι απανθρακοποίηση του ενεργειακού της μίγματος, δεν είχε την ευελιξία να διαχειριστεί την κρίση των προηγούμενων ετών γιατί πολύ απλά, όταν κλείνεις ένα λιγνιτωρυχείο δεν μπορείς να το ξαναλειτουργήσεις πατώντας ένα κουμπί. Μπορείς όμως να εξάγεις λιγνίτη σε μονάδες των Σκοπίων τις οποίες ελέγχει η ΔΕΗ και να εισάγεις ρεύμα από εκεί. Γιατί είπαμε; Η Διοίκηση της ΔΕΗ είναι τόσο καλή, για αυτό και της αξίζουν τα εκατομμύρια που μοιράζονται κάθε χρόνο ως μπόνους για τα “golden boys” της.
Πολλές φορές μπαίνει το ζήτημα της επανακρατικοποίησης της ΔΕΗ. Όμως και τώρα, το κράτος έχει τη Διοίκηση. Άρα δεν είναι αυτό το ζήτημα τώρα. Το ζήτημα τώρα είναι να υπάρξει πολιτική για τη διάχυση των ΑΠΕ σε κοινωνική βάση και να ελεγχθεί η αισχροκέρδεια των καρτέλ σε σχεδόν όλη την γκάμα της οικονομίας της χώρας. Και προφανώς της Ενέργειας. Τώρα είναι η ώρα για την κοινωνικοποίηση των μέσω παραγωγής ενέργειας με ενεργειακές κοινότητες γνήσιες και όχι κέλυφος για τους ίδιους παίκτες στην ενέργεια.
Τώρα είναι η ώρα η κοινωνία να σηκώσει κεφάλι και να απαιτήσει να έχει αξιοπρέπεια και ποιότητα ζωής και να μην κατευνάζεται από κάθε λογής επιδόματα που στο τέλος το μόνο που κάνουν είναι να διασφαλίζουν από τη μία τα κέρδη των καρτέλ και από την άλλη να κατευνάζουν την οργή των φτωχοποιημένων και φτωχών.
*Δρ. Μηχανολόγος Μηχανικός, π. Πρόεδρος ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδας, Μέλος Νομαρχιακής Επιτροπής ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής Αχαΐας
