Με έναν υπέρογκο λογαριασμό ύψους 60 δισ. σέκελ, ήτοι 16 δισ. δολάρια, έχουν επιβαρυνθεί τα οικονομικά του Ισραήλ μετά από επτά μήνες πολέμου, ο οποίος μάλιστα δεν φαίνεται καν να οδεύει προς το τέλος του. Το ποσό αυτό έχει δημιουργήσει μια σημαντική μαύρη τρύπα στον προϋπολογισμό, που αναλυτές εκτιμούν πως θα οδηγήσει σε εκτροχιασμό των δημοσιονομικών στόχων που έχει θέσει η κυβέρνηση, αν δεν ληφθούν μέτρα. Δεν είναι τυχαίο πως οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης έχουν ήδη βάλει τη χώρα στο στόχαστρο, με σερί υποβαθμίσεων και αρνητικών εκθέσεων, με τελευταίο παράδειγμα τα ξημερώματα του Σαββάτου την Moody’s.
Τα νεότερα επίσημα στοιχεία που ανακοίνωσε το ισραηλινό υπουργείο Οικονομικών έδειξαν πως το δημοσιονομικό έλλειμμα διογκώθηκε στο 7% του ΑΕΠ τον Απρίλιο, ήτοι πάνω από τον στόχο του 6,6% που είχε θέσει η κυβέρνηση για το σύνολο του 2024.
Οι δαπάνες εκτινάχθηκαν κοντά στο 36% σε ετήσια βάση, κατά τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2024, με περίπου τα τρία τέταρτα να αφορούν αμυντικές δαπάνες. Στον αντίποδα τα έσοδα υποχώρησαν κατά 2,2%, λόγω κυρίως της κάμψης στις πληρωμές φόρων.
Ως ένα βαθμό, η πτώση στις πληρωμές φόρων από τον Απρίλιο στο Μάιο αποδόθηκε από τις αρχές στον εορτασμό του εβραϊκού Πεσάχ (του εβραϊκού Πάσχα), συμβάλλοντας έτσι στην περαιτέρω διεύρυνση του δημοσιονομικού ελλείμματος.
Πάντως, με το οικονομικό κόστος του πολέμου να αυξάνεται συνεχώς, το Ισραήλ κινδυνεύει με ένα από τα μεγαλύτερα ελλείμματα του προϋπολογισμού για το φετινό αιώνα, επισημαίνει το Bloomberg!
Η Κεντρική Τράπεζα του Ισραήλ, από την πλευρά της, έχει εκτιμήσει πως το συνολικό κόστος του πολέμου θα φτάσει τα 255 δισ. σέκελ για την περίοδο 2023-25.
Υπό πίεση το σέκελ
Η επιδείνωση των δημοσιονομικών δεδομένων και το βάρος των δαπανών κρατά ζωντανή την πίεση που δέχεται το εθνικό νόμισμα. Από τις αρχές Μαρτίου το σέκελ έχει πέσει περίπου κατά 4,5% έναντι του δολαρίου, καταγράφοντας έτσι τη δεύτερη χειρότερη επίδοση στο καλάθι 31 σημαντικών διεθνών νομισμάτων που παρακολουθεί σταθερά το Bloomberg.
H κυβέρνηση Νετανιάχου προχώρησε σε δημοσιονομικές αναπροσαρμογές της τάξεως του 1,1% επί το ΑΕΠ στο μέτωπο των εσόδων και των δαπανών προκειμένου να καλύψει τα αυξανόμενα κόστη, όμως τα μέτρα αυτά δεν έχουν επικυρωθεί ακόμη στο σύνολο τους.
Το πιο σημαντικό από τα μέτρα είναι η αύξηση του ΦΠΑ κατά μία ποσοστιαία μονάδα από την ερχόμενη χρονιά, ένα μέτρο που αναμένεται να αποφέρει έσοδα ύψους 0,35% επί το ΑΕΠ. Όμως, μέχρι τότε η κυβέρνηση αναγκάζεται να στραφεί στο δανεισμό για να καλύψει τις ανάγκες της.
Πραγματικά, ο μέσος όρος των πωλήσεων ομολόγων (στις τοπικές και διεθνείς αγορές) σε μηνιαία βάση έχει τριπλασιαστεί από τις αρχές του πολέμου αποφέροντας στα ταμεία 206,6 δισ. σέκελ.
Μόνο τον Μάρτιο, οι αρχές διασφάλισαν 8 δισ. δολάρια από την έκδοση διεθνούς ομολόγου προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες δανεισμού της χώρας στο εξωτερικό.
Στο στόχαστρο των οίκων αξιολόγησης
Ο εκτροχιασμός των δημοσιονομικών στοιχείων δεν έχει περάσει φυσικά απαρατήρητος από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης.
Η αρχή έγινε τον Φεβρουάριο με την υποβάθμιση του ισραηλινού αξιόχρεου από την Moody’s στη βαθμίδα του Α2, ενώ τον περασμένο μήνα την σκυτάλη πήρε αιφνιδιαστικά η S&P Global, η οποία εκτός προγράμματος(!) ανακοίνωσε πως μειώνει τη βαθμολογία του Ισραήλ στο Α+ εκτιμώντας πως το έλλειμμα θα διευρυνθεί στο 8% του ΑΕΠ φέτος και το χρέος θα αυξηθεί στο 66% του ΑΕΠ. Ωστόσο, αμφότερες επεσήμαναν πως διατηρούν την ισραηλινή οικονομία στο στόχαστρο τους, υπονοώντας πως πιθανόν να προχωρήσουν και σε νέες υποβαθμίσεις.
Πραγματικά, η Moody’s στη νέα αξιολόγηση της τα ξημερώματα του Σαββάτου διατήρησε μεν αμετάβλητη τη βαθμολογία του αξιόχρεου στο Α2, ωστόσο η αντίστοιχη επιβεβαίωση του outlook σε αρνητικό κρατά ζωντανή την απειλή μιας νέας υποβάθμισης.
Η Fitch Ratings έχει διατηρήσει για την ώρα αμετάβλητη τη βαθμολογία του Ισραήλ στο Α+, ωστόσο θεωρείται εξαιρετικά πιθανό ότι θα προχωρήσει επίσης σε υποβάθμιση της.
