RAMEH, Ισραήλ – Μια κατσαρόλα μουτζαντάρα (δημοφιλές αραβικό πιάτο) ήταν μαγειρεμένη και έτοιμη, δίπλα από ένα μικρό βαζάκι με ελιές και λίγο ψωμί. Ήταν ένας κρύος χειμώνας σε αυτό το παλαιστινιακό ορεινό χωριό στη Γαλιλαία, όπου η Abla Hussein, η οποία τώρα είναι 86 ετών, ήταν ένα παιδί, όχι μεγαλύτερo από την ηλικία των 7 ή 8 ετών. Αυτή και η οικογένειά της ήταν έτοιμοι να κάνουν την καθιερωμένη βόλτα στους ελαιώνες τους, όπου θα περνούσαν όλη την ημέρα, κάθε μέρα, για το σύνολο της τρίμηνης περιόδου της συγκομιδής.
Οι ελιές που φύτρωναν εκεί, ήταν γεμάτες λάδι, θυμάται η ίδια. «Υπήρχε τόσο πολύ λάδι και ήταν τόσο γλυκό καθώς γλιστρούσε στο λαιμό σου».
Το ελαιόλαδο του Rameh είχε από καιρό τη φήμη ότι είναι το καλύτερο στη χώρα, ακόμη και στην ευρύτερη περιοχή, και αποτελεί το επίκεντρο της ταυτότητας του χωριού. Όντας πρόσφατα βγαλμένο από το ελαιοτριβείο, λάμπει σαν υγρός χρυσός, με το άρωμά του να θυμίζει τα άγρια χόρτα που φυτρώνουν γύρω από τις ελιές.
Ενώ η νότια Ισπανία και η νοτιοανατολική Ιταλία είναι τώρα οι μεγαλύτερες εμπορικές περιοχές στην παραγωγή ελαιολάδου παγκοσμίως, τα στοιχεία δείχνουν ότι η έκταση που περιβάλλει τη θάλασσα της Γαλιλαίας -όπου το Rameh βρίσκεται στις πλαγιές του όρους Haidar– ήταν κάποτε η πιο σημαντική περιοχή στον κόσμο για τις ελιές. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ήταν επίσης ο τόπος, όπου υπήρξε η πρώτη καλλιέργειας ελιάς (χρονολογείται από το 5.000 π.Χ.)
Σήμερα, περίπου 8.000 στρέμματα αιωνόβιων ελιών περιβάλλουν το Rameh. Σε άρθρα εφημερίδων, βιβλίων, ακόμη και ποιημάτων, το χωριό περιγράφεται ως «η βασίλισσα του παλαιστινιακού λαδιού».
Ο Yousef Hanna, σεφ και ιδιοκτήτης του εστιατορίου Magdalena στην Τιβεριάδα, καταψύχει το φρέσκο λάδι, ώστε να διατηρεί τη γεύση του όλο τον χρόνο. Ο 47χρονος, ο οποίος είναι από το Rameh, δήλωσε ότι έχει δοκιμάσει ελαιόλαδα από όλο τον κόσμο. Ενώ μερικά έρχονται κοντά σε γεύση, εξακολουθεί να προτιμά το ντόπιο.
«Όλοι πιστεύουν ότι το λάδι τους είναι το καλύτερο», ανέφερε, «αλλά το ελαιόλαδο από το Rameh είναι απαλό και δεν καίγεται. Είναι σαν ένα ώριμο φρούτο: πικάντικο αλλά γλυκό».
Ο Mazen Ali, 60 ετών, είναι ο συνιδρυτής μιας μη κερδοσκοπικής ομάδας, αφιερωμένης στη διατήρηση των ελαιόδεντρων της περιοχής. Αν και είναι από το γειτονικό χωριό Deir Hanna, αναγνωρίζει ότι το λάδι του Rameh είναι εξαιρετικό.
Τι κάνει λοιπόν αυτό το λάδι τόσο καλό; Οι εξηγήσεις είναι πολλές.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες, εξήγησε ο κ. Ali, όπως η λεγόμενη μύγα της ελιάς, ένα παράσιτο που προσβάλλει τα ελαιόδεντρα από την επιφάνεια προς τα μέσα. Η μύγα αναγκάζει άλλα χωριά να ξεκινήσουν τη συγκομιδή νωρίτερα, πριν καταστραφεί η σοδειά. Αλλά το Rameh, επειδή βρίσκεται υψηλότερα και προς την ενδοχώρα, μπορεί να περιμένει. Αυτό δημιουργεί ένα λάδι που έχει «μια ευχάριστη πικράδα, αλλά εξακολουθεί να είναι λεπτό και φρουτώδες» τόνισε.
Ο Musa Khalaf, 82 ετών, ένας από τους μεγαλύτερους ιδιοκτήτες ελαιώνων στο Rameh, μίλησε για την ποιότητα των ελιών Suri που καλλιεργούνται στην περιοχή, μια αρχαία ποικιλία που παράγει πολύ λάδι. Είναι ακόμη το ευνοϊκό κλίμα, το πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά έδαφος, το οποίο καλλιεργείται από τα ζώα και δεν έχει υποστεί ποτέ επεξεργασία με λίπασμα, καθώς και το σχολαστικό κλάδεμα όλο τον χρόνο.
Οι ελιές μαζεύονται στην κορύφωση της ωρίμανσής τους, σημείωσε ο κ. Khalaf. «Όχι πράσινες, όχι μαύρες, αλλά σε αποχρώσεις του πράσινου και του μωβ – μαύρου». Συγκομιδή με το χέρι στο Rameh, και αμέσως μετά στο ελαιοτριβείο.
Πριν τον αραβο-ισραηλινό πόλεμο του 1948, οι ελαιώνες του Rameh μπορούσαν να παράγουν έως και 250.000 λίτρα τον χρόνο. Το λάδι πουλιόταν ευρέως σε ολόκληρη τη χώρα, καθώς και στον Λίβανο και τη Συρία. Αλλά η παραγωγή, από τότε, έχει υποχωρήσει.
Η 34χρονη Nasab Hussein, πολιτιστική ερευνήτρια και συγγραφέας, ανιψιά της κυρίως Hussein, καταγράφει αυτή την αλλαγή στο βιβλίο της «Rameh: An Untold Story». Εξηγεί πώς η απαλλοτρίωση της γης και το κλείσιμο των συνόρων με τη Συρία και τον Λίβανο, το οποίο οδήγησε σε έλλειψη εργατικού δυναμικού, μείωσαν την οικονομική βιωσιμότητα της ελαιοκαλλιέργειας.
Από το 1948 έως το 1966, ο ισραηλινός στρατός περιόρισε την κίνηση, εμποδίζοντας τους αγρότες να έχουν πρόσβαση στις καλλιέργειές τους. Τα δέντρα αφέθηκαν στην τύχη τους, οι αποδόσεις μειώθηκαν και οι τιμές έπεσαν. Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πόσο λάδι παράγει τώρα το Rameh.
Το λάδι εξακολουθεί να πηγαίνει στο ελαιοτριβείο, κυρίως όμως για προσωπική κατανάλωση.
«Μαγειρεύουμε τα πάντα με αυτό», είπε η σύζυγος του κ. Khalaf, Safa. Με το λάδι φτιάχνουν μαγειρευτά και μουτζαντάρα.
«Αλλά ποιος θέλει να δοκιμάσει ένα πιάτο» ρώτησε ο κ. Khalaf. «Το καλύτερο γεύμα στον κόσμο είναι ένα κομμάτι ψωμί βουτηγμένο σε φρέσκο ελαιόλαδο».
