Το Economic Policy Institute είναι ένα αμερικανικό think tank με προοδευτικό προσανατολισμό που εστιάζει κυρίως σε θέματα απασχόλησης. Σύμφωνα με μία μελέτη που συνέταξε, εξετάζοντας τις μεγαλύτερες εταιρείες των ΗΠΑ από το 1978 μέχρι το 2021, οι αμοιβές των ανώτατων στελεχών αυξάνονται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, ενώ οι απολαβές των εργαζομένων υιοθετούν μία συγκρατημένη, γραμμική εξέλιξη. Το 2021, ένας CEO κέρδιζε κατά μέσο όρο 399 φορές περισσότερα από έναν τυπικό εργαζόμενο. Το 1965, η αντίστοιχη αναλογία ήταν μόλις 20 προς 1. Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στις ΗΠΑ και στις μεγαλύτερες εταιρείες. Συμβαίνει σε όλο τον δυτικό κόσμο. Να, στις μεγάλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις οι CEO αμείβονται 110 φορές περισσότερο από τον μέσο εργαζόμενο. Κοινώς ένας άνθρωπος απορροφά το εισόδημα άλλων εκατό. Εντάξει, μην μπλέξουμε τώρα με αφέλειες σοσιαλιστικού τύπου. Αλλωστε οι ανισότητες αποτελούν συστατικό στοιχείο του καπιταλισμού και λειτουργούν ως κίνητρο ανέλιξης. Ομως σήμερα η ανισότητα γίνεται θεατρικό έργο σε παγκόσμια σκηνή. Σε μια εποχή που το social media οικοσύστημα έχει εθίσει τις κοινωνίες στην καθημερινή προβολή της προσωπικής ζωής, ο πλούτος δεν κρύβεται. Αντίθετα, επιδεικνύεται με επιθετικό, προκλητικό τρόπο.
Στο τελευταίο του ταξίδι, ως πρόεδρος, ο Οµπάµα είχε εκφωνήσει µία οµιλία στη Γερµανία, επισηµαίνοντας τον τρόπο µε τον οποίο η παγκόσµια δικτύωση επηρεάζει το πολιτικό θυµικό των ανθρώπων. Και το είχε πει περίπου έτσι: «Σήµερα όλοι οι άνθρωποι έχουν ένα smart phone στο χέρι που τους επιτρέπει να δουν πράγµατα µε τα οποία δεν είχαν καµία επαφή στο παρελθόν. Βλέπουν επίδειξη πλούτου, τους τυχερούς και επιτυχηµένους της ζωής να προβάλλουν απολαύσεις απρόσιτες για τον µέσο άνθρωπο. Αυτό προκαλεί οργή και ζήλια. Και αντανακλάται στους πολιτικούς συσχετισµούς». Σωστά. Στους καιρούς µας η καθηµερινότητα των υπερπλουσίων προβάλλεται ως ιδανικό, απόδειξη επιτυχίας και στόχος ζωής. Ιδιωτικά αεροσκάφη, τεράστιες θαλαµηγοί, ρούχα και κοσµήµατα εκατοµµυρίων. Ολα είναι δηµόσιο θέαµα, επιµεληµένο και συσκευασµένο για κατανάλωση από τις µάζες που δεν θα τα αγγίξουν ποτέ. Είναι σαν να βλέπεις πορνό, δηλαδή ένα προϊόν που θα σου γεννήσει τον πόθο, πλην όµως δεν πρόκειται να το αγγίξεις ποτέ. Και όλοι γνωρίζουµε τι συµβαίνει αν συγκρίνεις αυτό που βλέπεις στην οθόνη µε τη δική σου ζωή. Αισθάνεσαι µίζερος, ανεπαρκής, λίγος. Αντιλαµβάνεσαι, µε οδύνη και ζήλεια, ότι εκεί έξω υπάρχει ένας κόσµος στον οποίο πάντα θα τρως πόρτα.
Είσαι κατάκοπος και µουσκεµένος από τη βροχή, περιµένοντας το λεωφορείο στη στάση. Μπορεί να είσαι ακίνητος στο µποτιλιάρισµα παρακολουθώντας τις ώρες σου να καίγονται. Πιάνεις το κινητό και βλέπεις την influencer στο Μπαλί, τη συναυλία του λαϊκού τραγουδιστή στο Ντουµπάι και τον τσόγλανο που επιδεικνύει τα ακριβά αυτοκίνητά του λέγοντας ότι έχει τελειώσει µόνο το Γυµνάσιο – αληθινή περίπτωση. Και αν είσαι πιτσιρικάς, ακούς κάτι τύπους που φτιάχνουν ρίµες µε γκόµενες, διαµάντια, λεφτά, ναρκωτικά, σκάφη και αυτοκίνητα. Δεν αισθάνεσαι µόνο αδικηµένος. Νιώθεις ότι κάποιος σου κάνει πλάκα, σε ειρωνεύεται µε χυδαίο τρόπο. Από την άλλη, όµως, το νέο πρότυπο ισχυροποιείται. Δεν επιδιώκεται πια η ευηµερία µέσω εργασίας και µόχθου, αλλά η απότοµη αναρρίχηση, η αίσθηση ή η ψευδαίσθηση του πλούτου ακόµα και αν είναι πλασµένη µε δανεικά και ψέµατα.
Ε, υπό αυτές τις συνθήκες είναι λογικό το θυµικό σου να µπει σε πίστα µε ανάποδες στροφές. Το αίσθηµα της αδικίας, η οργή και η ζήλεια είναι τα τέλεια συστατικά για µία βόµβα υψηλής ισχύος. Θα πας µε εκείνον που ισχυρίζεται ότι θα τιµωρήσει τις ελίτ και θα αναστατώσει ένα σύστηµα που σου επιτρέπει να κοιτάς, αλλά όχι να αγγίζεις. Είναι και κάτι ακόµα. Οταν τα βλέπεις όλα αυτά, καταλαβαίνεις ότι τα περί κοινωνικής συνοχής και κοινού οράµατος είναι µεγαλόστοµες µπούρδες. Τα ακούς από πολιτικούς και είναι σαν να σου βγάζουν τη γλώσσα περιπαικτικά. Μπορεί να αλλάξει αυτό; Οχι βέβαια! Είναι η ανθρώπινη φύση και η ακόρεστη βουλιµία της. Ξέρετε άλλο µέλος του ζωικού βασιλείου που να κάνει δίαιτα;
