Ο Tim Friede, πρώην μηχανικός φορτηγών από τις ΗΠΑ, έχει υποβληθεί σε περισσότερες από 700 ενέσεις δηλητηρίου και έχει δεχθεί πάνω από 200 δαγκώματα από μερικά από τα πιο θανατηφόρα φίδια του κόσμου: μάμπες, κόμπρες, ταϊπάν και κράιτ. Το αρχικό του κίνητρο ήταν η προσωπική του προστασία κατά τον χειρισμό φιδιών, όμως η ασυνήθιστη αποστολή του σύντομα απέκτησε έναν ευρύτερο σκοπό.

Ο ίδιος δηλώνει πως δεν ξεκίνησε με επιστημονική πρόθεση: «Δεν ήθελα να πεθάνω. Δεν ήθελα να χάσω ένα δάχτυλο ή να μην πάω στη δουλειά μου», είπε σε συνέντευξή του στο BBC.

Όμως με τον καιρό, όπως προσθέτει, «έγινε τρόπος ζωής».

 

Η συνάντηση με την επιστήμη

Η επιστημονική κοινότητα άρχισε να δείχνει ενδιαφέρον όταν ο Δρ Jacob Glanville, διευθύνων σύμβουλος της βιοτεχνολογικής εταιρείας Centivax, ήρθε σε επαφή με τον Friede. «Αν υπάρχει κάποιος στον κόσμο που έχει αναπτύξει ευρέως εξουδετερωτικά αντισώματα, αυτός είναι», θυμάται ο Glanville. Στην πρώτη τους συνομιλία, του είπε: «Ίσως ακουστεί περίεργο, αλλά θα ήθελα λίγο από το αίμα σου».

 

Η πρόταση έγινε δεκτή. Η έρευνα εγκρίθηκε ηθικά, καθώς απαιτούσε μόνο αιμοληψίες — χωρίς περαιτέρω έκθεση του Friede στο δηλητήριο.

Το πρόβλημα με τα σημερινά αντίδοτα

Σήμερα, τα αντίδοτα παράγονται κυρίως με την έγχυση μικρών δόσεων δηλητηρίου σε ζώα, όπως άλογα. Αυτά αναπτύσσουν αντισώματα, τα οποία συλλέγονται για χρήση σε θεραπείες. Το πρόβλημα είναι ότι κάθε αντίδοτο πρέπει να είναι ειδικά προσαρμοσμένο στο είδος φιδιού που προκάλεσε το δάγκωμα. Ακόμα και μικρές διαφοροποιήσεις, όπως μεταξύ του ίδιου είδους σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές, μπορεί να καταστήσουν το αντίδοτο αναποτελεσματικό.

Η επανάσταση των ευρέως εξουδετερωτικών αντισωμάτων

Η ομάδα ερευνητών, υπό την καθοδήγηση των Glanville και του καθηγητή Peter Kwong από το Columbia University, επικεντρώθηκε σε μία κατηγορία φιδιών που ονομάζεται ελάπιδα. Σε αυτήν ανήκουν τα κοραλλιοειδή φίδια, οι μάμπες, οι κόμπρες, οι ταϊπάνες και οι κράιτ — φίδια που χρησιμοποιούν κυρίως νευροτοξίνες για να παραλύσουν τα θύματά τους.

 

Επιλέγοντας 19 από τα πιο θανατηφόρα είδη, όπως αναγνωρίζονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι επιστήμονες ανέλυσαν το αίμα του Friede και εντόπισαν δύο ευρέως εξουδετερωτικά αντισώματα που στοχεύουν κατηγορίες τοξινών που είναι κοινές μεταξύ των φιδιών. Συνδυάζοντας αυτά τα αντισώματα με ένα υπάρχον φάρμακο που στοχεύει μια τρίτη κατηγορία τοξινών, δημιούργησαν ένα «αντιοφικό κοκτέιλ».

Τα εντυπωσιακά αποτελέσματα στα πειράματα

Σε δοκιμές σε ποντίκια, το κοκτέιλ αυτό προσέφερε πλήρη προστασία έναντι θανατηφόρων δόσεων δηλητηρίου από 13 από τα 19 είδη φιδιών, ενώ προσέφερε μερική προστασία από τα υπόλοιπα έξι. Ο Δρ Glanville χαρακτήρισε τα αποτελέσματα «απαράμιλλα», σημειώνοντας πως το κοκτέιλ πιθανώς καλύπτει ένα ολόκληρο γένος φιδιών για τα οποία μέχρι σήμερα δεν υπήρχε αντίδοτο.

Η ομάδα ελπίζει να βελτιώσει περαιτέρω τη φόρμουλα, προσθέτοντας και τέταρτο συστατικό, με στόχο την πλήρη κάλυψη των δηλητηρίων των ελαπίδων. Ωστόσο, οι ερευνητές γνωρίζουν ότι απομένει πολλή δουλειά. Η δεύτερη μεγάλη κατηγορία φιδιών, οι οχιές, βασίζεται κυρίως σε αιμοτοξίνες, οι οποίες προσβάλλουν το αίμα και όχι το νευρικό σύστημα. Συνολικά, υπάρχουν τουλάχιστον δώδεκα ευρείες κατηγορίες τοξινών που πρέπει να αντιμετωπιστούν.

Ο καθηγητής Kwong εκτιμά ότι «τα επόμενα 10 με 15 χρόνια θα μπορούσαμε να έχουμε μια αποτελεσματική λύση για κάθε μία από αυτές».

Ένας πρωτοπόρος με αποστολή

Η συμβολή του Friede είναι κομβική: «Τα αντισώματά του είναι πραγματικά εξαιρετικά – εκπαίδευσε το ανοσοποιητικό του σύστημα να αναγνωρίζει ένα ευρύ φάσμα τοξινών», δήλωσε ο καθηγητής Kwong.

Ο καθηγητής Nick Casewell από τη Σχολή Τροπικής Ιατρικής του Λίβερπουλ χαρακτήρισε το εύρος προστασίας που επιτεύχθηκε ως «σίγουρα καινοτόμο», ενώ πρόσθεσε ότι «δεν υπάρχει αμφιβολία πως η έρευνα αυτή οδηγεί τον τομέα σε μια συναρπαστική κατεύθυνση».

Για τον ίδιο τον Friede, η πορεία του προς την επιστημονική αναγνώριση είναι κάτι περισσότερο από προσωπική επιτυχία: «Κάνω κάτι καλό για την ανθρωπότητα και αυτό ήταν πολύ σημαντικό για μένα. Είμαι περήφανος. Είναι πολύ ωραίο».