Η επέκταση της επιρροής της Τουρκίας στη Λιβύη δεν είναι μεμονωμένη, καθώς η γειτονική χώρα έχει απλώσει τα δίχτυα της σχεδόν στο σύνολο των χωρών της Αφρικής. Κορωνίδα της τουρκικής διείσδυσης στην Αφρική είναι το τελευταίο χρονικό διάστημα η Λιβύη, πιέζοντας ουσιαστικά και την Αίγυπτο για μια αμυντική συνεργασία, αλλά αυτή η περίπτωση δεν είναι τίποτα άλλο παρά η κορυφή του παγόβουνου.
Είναι χαρακτηριστικό πως προκειμένου να βάλει χέρι στα κοιτάσματα ουρανίου του Νίγηρα για να αποκτήσει καύσιμα για τους υπό κατασκευή πυρηνικούς σταθμούς σε Ακούγιου και Ανατολική Θράκη, αλλά και για να υλοποιήσει το όχι και τόσο μακρινό όνειρο του Ερντογάν να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα, η Τουρκία υπέγραψε τον περασμένο Οκτώβριο συμφωνία με την υποσαχάρια αυτή χώρα και για να διασφαλίσει την απρόσκοπτη ροή έχει στείλει τουλάχιστον 1.000 μισθοφόρους τής τουρκικών συμφερόντων εταιρείας παροχής υπηρεσιών ασφαλείας SADAT.
Προγεφύρωμα στη Σομαλία
Οπως αναφέρουν διεθνείς αναλυτές που παρακολουθούν τις κινήσεις της Άγκυρας στην Αφρική, το πιο απτό σημάδι της αυξανόμενης αποδοχής της τουρκικής ισχύος στην Αφρική είναι το γεγονός ότι οι ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας έχουν καταφέρει να αποκτήσουν ερείσματα σε πολλά σημεία του αφρικανικού εδάφους τα τελευταία χρόνια. Η πρώτη επιτυχία σε αυτόν τον τομέα ήταν στη Σομαλία, το προγεφύρωμα της Άγκυρας στην Αφρική. Την 1η Οκτωβρίου 2017, ως αρχηγός του Επιτελείου του Τουρκικού Στρατού τότε, ο Χουλουσί Ακάρ εγκαινίασε τη βάση TURKSOM νοτιοανατολικά του Μογκαντίσου. Η βάση προορίζεται κυρίως για την εκπαίδευση σομαλών στρατιωτών – μέχρι το 2023, 5.000 στρατιώτες είχαν ήδη εκπαιδευτεί –, αλλά παρέχει επίσης στον τουρκικό στρατό ένα σημαντικό πάτημα στο Κέρας της Αφρικής. Όταν χτίστηκε, ήταν η μεγαλύτερη τουρκική στρατιωτική βάση στο εξωτερικό.
Η παρουσία της αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία, δεδομένου ότι στις 27 Ιουλίου 2024 το τουρκικό κοινοβούλιο ενέκρινε την ανάπτυξη του τουρκικού ναυτικού στα ανοικτά των ακτών της Σομαλίας για την παροχή ασφάλειας στις τουρκικές υπεράκτιες ερευνητικές δραστηριότητες με το «Ορούτς Ρέις» που ολοκληρώθηκαν πρόσφατα στα χωρικά ύδατα της Σομαλίας, ύστερα από συμφωνία που υπογράφηκε λιγότερο από δέκα ημέρες νωρίτερα, στις 19 Ιουλίου 2024. Η ανάπτυξη του τουρκικού ναυτικού στα ανοικτά των ακτών της Σομαλίας μπορεί επίσης να έχει κάποια σχέση με μια συμφωνία που υπογράφηκε τον Φεβρουάριο του 2024 μεταξύ Άγκυρας και Μογκαντίσου, η οποία ορίζει ότι οι τουρκικές ναυτικές δυνάμεις θα αναλάβουν την ανασυγκρότηση ενός νέου σομαλικού στόλου και την υπεράσπιση της θαλάσσιας εδαφικής ακεραιότητας της χώρας. Αυτό αποτέλεσε μια σαφή προειδοποίηση προς την Αιθιοπία. Η Τουρκία εργάζεται επίσης επί του παρόντος για την εξεύρεση λύσης στη διαφορά μεταξύ Σομαλίας και Αιθιοπίας, φιλοξενώντας αρκετές αντιπροσωπείες στο έδαφός της, ώστε να διεξαχθούν διαπραγματεύσεις μεταξύ των πρωταγωνιστών.
99ετής μίσθωση του νησιού Σουακίν
Η περίπτωση του σουδανικού νησιού Σουακίν, το οποίο λαμβάνει πολύ λιγότερη δημοσιογραφική κάλυψη από τις περιπτώσεις της Σομαλίας και της Λιβύης, είναι ενδιαφέρουσα και μαρτυρά την επιτυχία της Άγκυρας στη δημιουργία, κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ενός ισχυρού δικτύου εταίρων και συμμάχων στην αφρικανική ήπειρο. Αυτό το νησί, πρώην οθωμανική κτήση, κάποτε έσφυζε από ζωή λόγω της εμπορικής και θρησκευτικής δραστηριότητας που δημιουργήθηκε ιδίως από τη διέλευση πολλών προσκυνητών στον δρόμο τους προς τη Μέκκα. Ωστόσο, το 2017 το Σουδάν ανακοίνωσε ότι είχε παραχωρήσει στην Τουρκία 99ετή μίσθωση του νησιού για την αποκατάσταση του χώρου, χάρη ιδιαίτερα στον οργανισμό ανάπτυξης TIKA, και για την κατασκευή της απαραίτητης υποδομής «για τη συντήρηση πολιτικών πλοίων και στρατιωτικών σκαφών». Όμως, αρκετές χώρες της περιοχής, με επικεφαλής την Αίγυπτο, έχουν εκφράσει επιφυλάξεις σχετικά με τη χρήση του νησιού από την Τουρκία ως στρατιωτικής βάσης στην Ερυθρά Θάλασσα. Οπως γίνεται αντιληπτό, υπάρχει η εύλογη ανησυχία πως σε σύντομο χρονικό διάστημα η Τουρκία, έχοντας στο χέρι το Σουδάν και σε σημαντικό βαθμό πλέον και την Αιθιοπία, θα μπορεί να ελέγξει καταστάσεις που έχουν να κάνουν σε τεράστιο βαθμό με την πηγή ζωής της Αιγύπτου. Το νερό του Νείλου.
Έτσι, λαμβάνοντας υπόψη τους περισσότερους από 2.000 τούρκους στρατιώτες που έχουν αναπτυχθεί στην Αφρική (περίπου 100 στη Λιβύη και 2.000 στη Σομαλία) και, κυρίως, τους περισσότερους από 4.000 σύρους μισθοφόρους της SADAΤ (περίπου 3.000 στη Λιβύη και περισσότερους από 1.000 στον Νίγηρα), η Άγκυρα μπορεί να βασιστεί σε μια δύναμη άνω των 6.000 ανδρών που υπακούν στις εντολές της στην αφρικανική ήπειρο, κατανεμημένων σε τρεις χώρες. Αυτός ο αριθμός είναι τριπλάσιος από τον αριθμό των δυνάμεων που διαθέτει η Γαλλία (ή τουλάχιστον ίσος αριθμός αν υπολογιστούν μόνο οι συμβατικές δυνάμεις και όχι οι σύροι μισθοφόροι).
Οι πωλήσεις όπλων
Η διείσδυση ωστόσο της Τουρκίας στην Αφρική επιτυγχάνεται και με πωλήσεις όπλων. Σύμφωνα με τον Ραφαέλ Πάρενς του Foreign Policy Research Institute’s Eurasia Program, οι αυξανόμενες στρατιωτικές πωλήσεις της Τουρκίας στην Αφρική συμβαδίζουν με τη δραστηριότητά της στον τομέα της παροχής υπηρεσιών ασφαλείας μέσω της SADAT. Η Άγκυρα έχει γίνει ο τέταρτος μεγαλύτερος εξαγωγέας όπλων της ηπείρου, παρά το γεγονός ότι είναι ένας μικρός παίκτης παγκοσμίως. Ενώ η Κίνα πρόσφατα πήρε τον έλεγχο από τη Ρωσία όσον αφορά τις συνολικές πωλήσεις όπλων σε αφρικανικές χώρες, εξακολουθεί να υπάρχει τεράστια ζήτηση για τουρκικό αμυντικό εξοπλισμό, ο οποίος έχει τη φήμη ότι είναι οικονομικά αποδοτικός. Οι εξαγωγές μη επανδρωμένων αεροσκαφών, ένας ιδιαίτερα ευαίσθητος τομέας για τις ΗΠΑ και την Κίνα, αποτελούν σημαντικό μέρος του τουρκικού εμπορίου. Τα TB2 Bayraktar και Akinci είναι ιδιαίτερα πολύτιμα για τους ηγέτες της χούντας στον Νίγηρα, την Μπουρκίνα Φάσο και το Μάλι, δεδομένης της έντονης ανάγκης τους για ISR και αεροπορική υποστήριξη, αλλά έχουν επίσης πωληθεί σε χώρες όπως το Τόγκο και το Τζιμπουτί. Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη δεν είναι ο μόνος τομέας ανάπτυξης: οι τουρκικές εταιρείες εξάγουν επίσης φορητά όπλα, εκπαιδευτικά αεροσκάφη, ελικόπτερα και τεθωρακισμένα οχήματα σε έναν αυξανόμενο αριθμό κυβερνήσεων σε όλη την Αφρική.
