Κάθετα αντίθετες στο νομοσχέδιο του υπουργείου Ανάπτυξης που τις υποχρεώνει να αποζημιώνουν –υπό προϋποθέσεις και για ποσά άνω των 1.000 ευρώ– τους πελάτες τους που πέφτουν θύματα ηλεκτρονικής απάτης εμφανίζονται οι τράπεζες, συνεχίζοντας τις εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για το θέμα.
Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με το άρθρο 22 του επίμαχου νομοσχεδίου:
• Ο πληρωτής ευθύνεται μέχρι του ανώτατου ποσού των 50 ευρώ για τις ζημίες από τη διενέργεια μη εγκεκριμένων πράξεων πληρωμής, οι οποίες προκύπτουν είτε από τη χρήση απολεσθέντος ή κλαπέντος μέσου πληρωμών είτε από υπεξαίρεσή του. Η εν λόγω υποχρέωση δεν ισχύει, εφόσον:
α) η απώλεια, κλοπή ή υπεξαίρεση του μέσου πληρωμών δεν ήταν δυνατό να εντοπιστεί από τον πληρωτή πριν από τη διενέργεια πράξης πληρωμής, εκτός εάν ο πληρωτής είχε ενεργήσει με δόλο ή
β) η ζημία είχε προκληθεί από πράξεις ή παραλείψεις υπαλλήλου, αντιπροσώπου ή υποκαταστήματος ενός παρόχου υπηρεσιών πληρωμών ή οντότητας, στην οποία ο πάροχος υπηρεσιών πληρωμών είχε αναθέσει τις δραστηριότητές του.
Ο πληρωτής ευθύνεται για όλες τις ζημίες που σχετίζονται με κάθε μη εγκεκριμένη πράξη πληρωμής που προξένησε από δόλο, καθώς για τη με δόλο αθέτηση των υποχρεώσεών του. Στις περιπτώσεις αυτές, δεν ισχύει το ανώτατο ποσό.
• Εάν ο πληρωτής είναι καταναλωτής και εφόσον οι ζημιές οφείλονται σε βαριά αμέλεια ευθύνεται μέχρι του ανώτατου ποσού των 1.000 ευρώ, λαμβάνοντας υπόψη ιδίως τη φύση των εξατομικευμένων διαπιστευτηρίων ασφαλείας και τις ειδικότερες περιστάσεις, υπό τις οποίες το μέσο πληρωμής απωλέσθη, εκλάπη ή υπεξαιρέθηκε.
Όπως εξηγούν στο newmoney αρμόδιες πηγές, τόσο οι τράπεζες, όσο και η Ελληνική Ένωση Τραπεζών (ΕΕΤ) και η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), διαφωνούν κάθετα με τη συγκεκριμένη πρόβλεψη, έχοντας, μάλιστα, αποστείλει και σχετικές επιστολές προς το υπουργείο εντός της προθεσμίας της διαβούλευσης. «Οι σχετικές συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη», τονίζουν χαρακτηριστικά.
Μολονότι οι συμμετέχοντες στη διαβούλευση έθεσαν το ζήτημα της μείωσης από πλευράς των τραπεζών του ορίου των ηλεκτρονικών συναλλαγών στα 1.000 ευρώ, ώστε να προστατευθούν και να μην πληρώνουν το υπερβάλλον ποσό, με αποτέλεσμα να πλήττονται οι ηλεκτρονικές συναλλαγές, εντούτοις το υπουργείο διατείνεται πως σκοπός της επίμαχης ρύθμισης είναι η προστασία του καταναλωτή σε περίπτωση περιπτώσεων «phishing», δηλαδή πρακτικών εξαπάτησης (με πλαστές ιστοσελίδες, ηλεκτρονικά μηνύματα ή ειδοποιήσεις), με τις οποίες οι δράστες πληροφορούνται ή υφαρπάζουν τους μυστικούς κωδικούς («ΡΙΝ», «ΤΑΝ») των καταναλωτών για διαδικτυακές συναλλαγές και μεταφορές χρημάτων.
Πιο αναλυτικά, στην ανάλυση των συνεπειών της ρύθμισης τονίζεται πως «το πέμπτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 74 της Οδηγίας (ΕΕ) 2015/2366 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25ης Νοεμβρίου 2015 ‘σχετικά με υπηρεσίες πληρωμών στην εσωτερική αγορά, την τροποποίηση των οδηγιών 2002/65/ΕΚ, 2009/110/ΕΚ και 2013/36/ΕΕ και του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1093/2010 και την κατάργηση της οδηγίας 2007/64/ΕΚ’ (L 337) επιτρέπει στα κράτη-μέλη να περιορίσουν το όριο της ευθύνης του πληρωτή σε περίπτωση που δεν υφίσταται δόλος/πρόθεση, καθιστώντας δυνατό τον νομοθετικό περιορισμό της ευθύνης του πληρωτή σε περίπτωση βαριάς αμέλειας, το οποίο, ωστόσο, δεν επιλέχθηκε στον ν. 4537/2018 (Α’ 84). Λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία άλλων κρατών που έχουν προβλέψει νομοθετικό ποσοτικό περιορισμό της ευθύνης του καταναλωτή σε περίπτωση βαριάς αμέλειας (Σουηδία, Δανία και Νορβηγία), αλλά και την ανάγκη προστασίας του καταναλωτικού κοινού, ενόψει της έκτασης του φαινομένου «phishing», κρίνεται απαραίτητη πλέον η εισαγωγή της προτεινόμενης διάταξης».
Το εύρος της απάτης και ο επιμερισμός της ζημιάς
Όπως είχε γράψει το newmoney, το α’ εξάμηνο του 2022 (οπότε και υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία) έκαναν «φτερά» από τους τραπεζικούς λογαριασμούς των Ελλήνων περισσότερα από έξι εκατ. ευρώ ή κατά μέσο όρο 35.000 ευρώ/ημέρα.
Ειδικότερα, όπως προκύπτει από την Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της ΤτΕ, σε συναλλαγές, αξίας άνω των 43 δισ. ευρώ τα περιστατικά απάτης αφορούσαν σε πάνω από έξι εκατ. ευρώ, με τον σχετικό δείκτη να κυμαίνεται στο επίπεδο του 0,01% και να αναλογεί σε ένα ευρώ αξία απάτης ανά 7.000 ευρώ αξία συναλλαγών. Σε όρους περιστατικών απάτης, ο δείκτης κυμάνθηκε το α’ εξάμηνο του 2022 στο επίπεδο του 0,02% και αναλογεί σε μία συναλλαγή απάτης ανά 6.600 συναλλαγές. «Από την ανάλυση των περιστατικών απάτης ανά δίαυλο συναλλαγής με κάρτες πληρωμών, δηλαδή α) συναλλαγές σε τερματικά ΑΤΜ, β) πληρωμές σε τερματικά POS και γ) εξ αποστάσεως συναλλαγές χωρίς την φυσική παρουσία της κάρτας (card not present – CNP), προκύπτει ότι το υψηλότερο ποσοστό απάτης αφορά στις εξ αποστάσεως συναλλαγές», τονίζεται στην Έκθεση.
Συγκεκριμένα, το α’ εξάμηνο του 2022 ο αριθμός των περιστατικών απάτης που καταγράφηκε ανά δίαυλο συναλλαγής ανήλθε σε 1.476 στις συναλλαγές ΑΤΜ, σε 17.000 στις πληρωμές POS και σε 117.000 στις CNP συναλλαγές. Η αντίστοιχη αξία των περιστατικών απάτης διαμορφώθηκε σε 679.000 ευρώ στις συναλλαγές ΑΤΜ, σε 490.000 ευρώ στις πληρωμές POS και σε πέντε εκατ. ευρώ στις CNP συναλλαγές.
Οι οικονομικές ζημίες που προκύπτουν από τις συναλλαγές απάτης και οι οποίες επιμερίζονται στα συμβαλλόμενα μέρη της συναλλαγής ανάλογα με την υπαιτιότητά τους «άγγιξαν» τα 5,6 εκατ. ευρώ το α’ εξάμηνο του 2022, μειωμένες κατά 14% συγκριτικά με το β’ εξάμηνο του 2021 και κατά 9% σε σχέση με το α’ εξάμηνο του 2021. Σε ό, τι αφορά τον επιμερισμό τους, όπως σημειώνει η ΤτΕ, το μεγαλύτερο μέρος της ζημίας επιβαρύνει τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών που αποδέχονται συναλλαγές καρτών και οι οποίοι, κατά το α’ εξάμηνο του 2022, επωμίστηκαν το 50% της συνολικής ζημίας. Αντίστοιχα, οι πάροχοι-εκδότες καρτών πληρωμών επιβαρύνθηκαν σε ποσοστό 40%. Οι κάτοχοι-χρήστες καρτών επιβαρύνθηκαν σε ποσοστό 10%.
Τι αναφέρουν πηγές από το υπουργείο Ανάπτυξης
Αρμόδιες πηγές από το υπουργείο Ανάπτυξης έλεγαν στο newmoney πως μετά τη λήξη της δημόσιας διαβούλευσης σήμερα θα δρομολογηθούν συζητήσεις επί των αιτημάτων των τραπεζών και των υπολοίπων φορέων που έχουν τοποθετηθεί για το νομοσχέδιο προκειμένου να διαπιστωθεί εάν και σε τι βαθμό μπορούν να υπάρξουν βελτιώσεις χωρίς ωστόσο να θίγεται η ουσία της ρύθμισης.
Κάτι που σημαίνει πως η αποζημίωση των καταναλωτών από τις τράπεζες στην περίπτωση που πέσουν θύμα «ηλεκτρονικής απάτης», έστω και από δική τους αμέλεια (θύματα phising κοκ) πρέπει να παραμείνει, ιδίως καθώς η ρύθμιση ακολουθεί τις κατευθυντήριες ευρωπαϊκές γραμμές. Οι τελευταίες έχουν θεσμοθετηθεί ως μοχλός πίεσης προς τις τράπεζες να ενισχύουν διαρκώς τα συστήματα ασφαλείας για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές.
Σημείωναν δε πως το όριο των 1.000 ευρώ που θέτει το νομοσχέδιο ισχύει ήδη σε Σουηδία, Δανία, Νορβηγία και Μ. Βρετανία. Σε κάθε περίπτωση οι συγκεκριμένες πηγές σημείωναν πως θα εξεταστούν όλα στις συναντήσεις που θα υπάρξουν ίσως και την επόμενη εβδομάδα με δεδομένο ότι στόχος είναι να εισαχθεί το νομοσχέδιο προς ψήφιση στη Βουλή ως το τέλος του μήνα – αρχές Φεβρουαρίου.
