Οι διαδοχικές κρίσεις δεν διεύρυναν τις ανισότητες μόνο στην ελληνική κοινωνία, αλλά και στο λιανεμπόριο, που για μια ακόμη φορά τα τελευταία χρόνια αναζητεί τρόπους προσαρμογής στα νέα δεδομένα. Μάλιστα, η τελευταία κρίση, η πληθωριστική, δημιουργεί ειδικά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις μια «τριπλή παγίδα», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην έκθεση του ΙΝΕΜΥ ΕΣΕΕ, αυτή των μειωμένων πωλήσεων, του αυξημένου λειτουργικού κόστους και του εύθραυστου χρέους.
Ηδη μια πρώτη συνέπεια των αλλεπάλληλων κρίσεων είναι η αντοχή των εταιρειών με πάνω από 30 χρόνια λειτουργίας. Το ποσοστό τους συρρικνώθηκε το 2022 σε 26% από 31%, με τους συγγραφείς της έκθεσης να αποδίδουν την εξέλιξη αυτή στις συσσωρευμένες επιπτώσεις των «πολυκρίσεων», όπως χαρακτηριστικά τις αναφέρουν.
Μείωση πωλήσεων, αύξηση του λειτουργικού κόστους και προβλήματα υπερχρέωσης αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις.
Το τέλος των μέτρων στήριξης που παρείχε η κυβέρνηση προς τις επιχειρήσεις για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της πανδημίας αποκάλυψε, εξάλλου, και τα προβλήματα υπερχρέωσης αυτών, προβλήματα που ενέτεινε η αύξηση του κόστους λειτουργίας από το δεύτερο εξάμηνο του 2021 και μέχρι σήμερα. Οι οφειλές προς την εφορία βαραίνουν το 28% των επιχειρήσεων, ενώ μία στις πέντε έχει ληξιπρόθεσμα χρέη σε ασφαλιστικά ταμεία. Στα ίδια επίπεδα κυμαίνεται ο αριθμός των επιχειρήσεων οι οποίες αντιμετωπίζουν δυσκολίες πληρωμής προς τους προμηθευτές τους (21%), ενώ οι οφειλές προς τράπεζες συνεχίζουν να βαραίνουν ένα σημαντικό ποσοστό των επιχειρηματιών που έχουν ενεργό δάνειο (περίπου 8%). Το ποσοστό των επιχειρήσεων με οφειλές προς τους προμηθευτές επέστρεψε στα ανησυχητικά επίπεδα του 2020 (προσεγγίζοντας το 21%), καταγράφοντας αύξηση από το εξαιρετικά χαμηλό 16% του 2021. Το στοιχείο αυτό αντανακλά την αστάθεια στην αλυσίδα αξίας του λιανικού εμπορίου, η οποία μπορεί μεσοπρόθεσμα να ευνοήσει τις επιχειρήσεις που δεν έχουν προβλήματα ρευστότητας.
Σε ό,τι αφορά ειδικά τους προμηθευτές, η έκθεση αναδεικνύει ένα ακόμη προβληματικό στοιχείο το οποίο σχετίζεται με τη συνολική αλυσίδα παραγωγής και την περίφημη προσπάθεια για την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Τι αποκαλύπτει η έκθεση του ΙΝΕΜΥ ΕΣΕΕ; Οτι η τάση προμήθειας εμπορευμάτων από την Ελλάδα, η οποία είχε παρατηρηθεί τη διετία της πανδημίας, δυστυχώς δεν διατηρήθηκε, με το ελληνικό εμπόριο να επιστρέφει στις εισαγωγές εμπορευμάτων κυρίως από τρίτες χώρες και κατά βάση από την Κίνα. Αν και η εγχώρια αγορά παραμένει ο κύριος προμηθευτής των επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου, το μερίδιό της καταγράφει ισχυρή πτώση 10 ποσοστιαίων μονάδων από το 2020 έως σήμερα (61% το 2022 έναντι 71% το 2020). Η υποχώρηση της συμμετοχής εμπορευμάτων από την εγχώρια αγορά αναπληρώνεται από την αύξηση των εισαγωγών από τις ασιατικές αγορές, οι οποίες καταγράφουν ανοδική τροχιά και επιστρέφουν στα επίπεδα του 2019 (13,6%).
Το άλλο ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι λόγω της αύξησης του κόστους λειτουργίας, αλλά ίσως και λόγω μιας αναχρονιστικής νοοτροπίας που χαρακτηρίζει σημαντική μερίδα των μικρομεσαίων εμπόρων, ατονεί εκ νέου η προσπάθεια για εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεών τους, με συνέπεια τη διεύρυνση του χάσματος με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις του κλάδου. Ενδεικτικά των παραπάνω είναι τα ευρήματα από την έρευνα που διενήργησε η ΕΣΕΕ και περιλαμβάνονται στην ετήσια έκθεσή της. Ετσι, για περισσότερες από τέσσερις στις δέκα επιχειρήσεις (42,8%) η κυριότερη πρόκληση είναι οι «οικονομικές υποχρεώσεις», ενώ ακολουθεί η «διαχείριση των ανατιμήσεων» (25%) και η «έλλειψη ρευστότητας» (23,6%). Αντιθέτως, το «κόστος του ψηφιακού μετασχηματισμού» (1,8%) καθώς και το «κόστος της πράσινης μετάβασης» (0,3%) επηρεάζουν σε σημαντικά λιγότερο βαθμό τις επιχειρήσεις του λιανικού εμπορίου. «Από ό,τι διαφαίνεται, οι διαδοχικές κρίσεις καθιστούν τις εμπορικές επιχειρήσεις παθητικούς υποδοχείς των μέγα-τάσεων (mega-trends) καθώς τα ζητήματα της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού βρίσκονται μακριά από την αναζήτηση της βραχυπρόθεσμης βιωσιμότητας των εμπορικών επιχειρήσεων», τονίζεται χαρακτηριστικά στην έκθεση.
