Από τη μαρίνα της Γλυφάδας, μέχρι το λιμάνι του Βόλου και το Χαράκι της Ρόδου. Οι καρχαρίες που καταγράφουν λουόμενοι στα ρηχά, με τα κινητά τους τηλέφωνα, προκαλούν ανησυχία. Τι δηλώνουν όμως οι επιστήμονες από την πλευρά τους και ποια σχέση έχει αυτή η συμπεριφορά με την κλιματική αλλαγή;
Σύμφωνα με τον κύριο Δημήτρη Μαυρουλέα, Ωκεανογράφο στον υδροβιολογικό σταθμό της Ρόδου, οι θαλάσσιοι καύσωνες επηρεάζουν τη συμπεριφορά όλων των ειδών. Και των καρχαριών…
«- Η κλιματική κρίση παίζει ρόλο; Κατά πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα;
Λόγω της κλιματικής κρίσης, πλήττονται και οι θάλασσες. Είναι γνωστοί οι θαλάσσιοι καύσωνες και η αύξηση της θερμοκρασίας των νερών.
-Συνεπώς, οι θαλάσσιοι καύσωνες επηρεάζουν την παρουσία αυτών των ειδών;
Δεν μένει ανεπηρέαστο κανένα ον από τη μεταβολή των παραγόντων και μέσα στο θαλάσσιο περιβάλλον. Όσον αφορά τους καρχαρίες πάντως και την εμφάνισή τους, συνήθως αυτό συμβαίνει όταν είναι σε νεαρή ηλικία. Έρχονται σε πιο ρηχά νερά γιατί αναζητούν τροφή και καθώς ενηλικιώνονται κατευθύνονται σε πιο βαθιά νερά.»
Στα καταγάλανα νερά της χώρας μας ζουν δεκάδες είδη καρχαριών, μας λέει ο κύριος Μαυρουλέας, μεταξύ των οποίων και ο διαβόητος λευκός! Και μπορεί οι γνώσεις μας στην Ελλάδα να είναι κάπως περιορισμένες, τονίζει, ωστόσο η εμφάνισή τους αυτή την εποχή, είναι κάτι που δεν τους ξαφνιάζει, μας λέει…
«Πρόκειται για ένα φυσικό φαινόμενο οι καρχαρίες να εμφανίζονται αυτή την εποχή σε ρηχά νερά και να τους παρατηρεί ο άνθρωπος, λόγω του ότι τα ψάρια έχουν γεννήσει και αυτοί οι νεαροί καρχαρίες, στην αναζήτηση της τροφής τους έρχονται σε πιο ρηχά νερά. Άλλωστε στις θάλασσές μας έχουμε 36 είδη καρχαριών, συνεπώς είναι πιθανή μια εμφάνιση καρχαρία τέτοια εποχή σε πιο ρηχά νερά για το λόγο που σας προανέφερα.
Εμείς για παράδειγμα, ως υδροβιολογικός σταθμός Ρόδου, έχουμε ενημερωθεί για την παρουσία ενός καρχαρία στο Χαράκι της Ρόδου, ο οποίος εμφανίστηκε για λίγο και τον είδαν κάποιοι Γερμανοί. Το ανέφεραν , το θέμα πήρε διαστάσεις ενώ λίγο αργότερα διαπιστώθηκε ότι επρόκειτο για έναν γαλάζιο καρχαρία, από ότι αποδείχθηκε εκ των υστέρων από τα βίντεο και τα σωματομετρικά στοιχεία».
16 άνθρωποι έχουν δεχθεί επίθεση από καρχαρία, στην Ελλάδα
Σύμφωνα με στοιχεία του ISAF (International Shark Attack File), στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 15 επιθέσεις από το 1847, με πιο πρόσφατες το 1980 στην Κω και το 1981 στον Βόλο. Και στις δύο περιπτώσεις τα θύματα επέζησαν. Δεν είχαν την ίδια τύχη όμως λουόμενοι που κατασπαράχθηκαν. Μάλιστα οι επιθέσεις, αν και λίγες στη χώρα μας, είχαν ιδιαίτερη συχνότητα για κάποια χρόνια. Συγκεκριμένα το 1947 στο Καρπάθιο Πέλαγος, το ’48 και το 1950 στον Πειραιά, το ’51 και το ’56 στην Κέρκυρα, το ‘63 στον Βόλο, το 1965 στη Θεσσαλία και το 1969, λουόμενοι έχασαν τη ζωή τους από επιθέσεις -κυρίων λευκών καρχαριών- σύμφωνα με τις μαρτυρίες αυτοπτών. Γιατί και στα ελληνικά νερά, ζουν εκτός από τα είδη που τρέφονται με πλαγκτόν και αρκετά επικίνδυνα είδη. Ποια είναι αυτά, μας εξηγεί ο κύριος Μαυρουλέας…
«Οι καρχαρίες τρέφονται από φυτοπλαγκτόν και ζωοπλαγκτόν μέχρι με άλλους καρχαρίες, θαλασσοπούλια, σαλάχια, γαρίδες, καβούρια, αστακούς και καλαμάρια. Οι άνθρωποι δεν είναι στις διατροφικές τους συνήθειες. Σκεφτείτε ότι στην Ελλάδα σε δυόμισι χιλιάδες χρόνια ιστορίας, έχουμε καταγεγραμμένες 16 επιθέσεις. Η συχνότητα είναι πάρα πολύ μικρή. Παγκοσμίως δε, τα δεδομένα είναι ότι στην Αυστραλία ή στις ΗΠΑ, που ακούμε κατά κόρον για επιθέσεις , επειδή εκεί τα νερά είναι τροπικά και υπάρχουν διαφορετικά είδη καρχαριών από αυτά που έχουμε εμείς εδώ -εκτός από κάποια που είναι κοινά- το ποσοστό επιθέσεων κυμαίνεται στο 0,5 ανά εκατομμύριο ανθρώπους στην Αυστραλία και 0,2 αντίστοιχα για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
-Εμείς ποια είδη έχουμε εδώ που θεωρούνται επικίνδυνα;
Ο πιο κοινός που εμφανίζεται είναι ο γαλάζιος καρχαρίας ενώ από επικίνδυνα είδη, ξεχωρίζει ο λευκός καρχαρίας ο οποίος είναι γνωστό ότι υπάρχει στα νερά μας. Βέβαια είναι εξαιρετικά σπάνιο είδος. Και ο γνωστός ως Μάκο, που λένε στην αργκό, οι ρυγχοκαρχαρίες δηλαδή του γένους isurus. Παγκοσμίως είναι και ο τίγρης και ο ταύρος και κάποια άλλα είδη».
Πρωτιά της Ελλάδας σε επιθέσεις στην Ευρώπη
Η ίδια πηγή του ISAF, στις επιβεβαιωμένες απρόκλητες επιθέσεις καρχαρία από το 1847 μέχρι και σήμερα, φέρει την Ελλάδα στην πρώτη θέση, ανάμεσα σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Οι αριθμοί που καταγράφει είναι οι εξής:
- Ελλάδα 15 επιθέσεις
- Ιταλία 13
- Ισπανία 6
- Κροατία 5
- Γαλλία 5
- Μάλτα 5
- Ηνωμένο Βασίλειο 3
- Κύπρος 1
- Φιλανδία 1
(Πηγή: ISAF Internaonal Shark Aack File)
…και 15η παγκοσμίως!
Ενώ στην παγκόσμια κατάταξη, από το 1850 μέχρι και σήμερα, η χώρα μας κατέχει την 15 θέση στις επιθέσεις, ανάμεσα σε 89 χώρες που έχουν μελετήσει οι επιστήμονες. Την πρώτη θέση, κατέχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες…
- Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής 1640 επιθέσεις
- Αυστραλία 706
- Νότια Άφρική 262
- Βραζιλία 114
- Νέα Ζηλανδία 58
- Νέα Γουινέα 48
- Mascarene Islands (Reunion Island) 47
- Μεξικό 42
- Μπαχάμες 34
- Ιράν 23
- Νησιά Φίτζι 23
- Αίγυπτος 26
- Νέα Καληδονία 22
- Ιαπωνία 15
- Ελλάδα 15
- Ινδία 14
- Ιταλία 13
Πώς πρέπει να αντιδρούν οι λουόμενοι
Όσο για το τι θα πρέπει να κάνει κανείς, όταν «συναντηθεί» στο νερό με τον κορυφαίο θηρευτή; Αν και λιγάκι δύσκολα στις πραγματικές συνθήκες, οι ειδικοί συνιστούν ψυχραιμία!
«Δεν χρειάζεται να πανικοβαλλόμαστε. Πρέπει να κρατήσουμε την ψυχραιμία μας. Δεν είναι ένα είδος οι καρχαρίες το οποίο, από τη φύση του, επιτίθεται στους ανθρώπους. Δεν θα βρουν δηλαδή ένα μεγαλόσωμο αντικείμενο ή άνθρωπο και θα του επιτεθούν. Να κρατήσουν την ψυχραιμία τους και να κατευθυνθούν προς την ακτή».
Απειλούνται με εξαφάνιση, είδη καρχαριών – Τί σημαίνει αυτό για το οικοσύστημα
Οι ταινίες του Στίβεν Σπίλμπεργκ με τα αιματοβαμμένα σαγόνια του καρχαρία, μπορεί να έκαναν αρκετούς λουόμενους να κολυμπούν στα ρηχά για χρόνια, τα πράγματα όμως δεν είναι καθόλου καλά για τον ανώτερο θηρευτή του θαλάσσιου οικοσυστήματος. Οι πληθυσμοί συρρικνώνονται, προειδοποιεί μέσω του Flash.gr, o κύριος Δημήτρης Μαυρουλέας…
«Αυτό που θα πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι ουσιαστικά το πρόβλημα είναι οι άνθρωποι για τον καρχαρία. Τα περισσότερα είδη είναι υπό εξαφάνιση και γι αυτό προστατεύονται από διάφορες συνθήκες και νομοθεσίες λόγω του ότι αποτελούν παρεμπίπτουσα αλιεία, των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων. Δηλαδή η ακούσια αλίευση έχει μειώσει δραματικά τους πληθυσμούς τους και είναι πάρα πολύ σημαντική η παρουσία τους, ως ακρογωνιαίος λίθος της δομής και της ισορροπίας των οικοσυστημάτων. Είναι οι ανώτεροι και κορυφαίοι θηρευτές των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.
Η αλίευσή τους απαγορεύεται και μάλιστα όχι μόνο αυτό, σε περίπτωση που κάποιος μπορεί να πιάσει κατά λάθος έναν καρχαρία στα δίχτυα του οφείλει να τον απελευθερώσει.»
