Η καλοκαιρινή ηρεμία των ευρωπαϊκών αγορών διεκόπη πρόωρα και απότομα μετά τις απρόοπτες εξελίξεις στη Γαλλία, που ανοίγουν το δρόμο για ένα πολιτικά και οικονομικά ασταθές φθινόπωρο, όχι μόνο στη δεύτερη ισχυρότερη οικονομία της Ευρωζώνης, αλλά και στην Ευρώπη συνολικά.
Ένα χρόνο μετά το αψυχολόγητο – κατά γενική ομολογία – ρίσκο του Εμανουέλ Μακρόν με τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές που ανέδειξαν πρώτο κόμμα της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης την ακροδεξιά της Μαρίν Λεπέν και την άδοξη κατάληξη της κυβέρνησης Μπαρνιέ (που άντεξε όλες κι όλες 90 ημέρες), ο Φρανσουά Μπαϊρού βύθισε τη χώρα σε μια ακόμη κρίση με το ριψοκίνδυνο στοίχημα της ψήφου εμπιστοσύνης της 8ης Σεπτεμβρίου.
Ρίσκο ή ηρωική έξοδος
Ο ίδιος αιτιολογώντας την απόφαση του έκανε λόγο για ένα υψηλό διακύβευμα που έχει να κάνει με την επιλογή «ανάμεσα στο χάος και την ευθύνη», δεδομένου πως πραγματικό ζητούμενο είναι η συγκέντρωση αρκετών ψήφων για την επικύρωση του νέου προϋπολογισμού. Όμως, πολιτικοί αναλυτές εύλογα αναρωτήθηκαν αν πρόκειται πραγματικά για έναν διαπραγματευτικό ελιγμό ή για μια… ηρωική έξοδο, δεδομένου πως το πρωθυπουργικό γραφείο φαινόταν να γνωρίζει καλά πως, αργά ή γρήγορα, η πολιτική σύγκρουση για τον προϋπολογισμό θα οδηγούσε σε μια πρόταση δυσπιστίας, με ανάλογη κατάληξη. Αν και σε αντίθεση με μια πρόταση μομφής, η ψήφος εμπιστοσύνης απαιτεί απόλυτη πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση.
Σημειωτέον δε, πως η συζήτηση για την ψήφο εμπιστοσύνης θα πραγματοποιηθεί μόλις δύο ημέρες πριν από τις διαδηλώσεις που έχουν οργανώσει (στις 10 Σεπτεμβρίου) συνδικάτα και κοινωνικοί φορείς σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το υψηλό κόστος ζωής και τις μεγάλες περικοπές που περιλαμβάνονται στον νέο προϋπολογισμό, ξαναζωντανεύοντας μνήμες από την θρυλική εξέγερση των «Κίτρινων Γιλέκων».
Οι κοινωνικές αντιδράσεις για τα αντιλαϊκά μέτρα του προϋπολογισμού κατέστησαν σχεδόν ανώφελες τις διαπραγματεύσεις του Μπαϊρού με τα υπόλοιπα κόμματα, στην προσπάθεια του να βρει την κοινοβουλευτική στήριξη που χρειαζόταν για την υπερψήφιση τους. Όμως, από την άλλη πλευρά, δίχως τα μέτρα αυτά η Γαλλία οδεύει προς δημοσιονομικό γκρεμό.
Είναι χαρακτηριστικό πως ο υπουργός Οικονομικών Ερίκ Λομπάρ προειδοποίησε ανοιχτά ότι υπάρχει ακόμη και ο κίνδυνος να χρειαστεί παρέμβαση του ΔΝΤ για τη στήριξη της γαλλικής οικονομίας, όπως έγινε με χώρες, όπως η Ελλάδα, την περίοδο της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους. «Αυτός είναι ένας κίνδυνος που βρίσκεται μπροστά μας… Είναι ένας κίνδυνος που θέλουμε να αποφύγουμε και που πρέπει να αποφύγουμε, αλλά δεν μπορώ να σας πω ότι ο κίνδυνος δεν υπάρχει» τόνισε χαρακτηριστικά σε συνέντευξη του.
Το πρόβλημα του προϋπολογισμού
Στην καρδιά της κρίσης βρίσκεται ο προϋπολογισμός του 2026. Παρουσιάστηκε στις 15 Ιουλίου και στοχεύει στη μείωση του δημόσιου ελλείμματος από το προβλεπόμενο 5,4% του ΑΕΠ το 2025, στο 4,6% το 2026 και στο 2,8% το 2029.
Ο στόχος ήταν το χρέος να φτάσει στο 117,6% του ΑΕΠ το 2026 και στο 117,2% το 2029, σε σύγκριση με 118,3% και 125,3% αντίστοιχα, δίχως τα μέτρα. Όμως το σχέδιο αντιμετώπισε εξαρχής ολομέτωπη επίθεση.
Όλα τα μεγάλα κόμματα το απέρριψαν, επικαλούμενα τις κοινωνικές του επιπτώσεις και την έλλειψη πολιτικής συναίνεσης και βέβαια έντονη ήταν η αντίδραση κοινωνικών οργανώσεων και συνδικάτων. Έτσι, παρά και τη διάθεση του Μπαϊρού για διάλογο, στον οποίο επιμένει ακόμη και τώρα, φαίνεται λίαν απίθανο πως η εικόνα θα αλλάξει.
Υπό το φως δε, των τελευταίων εξελίξεων η σχεδόν βέβαιη παραίτηση του (αφού χάσει την ψήφο εμπιστοσύνης), θα μεταφέρει την «καυτή πατάτα» στα χέρια του διαδόχου του, όταν αυτός οριστεί και καταφέρει να επικυρωθεί, αναβάλλοντας επί μακρόν και την εξίσου ακανθώδη συζήτηση για τον νέο προϋπολογισμό.
Οι αρνητικές πιέσεις θα συνεχιστούν
Αν ο Μπαϊρού χάσει την ψήφο εμπιστοσύνης, που με βάση τα μαθηματικά της Βουλής είναι και το πιο βέβαιο, ο Εμανουέλ Μακρόν θα βρεθεί μπροστά σε δύσκολη επιλογή: να ορίσει νέο πρωθυπουργό ικανό να σχηματίσει κυβέρνηση σε ένα κατακερματισμένο κοινοβούλιο ή να διαλύσει την Εθνοσυνέλευση και να προκηρύξει εκλογές. Καμία επιλογή δεν είναι εύκολη και καμία δεν οδηγεί σε ταχεία αποκατάσταση της σταθερότητας τόσο σε πολιτικό όσο και οικονομικό επίπεδο.
Αυτό σημαίνει πρακτικά πως οι πιέσεις προς μετοχές και ομόλογα θα συνεχιστούν και θα κλιμακωθούν. Ήδη σήμερα το κόστος δανεισμού της Γαλλίας ανέβηκε κάθετα με την απόδοση του γαλλικού 10ετούς να βρίσκεται μόλις οκτώ μονάδες βάσης κάτω από το ιταλικό και το spread με το γερμανικό Bund να διευρύνεται στο υψηλότερο σημείο από τον περασμένο Απρίλιο.
Σύμφωνα, ωστόσο, με ανάλυση της Carmignac, οι αποδόσεις των γαλλικών ομολόγων θα μπορούσαν να εκτοξευθούν στις 100 μονάδες βάσης πάνω από τα γερμανικά για πρώτη φορά από το 2012, εάν η πολιτική κρίση της χώρας επιδεινωθεί, ήτοι σε επίπεδα που είχαν να εμφανιστούν εδώ και πάνω από μια δεκαετία, από την κρίση χρέους.
«Ακόμη και χωρίς την ψήφο εμπιστοσύνης, θα είχαμε τον ίδιο κίνδυνο προς το τέλος του έτους, διότι θα ήταν δύσκολο για την κυβέρνηση να συντάξει και να περάσει προϋπολογισμό από την Εθνοσυνέλευση» υποστήριξε σε συνέντευξή του στο Bloomberg, ο Γκιγιόμ Ριζάντ της Carmignac. Ωστόσο, οι εξελίξεις επιταχύνονται. «Δεν θα με εξέπληττε να δω το spread Γαλλίας–Γερμανίας να διευρύνεται έως και τις 100 μονάδες βάσης τις επόμενες εβδομάδες, αν υπάρξει διάλυση της Εθνοσυνέλευσης» τόνισε χαρακτηριστικά.
Αναλόγως και η Natixis SA σε νέα ανάλυση της εκτίμησε ότι το spread θα μπορούσε να ανέβει στις 90 μονάδες βάσης, εάν η κυβέρνηση Μπαϊρού χάσει την ψήφο εμπιστοσύνης στις 8 Σεπτεμβρίου, δεδομένου κιόλας πως η εξέλιξη αυτή δεν θα περάσει απαρατήρητη από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης.
Έρχεται ράπισμα από την Fitch
Μόλις λίγα 24ωρα από την μάχη της Βουλής, ο οίκος Fitch Ratings θα εκδώσει στις 12 Σεπτεμβρίου την νέα ετυμηγορία του για το γαλλικό αξιόχρεο, στην οποία αναπόφευκτα θα συμπεριλάβει και τα νέα δεδομένα.
Τον περασμένο Μάρτιο, η Fitch διατήρησε τη βαθμολογία AA για τη Γαλλία, αλλά με αρνητικό outlook, επικαλούμενη ακριβώς τις δημοσιονομικές προκλήσεις και την πολιτική αβεβαιότητα. Γεγονός που ανοίγει πλέον το δρόμο και σε υποβάθμιση της βαθμολογίας, επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο τα δεδομένα για την ευάλωτη γαλλική οικονομία και την αγορά της.
