Περί τις 40 οικονομικές επιβαρύνσεις υφίστανται οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, δηλαδή το 99,9% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα, από την εφαρμογή της φορολογικής, της ασφαλιστικής, της εργατικής και της αδειοδοτικής νομοθεσίας, επιβαρύνσεις το ύψος των οποίων συχνά δεν μπορεί να εκτιμηθεί με ακρίβεια, ειδικά καθώς αυτές συνοδεύονται από το κόστος της ταλαιπωρίας και του εκνευρισμού.
Οποιος, μάλιστα, περίμενε ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός της φορολογικής συμμόρφωσης στην Ελλάδα θα σήμαινε μείωση του κόστους για τις επιχειρήσεις πλανάται πλάνην οικτράν.
Το «ψηφιακό» κόστος
Για παράδειγμα, όπως επισημαίνεται στην «Ανάλυση των οικονομικών βαρών των μικρών επιχειρήσεων στην Ελλάδα», μελέτη του κ. Νικόλαου Λιωνή που δημοσιοποίησε το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ (Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας), τα ηλεκτρονικά δεδομένα που αναρτώνται στην πλατφόρμα MYDATA δεν αντικαθιστούν ούτε καταργούν τα λογιστικά βιβλία των επιχειρήσεων όπως αυτά τηρούνταν μέχρι τώρα και ούτε μειώνουν τις υποχρεώσεις συμμόρφωσης και την ανάγκη εξειδικευμένου προσωπικού και εξωτερικών συνεργατών για τις επιχειρήσεις. Αντιθέτως, οι απαιτήσεις συμμόρφωσης αυξάνονται και γίνονται πιο ειδικές και, ως εκ τούτου, ο ρόλος τέτοιου προσωπικού και συνεργατών γίνεται ακόμα πιο σημαντικός από ό,τι στο παρελθόν, καθώς πλέον αποκτούν κεντρικό ρόλο στο εγχείρημα της ψηφιακής συμμόρφωσης. ∆εδομένου, μάλιστα, ότι 94,5% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα είναι πολύ μικρές, με έως 9 άτομα προσωπικό, αντιλαμβάνεται κάποιος το δυσανάλογο κόστος μόνο και μόνο από την ανάγκη παρακολούθησης και συμμόρφωσης με τις αλλεπάλληλες αλλαγές στη φορολογική νομοθεσία.
Σύμφωνα με παλαιότερη μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αν η συμμόρφωση με μια κανονιστική υποχρέωση κοστίζει κατά μέσον όρο σε μια μεγάλη επιχείρηση ένα ευρώ ανά υπάλληλο, μια μεσαίου μεγέθους επιχείρηση μπορεί να χρειαστεί να διαθέσει περίπου τέσσερα ευρώ και μια μικρή επιχείρηση έως και δέκα ευρώ.
Πόσο συχνά αλλάζει η φορολογική νομοθεσία στην Ελλάδα; Ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος έχει τροποποιηθεί από 120 άλλους νόμους, ενώ οι κωδικοποιημένοι το 2024 κώδικες φορολογικών διαδικασιών και ΦΠΑ έχουν ήδη τροποποιηθεί από δύο μεταγενέστερους νόμους.
Σύμφωνα εξάλλου με τη μελέτη των Σωτηρόπουλου – Χριστόπουλου, την περίοδο 2002-2016 ψηφίστηκαν 37 αμιγώς φορολογικοί νόμοι, 273 διάσπαρτες διατάξεις φορολογικού περιεχομένου σε άσχετα νομοσχέδια, 315 συναφείς διατάξεις, 109 μεταβατικές διατάξεις και εκδόθηκαν 722 κανονιστικές εξουσιοδοτήσεις, γεγονός που σημαίνει ότι την εν λόγω 15ετία ψηφίζονταν περίπου 2,5 φορολογικοί νόμοι, 18 διάσπαρτες φορολογικές διατάξεις και 48 κανονιστικές εξουσιοδοτήσεις ανά έτος.
Οι επιβαρύνσεις
Σύμφωνα με τη μελέτη, οι άμεσες επιβαρύνσεις διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: στις άμεσες χρεώσεις, στο ουσιαστικό κόστος συμμόρφωσης και στο κόστος ταλαιπωρίας. Η πρώτη κατηγορία αφορά τις χρεώσεις που επιβάλλονται άμεσα από τη νομοθεσία και τους κανονισμούς, όπως οι φόροι, τα τέλη και οι εισφορές. Αυτές οι επιβαρύνσεις είναι συχνά οι πιο εύκολα προσδιορίσιμες, καθώς τα ποσά που πρέπει να καταβληθούν καθορίζονται από τον νομοθέτη. Ωστόσο, ενδέχεται να είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ποιοι επωμίζονται εντέλει το κόστος, καθώς αυτό μπορεί να μετακυλιστεί από τους κύριους αποδέκτες στους καταναλωτές ή σε άλλες επιχειρήσεις.
Εκτός από τη φορολογική συμμόρφωση, υψηλό είναι το κόστος συμμόρφωσης και με την ασφαλιστική νομοθεσία. Ενδεικτικά, πέρα από το κόστος καταβολής των εργοδοτικών εισφορών, οι οποίες σήμερα ανέρχονται σε 35,16% επί των πραγματικών ακαθάριστων αποδοχών των εργαζομένων σε χρήμα και σε είδος (13,37% εισφορά ασφαλισμένου και 21,79% εισφορά εργοδότη), το κόστος συμμόρφωσης αφορά τη λογιστική διαχείριση των εργατικών θεμάτων που κοστίζει συνήθως 50 έως 150 ευρώ μηνιαίως, την τεχνική υποστήριξη για τις τεχνολογικές ανάγκες και τη διασύνδεση με το σύστημα «Εργάνη» που μπορεί να αγγίξει τα 200 ευρώ ετησίως. Αν η επιχείρηση χρειάζεται νομική ή εργατική συμβουλευτική για τη συμμόρφωση με τη νομοθεσία, το κόστος μπορεί να ανέλθει σε περίπου 100 με 200 ευρώ ανά ώρα. Ειδικά για την εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας, οι μικρές επιχειρήσεις θα πρέπει να προμηθευτούν σχετικό εξοπλισμό με κόστος από 100 έως 300 ευρώ ανά συσκευή καθώς και σχετικό λογισμικό με κόστος που κυμαίνεται από 30 έως 100 ευρώ μηνιαίως. Η σχετική εκπαίδευση του προσωπικού και η συμβουλευτική υποστήριξη μπορεί να κοστίσει από 100 έως 500 ευρώ εφάπαξ.
Ακόμη και το κόστος συμμόρφωσης με τη νομοθεσία για την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητο για μια πολύ μικρή επιχείρηση. Συνοπτικά, το ελάχιστο οικονομικό κόστος για βασική συμμόρφωση σε απλή επιχείρηση, όπως ένα κατάστημα ή ένα γραφείο υπηρεσιών, υπολογίζεται σε περίπου 400600 ευρώ, ενώ το κόστος πλήρους συμμόρφωσης με εξωτερικό σύμβουλο υπολογίζεται σε περίπου 800 με 1.500 ευρώ αν περιλαμβάνει πολιτικές, αρχεία, συμβουλευτική, εκπαιδεύσεις κ.λπ.
Η δέουσα επιμέλεια
Αρκετές επιχειρήσεις επιπλέον καλούνται να τηρούν τη νομοθεσία για τη λεγόμενη δέουσα επιμέλεια, που αφορά την εφαρμογή διαδικασιών ελέγχου και διαχείρισης κινδύνου σε τομείς όπως η πρόληψη νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες. Υπόχρεα πρόσωπα για να ενταχθούν στο ρυθμιστικό πεδίο της δέουσας επιμέλειας είναι, για παράδειγμα, οι συμβολαιογράφοι, οι μεσίτες, κοσμηματοπωλεία, με το ενδεικτικό ετήσιο κόστος για τη συμμόρφωση με αυτή τη νομοθεσία να κυμαίνεται από 500 έως 2.000 ευρώ.
