Οι οικισμοί μας, κυρίως οι περιαστικοί και τουριστικοί, αποδεικνύεται κάθε χρόνο πως δεν διαθέτουν εκ γενετής καμιά αντιπυρική (και αντιπλημμυρική) προστασία. Με τον τρόπο που αναπτύχθηκαν επί πολλές δεκαετίες είναι δυνητικά εκτεθειμένοι στο κίνδυνο της φωτιάς (και της πλημμύρας). Γιατί στους περισσότερους δεν υπάρχει επαρκές πολεοδομικό σχέδιο και κυρίως αντιπυρική προστασία. Αντίθετα οι περισσότεροι είναι πνιγμένοι αλλά και περικυκλωμένοι στην πυκνή βλάστηση της χαλέπιας πεύκης, μιας βλάστησης που αποκαλείται και «πυρόφιλη».
Αυτό συμβαίνει γιατί συνήθως ο οικισμός ήταν παλιά δασικός πευκώνας που σιγά – σιγά και με τρόπο στρεβλό, δηλαδή ασχεδίαστο, οικοδομήθηκε χωρίς η πολιτεία ποτέ να σκεφτεί τους κινδύνους και κυρίως χωρίς να προβλέψει τις απαραίτητες προστασίες.
Το ίδιο ισχύει και για τα ρέματα, αλλά αυτό το αντιλαμβανόμαστε συνήθως από Οκτώβρη.
Στις 15 Ιουνίου 2021 οι Μιχάλης Χρυσοχοΐδης και Νίκος Χαρδαλιάς σε συνέντευξη τύπου για την επικείμενη αντιπυρική περίοδο μας καθησύχαζαν:
«Έχει γίνει μια καταπληκτική πρότυπη δουλειά όσον αφορά στην αντίληψη και την κατανόηση του προβλήματος πυροπροστασίας στη χώρα μας. Έχουμε μια νέα προσέγγιση με επίκεντρο την πρόληψη, την ετοιμότητα και την προσπάθεια να παρέμβουμε πριν εκδηλωθεί το κακό. Σκοπός όλων μας είναι στο μέτρο του δυνατού η αποτροπή του κινδύνου, όχι εκ των υστέρων με μεμψιμοιρία για το τι θα μπορούσε να είχε γίνει».
Τα σχόλια δικά σας.
Η πρώτη οργανωμένη προσπάθεια πολεοδομικού σχεδιασμού έγινε το 1982 από τον Αντώνη Τρίτση. Είναι η γνωστή μας “Επιχείρηση Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης – ΕΠΑ 82-84”, με το νομοθετικό πλαίσιο Ν. 1337/83.
Τότε ο κύριος, αν όχι ο αποκλειστικός σκοπός, ήταν να ελεγχθεί η αυθαίρετη δόμηση. Σε πολλές περιπτώσεις ο έλεγχος της αυθαίρετης δόμησης έμεινε για πολλούς λόγους ημιτελής.
Κυρίως έλειπε από την τότε πολεοδομική νομοθεσία η αντιπυρική προστασία, η οποία ακόμη και σήμερα δεν έχει ενταχθεί στον ελληνικό πολεοδομικό σχεδιασμό.
Γι’ αυτό με αφορμή τις πυρκαγιές και τις εκκενώσεις οικισμών εκείνο που χρειάζεται η χώρα είναι να αναγνωριστούν επί τέλους και να αντιμετωπιστούν όλες οι χρόνιες οικιστικές στρεβλώσεις. Χρειάζεται μια νέα “Πολεοδομική Επιχείρηση” (Αντιπυρικής και Αντιπλημμυρικής Προστασίας αυτήν τη φορά) των Οικισμών. Με προτεραιότητα στους οικισμούς που έχουν παλιό και βεβαρυμμένο ιστορικό πυρκαγιών (και πλημμυρών) και είναι κτισμένοι ανάμεσα σε πευκώνες ή περιβάλλονται ασφυκτικά από πευκώνες.
Το 2018 ο τότε πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, την ώρα που η πυρκαγιά στο Μάτι μαινόταν έκανε τη σωστή διάγνωση:
«Κυβερνάμε μια χώρα που χτίστηκε αυθαίρετα…», είπε.
Η καταστροφή και κυρίως η τραγική εκατόμβη στο Μάτι είχε οδηγήσει στη συγκρότηση δύο επιτροπών: η πρώτη για την αντιμετώπιση των οικιστικών στρεβλώσεων και της άναρχης δόμησης και η δεύτερη για την αναβάθμιση της Πολιτικής Προστασίας.
Και λίγο αργότερα στην ομιλία του στο Λαύριο (7/8/2018) εξήγγειλε τα «20 σημεία για την προστασία και τον έλεγχο του δομημένου περιβάλλοντος» κάνοντας και μια τιμητική αναφορά στον Αντώνη Τρίτση:
«Χρειάστηκαν τελικά να περάσουν 35 ολόκληρα χρόνια για να βρεθεί μια κυβέρνηση να υλοποιήσει τον Ν.1337/ 1983 που εμπνευστής του υπήρξε ο αείμνηστος Α.Τρίτσης.».
Δυστυχώς το σχέδιο αυτό (της ριζικής αντιμετώπισης των οικιστικών στρεβλώσεων) δεν προχώρησε. Άλλες ήταν οι άμεσες προτεραιότητες της τότε κυβέρνησης. Εξ’ άλλου οι χρηματοδοτήσεις για μια τέτοια προσπάθεια ήταν ανύπαρκτες.
Σε αντίθεση με το 2018, στις τωρινές πυρκαγιές και εκκενώσεις οικισμών ο σημερινός πρωθυπουργός μοιάζει να μην έχει καμιά συνείδηση της ελληνικής στρεβλής πραγματικότητας. Γι’ αυτόν φταίει η κλιματική κρίση, η ξηρασία, οι εμπρηστές… Για το επιτελικό κράτος του και τον ίδιο, φταίνε πάντα οι άλλοι.
Η στρεβλή και ασχεδίαστη οικιστική ανάπτυξη δεν απασχολεί και δεν καταγράφεται καν στις αιτίες.
Και ένα τελευταίο. Αν ο Μητσοτάκης κέρδισε τις εκλογές με το σύνθημα «τάξη και ασφάλεια», ας μάθει επιτέλους κάτι που οι πολίτες μαθαίνουν με τραγικό τρόπο αυτές τις μέρες. Τάξη και ασφάλεια δεν είναι η αστυνομία στα πανεπιστήμια, η εκκαθάριση των Εξαρχείων, οι εκκενώσεις των καταλήψεων, η απαγόρευση των διαδηλώσεων κλπ.
Αλλά το να μπορεί ο πολίτης να ζει ασφαλής στο σπίτι του και να μην αναγκάζεται να το εγκαταλείψει βιαίως απειλούμενος από μια φωτιά που πλησιάζει επικίνδυνα τον οικισμό του (έναν οικισμό χωρίς καμιά αντιπυρική προστασία).
Όπως οι 1300 της Λίμνης Ευβοίας που φορτώθηκαν σε φερι – μποτ για να διαφύγουν τον κίνδυνο. Όπως οι κάτοικοι δεκάδων άλλων οικισμών στην Εύβοια, στη Μεσσηνία στη Φωκίδα, στην Ηλεία και άλλες τέτοιες δυστοπίες όπου εν καιρώ ειρήνης κάποιοι γίνονται πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα.
Όσο η πολιτεία δεν συνειδητοποιεί το κεντρικό πρόβλημα (ζούμε σε ασχεδίαστους και χωρίς αντιπυρική – αντιπλημμυρική προστασία οικισμούς) κάθε χρόνο η κατάσταση θα γίνεται και χειρότερη. Γιατί οι οικισμοί μας συνεχίζουν να επεκτείνονται και να πυκνοδομούνται απροστάτευτοι, με τον ίδιο πάντα στρεβλό τρόπο. Όσο αυτό δεν αναγνωρίζεται και δεν αντιμετωπίζεται, κάθε χρόνο θα ζούμε τα ίδια τραγικά γεγονότα, άλλοτε με πολλές και άλλοτε με λιγότερες απώλειες ανθρώπινων ζωών.
