Στον απόηχο των καταγγελιών εις βάρος του τηλεπαρουσιαστή Στάθη Παναγιωτόπουλου, ο οποίος διέρρευσε βίντεο και φωτογραφίες προσωπικών στιγμών πρώην συντρόφου του, το kathimerini.gr παρουσιάζει αποκαλυπτικά στοιχεία από τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου Πλοήγησης (Safeline.gr) και την Αρχή Προστασίας Δεδομένων για την εκδικητική πορνογραφία στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με το International Journal of Cyber Criminology, εκδικητική πορνογραφία είναι «όταν κάποιος (συνήθως πρώην σύντροφος) δημοσιεύει μια φωτογραφία ή ένα βίντεο από προσωπικές ερωτικές στιγμές κάποιου χωρίς τη συγκατάθεσή του»
Σύμφωνα με στοιχεία από τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, που έχει στη διάθεση της η «Κ», μόνο το 2021 έχουν καταγραφεί 13 περιστατικά. Στις οκτώ περιπτώσεις τα θύματα είναι ενήλικα, ενώ στις υπόλοιπες καταγράφονται πέντε ανήλικα θύματα.
Σε αντίστοιχα υψηλά επίπεδα κυμάνθηκε ο αριθμός των περιστατικών αυτών και την περασμένη χρονιά. Πάντως, η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος άρχισε να τα καταχωρίζει ως revenge porn μόλις το 2020.
Όπως τονίζεται, τα περισσότερα περιστατικά αφορούν συνήθως σε αγνώστους δράστες, ενώ δεν αποτυπώνεται το σύνολο του φαινόμενου διότι σε πολλές περιπτώσεις οι μηνύσεις κατατίθενται στα κατά τόπους Τμήματα Ασφαλείας. Τα προς έρευνα περιστατικά, αφορούν συνήθως Παραβίαση Προσωπικών Δεδομένων, πορνογραφία και παράνομη βία.
Την ίδια ώρα, δραματική αύξηση της τάξης του 66%, σε σχέση με το 2020, παρουσιάζουν οι καταγγελίες για δημοσιοποίηση στο διαδίκτυο υλικού σεξουαλικού περιεχομένου χωρίς συγκατάθεση, σύμφωνα με τη Safeline μία από τις τρεις δράσεις του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου που στόχο έχει την καταπολέμηση κάθε είδους παράνομου περιεχομένου στο ίντερνετ.
Παράλληλα, το 30% των θυτών από αυτές τις καταγγελίες προχωρούν και σε εκβιασμό των θυμάτων.
Λόγω αύξησης τέτοιων φαινομένων η Αρχής Προστασίας Δεδομένων διενεργεί ήδη έρευνες για καταγγελλόμενα περιστατικά και σύμφωνα με πληροφορίες βάζει στο «στόχαστρο» την υπόθεση του Στ. Παναγιωτόπουλου.
Αύξηση «κρουσμάτων» εκδικητικής πορνογραφίας διεθνώς
Μάλιστα, υπήρξε δραματική αύξηση στις αναφορές για εκδικητική πορνογραφία το 2020, εξαιτίας της επιβολής lockdown και διεθνώς. Συγκεκριμένα, στη Βρετανία κατεγράφησαν περίπου 2.050 καταγγελίες σε γραμμή βοήθειας, μια αύξηση 22% σε σχέση με το 2019.
Μιλώντας στο BBC, o Ντέιβιντ Ράιτ, διευθυντής του Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσε πως το lockdown προκάλεσε ένα ακραίο σύνολο νέων περιστατικών. «Αυτό που βλέπουμε εδώ υποδηλώνει ότι έχει συμβεί κάτι ανησυχητικό, φοβόμαστε ότι αυτό θα μπορούσε να είναι το “νέο φυσιολογικό”», πρόσθεσε.
Η υπεύθυνη εκστρατείας της οργάνωσης για την ενδοοικογενειακή βία «Women’s Aid», Λούσι Χάντλει, διαπίστωσε ότι η κακοποίηση επιδεινώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Όπως είπε, «η αποκάλυψη προσωπικών φωτογραφιών σεξουαλικού χαρακτήρα – ή η απειλή ότι θα το πράξει ο θύτης – είναι μια κοινή μορφή κακοποίησης και βλάπτει ιδιαίτερα τις νεαρές γυναίκες. Οι μορφές κακοποίησης που βασίζονται στην εικόνα –όπως το λεγόμενο εκδικητικό πορνό – πρέπει να λαμβάνονται εξίσου σοβαρά με την “κανονική” κακοποίηση».
Η Φόλαμι Πριχάγιε, υπήρξε θύμα Revenge Porn, καθώς ο πρώην σύντροφός της δημοσίευσε γυμνές φωτογραφίες της στο διαδίκτυο το 2014. Του επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης έξι μηνών με αναστολή για παρενόχληση και διανομή άσεμνων εικόνων, ενώ η Πριχάγιε ίδρυσε τον ιστότοπο «Victims of Internet Crime: Speak Out!», με στόχο να παρέχει συνεχή συναισθηματική υποστήριξη στα θύματα αυτού του είδους των αδικημάτων.
«Δεν είναι περίεργο που έχουν αυξηθεί τα περιστατικά κατά τη διάρκεια του lockdown καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι αναγκάζονται να χτίσουν σχέσεις στο διαδίκτυο. Το πρόβλημα ήταν πάντα εκεί, απλώς η καραντίνα το έκανε πιο εμφανές», σημείωσε.
Safeline.gr: Συμβουλές για τα θύματα
Τα βασικά βήματα που πρέπει να γίνουν σε περίπτωση κοινοποίησης υλικού χωρίς τη συγκατάθεσή σας:
Αποθηκεύστε τα αποδεικτικά στοιχεία
Μπορεί να χρειαστείτε ένα αρχείο της δημοσίευσης εάν αποφασίσετε να προβείτε σε περαιτέρω ενέργειες. Σας συνιστούμε να τραβήξετε ένα στιγμιότυπο οθόνης της δημοσίευσης για λόγους αναφοράς/καταγγελίας.
Αποθηκεύστε μηνύματα, εικόνες και στιγμιότυπα οθόνης ιστότοπων (με τη διεύθυνση URL ορατή) σε ασφαλές μέρος, όπως έναν σκληρό δίσκο που προστατεύεται με κωδικό πρόσβασης. Θα μπορούσατε να ζητήσετε από κάποιον που εμπιστεύεστε να το κάνει αυτό εάν θεωρείτε ότι για ψυχολογικούς λόγους δε μπορείτε να το κάνετε οι ίδιοι.
Είναι καλύτερο να μην διαγράψετε τίποτα έως ότου το αναφέρετε στην αστυνομία, καθώς μπορεί να υπάρχουν και άλλα στοιχεία που ίσως φανούν χρήσιμα.
Κάντε καταγγελία
Καταγγείλτε το περιστατικό στην Ελληνική Ανοιχτή Γραμμή Καταγγελιών Παράνομου Περιεχομένου στο Διαδίκτυο Safeline.gr. H συμπλήρωση των προσωπικών σας στοιχείων είναι προαιρετική. Ως εκτούτου, η καταγγελία σας θα παραμείνει ανώνυμη εκτός και αν εσείς επιθυμείτε το αντίθετο. Ενδέχεται βέβαια λόγω της φύσης του αδικήματος να υπάρχει η δυνατότητα ταυτοποίησής σας σε περίπτωση που ο αναλυτής έχει πρόσβαση σε συγκριμένες φωτογραφίες ή βίντεο που σας απεικονίζουν και που είναι το αντικείμενο της καταγγελίας. Συμπληρώστε τη φόρμα εδώ: https://www.safeline.gr/kane-mia-kataggelia/.
Επικοινωνήστε με τη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος με τους ακόλουθους τρόπους: Τηλέφωνο: 11188, Fax: 213-1527471, Email: [email protected], μέσω του portal στη διεύθυνση: https://goo.gl/vOHdVb, Ταχυδρομική διεύθυνση: Λ. Αλεξάνδρας 173, Τ.Κ. 11522, Αθήνα.
Ενημερωθείτε από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) για τα δικαιώματά σας.
Τι συμβαίνει μετά
Εάν η αστυνομία πιστεύει ότι μπορεί να έχει διαπραχθεί έγκλημα, θα το ερευνήσουν. Συγκεκριμένα:
Συγκεντρώνονται αποδεικτικά στοιχεία: θα σας ζητηθεί να τους δώσετε στιγμιότυπα οθόνης, κείμενα ή μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και ενδέχεται να κατασχέσουν το φορητό υπολογιστή και το τηλέφωνο του κατηγορουμένου.
Παίρνουν καταθέσεις: Ζητείται κατάθεση από εσάς και από άλλους μάρτυρες για το τι συνέβη. Ακόμα, παίρνουν ξεχωριστά κατάθεση από το άτομο που έχετε προσδιορίσει ότι μοιράστηκε φωτογραφίες/βίντεο σας.
Θα σας συμβουλεύσουν για άλλες ενέργειες που μπορείτε να κάνετε: εάν το άτομο είναι ο σύντροφός σας ή πρώην σύντροφός σας, υπάρχουν άλλες νομικές προστασίες έναντι περαιτέρω κακοποίησης. Διαβάστε περισσότερα σχετικά με την υποστήριξη εάν έχετε βιώσει οικιακή κακοποίηση.
Εάν η αστυνομία αποφασίσει ότι έχει διαπραχθεί έγκλημα, θα παραδώσει τα διαθέσιμα στοιχεία στον Εισαγγελέα, ο οποίος θα αποφασίσει εάν θα κατηγορηθεί το άτομο για το συγκεκριμένο αδίκημα.
Αποκλείστε τους
Μόλις αποθηκεύσετε τα αποδεικτικά στοιχεία, ίσως θελήσετε να εμποδίσετε οποιονδήποτε κοινοποιεί τις φωτογραφίες/βίντεό σας από το να επικοινωνήσει μαζί σας. Θα μπορούσατε να το κάνετε αυτό αποκλείοντας τον χρήστη από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων. Επικοινωνήστε με την αστυνομία προτού το κάνετε. Δείτε τους τρόπους με τους οποίους μπορείτε να αποκλείσετε άτομα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέσα από το κέντρο ασφαλείας του εκάστοτε κοινωνικού δικτύου.
Τι είναι η συγκατάθεση;
Εικόνες ή βίντεο μπορούν να αποστέλλονται πρόθυμα σε άλλο άτομο ως μέρος μιας υγιούς σχέσης. Κανείς δεν πρέπει να εξαναγκαστεί ή να αναγκαστεί να τα στείλει.
Ανεξάρτητα από τον λόγο λήψης ή αποστολής μιας εικόνας ή βίντεο, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θέλουν οι προσωπικές τους στιγμές να κοινοποιούνται ευρύτερα. Πρέπει να αντιμετωπίζετε τυχόν φωτογραφίες ή βίντεο που αποκτάτε ως καθαρά ιδιωτικές πληροφορίες. Μην τις κοινοποιείτε, μην τις ανεβάζετε στο διαδίκτυο και μην τις εκθέτετε σε άλλους.
Θυμηθείτε, δεν φταίτε εσείς
Η πρώτη σκέψη σας μπορεί να είναι να κατηγορήσετε τον εαυτό σας για την αποστολή των προσωπικών σας φωτογραφιών/βίντεο, αλλά αυτό δεν είναι δίκαιο. Ακριβώς επειδή έχετε στείλει σε κάποιον κάτι, αυτό δεν σημαίνει ότι έχετε συναινέσει στην περαιτέρω κοινοποίησή του. Τους εμπιστευτήκατε και πιστέψατε ότι θα σεβαστούν το απόρρητό σας. Πρόδωσαν την εμπιστοσύνη και σας έβαλαν σε μια πραγματικά δύσκολη κατάσταση. Στην πραγματικότητα, η κοινή χρήση (ή απειλή για κοινή χρήση) προσωπικών φωτογραφιών ή βίντεο κάποιου ατόμου χωρίς την προηγούμενη συγκατάθεσή του αποτελεί ένα πολύ σοβαρό ζήτημα που τιμωρείται ποινικά.
