Μετά την κηδεία του πάπα Φραγκίσκου, η Καθολική Εκκλησία εισήλθε σε μία κρίσιμη φάση. Οι 133 Καρδινάλιοι ετοιμάζονται να λάβουν μέρος στο Κονκλάβιο, στις 7 Μαΐου, για να εκλέξουν τον νέο Ποντίφικα, με αναλυτές να προβλέπουν μία από τις πιο απρόβλεπτες μυστικές διαδικασίες των τελευταίων δεκαετιών.
Όπως σημειώνει ο Guardian, πρώην συνεργάτες και παρατηρητές στο Βατικανό συμφωνούν ότι η εκλογική διαδικασία θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη, τόσο λόγω του μεγάλου αριθμού εκλεκτόρων (133 σε σύγκριση με 117 στο προηγούμενο Κονκλάβιο), όσο και επειδή πολλοί από αυτούς δεν γνωρίζονται προσωπικά μεταξύ τους.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο Φραγκίσκος διεύρυνε τη πολυμορφία του Κολλεγίου των Καρδιναλίων, καθώς 108 από τους σημερινούς εκλέκτορες είναι δικές του επιλογές.
Ωστόσο, κάποιοι παρατηρητές εκτιμούν ότι οι Καρδινάλιοι θα προσπαθήσουν να καταλήξουν σε απόφαση μέσα σε λιγότερο από μία εβδομάδα, προκειμένου να αποφευχθεί η εικόνα μιας διχασμένης Εκκλησίας.
Οι τρεις κύριες τάσεις
Το πολιτικό στοιχείο είναι αναπόφευκτο σε ένα Κονκλάβιο. Οι διαφορές δεν πηγάζουν τόσο από αντικρουόμενα συμφέροντα όσο από διαφορετικές θεολογικές προσεγγίσεις για το μέλλον της Εκκλησίας, σχολιάζει η ιστοσελίδα National Catholic Reporter.
Η προοδευτική πτέρυγα
Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν οι:
- Ο Ιταλός καρδινάλιος Matteo Zuppi
- Ο Γερμανός καρδινάλιος Reinhard Marx
Η συντηρητική πτέρυγα
Αυτή εστιάζει στην προστασία των παραδόσεων της Καθολικής διδασκαλίας. Επικεφαλής της θεωρούνται οι:
- Ο Ούγγρος καρδινάλιος Péter Erdő
- Ο Καρδινάλιος από το Κονγκό, Fridolin Ambongo
Η μετριοπαθής πτέρυγα
Επιδιώκει να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στις άλλες δύο τάσεις. Προκρίνει τον διάλογο, θεωρώντας την Εκκλησία ως έναν από τους παράγοντες στην επιδίωξη του κοινού καλού, μέσα από επαφή με τον πολιτισμό, την πολιτική και τις άλλες θρησκείες.
Εκπρόσωποί της είναι:
- Ο Αμερικανός καρδινάλιος Robert Francis Prevost
- Ο Γάλλος καρδινάλιος Jean-Marc Aveline
Οι προκαταρκτικές συναντήσεις
Πριν από την επίσημη έναρξη του Κονκλαβίου, έχουν ήδη λάβει χώρα προκαταρκτικές συναντήσεις μεταξύ των Καρδιναλίων.
Εκεί, οι Καρδινάλιοι παρουσιάζουν τις απόψεις τους για την πορεία της Εκκλησίας και μεταφέρουν την κατάσταση των τοπικών κοινωνιών που εκπροσωπούν – συχνά από απομακρυσμένες περιοχές ή χώρες με λίγους καθολικούς πιστούς.
Μέσα από αυτή τη διαδικασία διαμορφώνεται σταδιακά το προφίλ του νέου ηγέτη, είτε πρόκειται για συνέχεια είτε για απομάκρυνση από την προηγούμενη παπική πορεία.
Σημειώνεται, ωστόσο, ότι δεν είναι ασφαλές να υποθέτει κανείς πως οι 108 καρδινάλιοι που διόρισε ο Φραγκίσκος θα υποστηρίξουν όλοι έναν μεταρρυθμιστή υποψήφιο, καθώς πολλοί από αυτούς διορίστηκαν για διοικητικούς λόγους και άλλοι έχουν αποκτήσει με την πάροδο του χρόνου δικές τους φιλοδοξίες.
Η απρόβλεπτη φύση του Κονκλαβίου
Ο Beramendi στο άρθρο του στον Guardian, σχολιάζει πως από την επιστροφή του στη Ρώμη για την κηδεία του Φραγκίσκου, η ένταση και το δράμα ήταν ήδη αισθητά. Παρατήρησε ότι πολλοί φαίνονται να επιθυμούν έναν Ιταλό Πάπα – ο τελευταίος ήταν ο πάπας Ιωάννης Παύλος Α’, που απεβίωσε το 1978.
Όμως, όπως σημειώνει, «Όποιος μπαίνει στο κονκλάβιο ως Πάπας, βγαίνει Καρδινάλιος».
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι επικρατέστεροι υποψήφιοι πριν την έναρξη των ψηφοφοριών, συχνά παραγκωνίζονται από άλλους, λιγότερο προβεβλημένους.
Ένας βετεράνος επίσκοπος τού είπε: «Χρειαζόμαστε έναν νέο Άγιο Πατέρα, όχι έναν αιώνιο Πατέρα».
Παράλληλα, η επιθυμία για ριζική αλλαγή εκφράζεται ιδιαίτερα από ορισμένους επισκόπους της Αφρικής.
«Αυτό που επιθυμούμε είναι έναν Πάπα κατά την καρδιά του Θεού – έναν που ζει σύμφωνα με το Ευαγγέλιο και εμπνέει τους άλλους να κάνουν το ίδιο. Λαχταρούμε έναν Πάπα που ενσαρκώνει τις διδασκαλίες του Ιησού, όχι απλώς την κληρονομιά του Φραγκίσκου», δήλωσε ο επίσκοπος Philipe Allain Mbarga της Ebolowa στο Καμερούν, στον ιστότοπο Crux.
Ιστορικές συγκρίσεις και δυναμικές
Σύμφωνα με το National Catholic Reporter, κάθε Κονκλάβιο είναι διαφορετικό, αν και ορισμένα μπορούν να συγκριθούν με άλλα.
Το πιο κοινό μοτίβο τα τελευταία 100 χρόνια είναι η γρήγορη εκλογή, με νικητή τον επικρατέστερο υποψήφιο – όπως συνέβη το 1939, το 1963 και το 2005.
Ακόμη και όταν υπήρξαν αντιδράσεις, αν η υποστήριξη προς τον επικρατέστερο αυξανόταν σταδιακά, οι αντίπαλοι αποδέχονταν πως η επιλογή δεν ήταν πια ανάμεσα σε εκείνον και έναν «ιδανικό» δικό τους υποψήφιο, αλλά ανάμεσα στον επικρατέστερο και τον κίνδυνο μιας παρατεταμένης διαδικασίας.
Το τελευταίο σενάριο αποτελεί εφιάλτη για όσους έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην Εκκλησία.
2025 όπως 1958
Το φετινό Κονκλάβιο μοιάζει ίσως περισσότερο με εκείνο του 1958, όταν εξελέγη ο πάπας Ιωάννης ΚΓ’ μετά τον θάνατο του πάπα Πίου ΙΒ’.
Σε εκείνη την περίπτωση, όπως και σήμερα οι περισσότεροι εκλέκτορες είχαν διοριστεί από τον εκλιπόντα Πάπα, οι αναμνήσεις προηγούμενων ποντίφικων είχαν ξεθωριάσει, ο εκλιπών είχε διαμορφώσει έναν έντονα προσωπικό και χαρακτηριστικό ρόλο για το παπικό αξίωμα.
Ωστόσο, σύμφωνα με την ιστοσελίδα, κανένας Καρδινάλιος δεν έμοιαζε τότε αρκετά με τον Πίο ή τώρα τον Φραγκίσκο ώστε να θεωρείται φαβορί και συνεχιστής της παποσύνης τους.
Σήμερα, παρότι οι περισσότεροι Καρδινάλιοι θαύμαζαν τον Φραγκίσκο, ενδέχεται να επιθυμούν κάποιον με διαφορετικό… ταμπεραμέντο, δηλαδή έναν Πάπα λιγότερο απρόβλεπτο από τον προκάτοχό του.
Παράλληλα, εκτός κάποιων κοινών σημείων μεταξύ του 1958 και του 2025, υπάρχουν και διαφορές. Για παράδειγμα, το 1958 συμμετείχαν μόνο 51 Καρδινάλιοι από 21 χώρες, ενώ φέτος συμμετέχουν 133 Καρδινάλιοι από 95 χώρες, με 16 Ιταλούς.
Στο παρελθόν, οι Ιταλοί είχαν τον απόλυτο έλεγχο του Κονκλαβίου – το 1958 ήταν 17. Σήμερα, η κατανομή της ανθρωπογεωγραφίας είναι πολύ πιο διεθνής.
Επιπλέον, τα μέσα ενημέρωσης το 1958 ήταν πολύ λιγότερο παρεμβατικά και δεν υπήρχαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που ωθούν, ενδεχομένως, την Εκκλησία προς την πόλωση και τον διχασμό του κόσμου, όπως παρατηρούν οι σχολιαστές.
Σε 48 ώρες περίπου, οι Καρδινάλιοι θα κλειστούν στην Καπέλα Σιστίνα και το Κονκλάβιο θα ξεκινήσει. Όλοι εμείς που βρισκόμαστε απ’ έξω, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να περιμένουμε τον λευκό καπνό από την καμινάδα.
