Με φόντο ένα δυσοίωνο τοπίο όπου κυριαρχούν οι πληθωριστικές πιέσεις, η ακρίβεια και το υπέρογκο ενεργειακό κόστος ξεκινά από τον Ιανουάριο του 2023 η μάχη για την αύξηση των μισθών, τόσο του κατώτατου όσο και των κλαδικών. Σε όλη την Ευρώπη -και στην Ελλάδα βέβαια- οι αμειβόμενοι με τους κατώτατους μισθούς έχουν ήδη χάσει το 19% της αγοραστικής τους δύναμης. H Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO) σημειώνει στην έκθεσή της ότι οι πραγματικοί μισθοί μειώθηκαν φέτος σε παγκόσμιο επίπεδο, για πρώτη φορά τα τελευταία 15 χρόνια. Μάλιστα η πτώση ήταν μεγαλύτερη (2.,%) στις αναπτυγμένες οικονομίες της G20 στο α’ εξάμηνο του 2022, όπου ο πληθωρισμός είχε αυξηθεί νωρίτερα σε σχέση με τις αναδυόμενες.
Η ILO στέλνει μήνυμα για ενίσχυση των μισθών τονίζοντας: «Φαίνεται ότι σε πολλές χώρες υπάρχουν περιθώρια να αυξηθούν οι μισθοί χωρίς τον φόβο να προκληθεί σπιράλ αυξήσεων τιμών και μισθών». Από την άλλη πλευρά, οι κεντρικοί τραπεζίτες συνιστούν αυξήσεις μισθών με το… σταγονόμετρο για να μην ενισχυθεί το ράλι του πληθωρισμού. Το μεγαλύτερο εργατικό σωματείο της Γερμανίας, η IG Metall, το οποίο εκπροσωπεί περίπου 4 εκατομμύρια εργαζομένους στον κλάδο των μετάλλων, εξασφάλισε μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις αυξήσεις μισθών 8,5% για την επόμενη διετία (5,2% το 2023 και 3,3% το 2024) συν ένα αφορολόγητο μπόνους 3.000 ευρώ, το οποίο θα δοθεί σταδιακά τα επόμενα 2,5 χρόνια προκειμένου να αντεπεξέλθουν στην ακρίβεια.
Εξίσου καλά τα κατάφερε και η ομοσπονδία των ξενοδοχοϋπαλλήλων, η οποία μετά από επίπονες διαπραγματεύσεις (παρότι ο κλάδος κατέγραψε φέτος υπερκέρδη) συμφώνησε σε αύξηση 5,5% για το 2023 και επιπλέον αύξηση 5% από την 1η Ιανουαρίου 2024. Οι τραπεζοϋπάλληλοι υπέγραψαν τριετή συμφωνία που προβλέπει συνολική αύξηση των αποδοχών κατά 5,5%, ενώ οι εργαζόμενοι στα ναυτιλιακά και τουριστικά γραφεία υπέγραψαν διετή σύμβαση με συνολικές αυξήσεις 5%, με αποτέλεσμα οι μισθοί να διαμορφώνονται από 1.089 έως 4.000 ευρώ μαζί με τα επιδόματα. Από εκεί και πέρα, όμως, το χάος! Το εμπόριο έχει να υπογράψει κλαδική σύμβαση πάνω από 10 χρόνια, ενώ οι λίγοι κλάδοι που υπέγραψαν συμβάσεις συμφώνησαν αυξήσεις που δεν ξεπερνούν το 1,5% το 2023 ή το 3% το 2023-2024.
Συγκεκριμένα, ο κλάδος των ηλεκτρολόγων ανελκυστήρων συμφώνησε μισθούς από 856 έως 930 ευρώ για το 2023.
Ο κλάδος ποντοπλοΐας (πλοία εξωτερικού) συμφώνησε αύξηση 1,5% το 2023 και 1,5% το 2024, με αποτέλεσμα οι μισθοί να διαμορφώνονται από 933 έως 2.400 ευρώ.
Η κλαδική σύμβαση για τα τουριστικά καταλύματα (μη κύρια) – ενοικιαζόμενα δωμάτια προβλέπει μισθούς από 763 έως 825 ευρώ, ενώ στον κλάδο των τουριστικών και επισιτιστικών καταστημάτων οι μισθοί διαμορφώνονται από 671 έως 964 ευρώ. Είναι σαφές ότι αν αυξηθεί ο κατώτατος μισθός, οι εισαγωγικοί κλαδικοί μισθοί δεν θα μπορούν να είναι χαμηλότεροι από τον νέο κατώτατο.
Την ίδια ώρα στη λήξη τους πλησιάζουν οι συμβάσεις στους κλάδους των πετρελαιοειδών, των ζαχαρωδών, των καπνοβιομηχανιών, των τσιμέντων και του μετάλλου.
Το 80% δεν είδε αύξηση
Το ΙΝΕ/ΓΣΕΕ επισημαίνει ότι το διαχρονικό πρόβλημα στην Ελλάδα είναι οι χαμηλοί μισθοί, καθώς από συλλογικές συμβάσεις καλύπτεται μόνο το 24% των εργαζομένων έναντι 75% που είναι το ποσοστό κάλυψης στην Ε.Ε.
Σύμφωνα με δημοσκόπηση του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ και της Alco, το 80% των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα δεν είδε καμία αύξηση το 2022. Αντίθετα αύξηση είδε μόνο το 20%-25% των μισθωτών που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό. Επομένως η αύξηση του κατώτατου μισθού στα 713 ευρώ τον Μάιο του 2022 δεν έδωσε ώθηση για αυξήσεις σε όλη τη γκάμα των μισθών. Μεγαλύτερες αυξήσεις έδωσαν, μέσω επιχειρησιακών συμβάσεων, δυναμικοί κλάδοι της οικονομίας, όπως η τεχνολογία, η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες, τα τρόφιμα-ποτά, το σίδερο, οι τράπεζες και οι ασφαλιστικές εταιρείες. Οι αυξήσεις των μισθών στους εν λόγω κλάδους κυμάνθηκαν από 4% έως και 7%. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο όμιλος Σκλαβενίτη έδωσε αύξηση 5,5% στους χαμηλόμισθους και 4% στα υψηλά μισθολογικά κλιμάκια.
Παράλληλα οι μεγάλες εταιρείες του ιδιωτικού τομέα παρέχουν στους υπαλλήλους τους σε μηνιαία βάση κουπόνια για αγορά τροφίμων προκειμένου να ενισχύσουν το εισόδημα που ροκανίζει η ακρίβεια. Η αξία των κουπονιών φτάνει συνήθως τα 300 ευρώ ετησίως, καθώς πάνω από αυτό το όριο η παροχή φορολογείται. Παράγοντες των εν λόγω κλάδων πιστεύουν ότι θα πρέπει να αυξηθούν οι αφορολόγητες παροχές καθώς αντικαθιστούν ένα κομμάτι των μισθολογικών αυξήσεων οι οποίες κοστίζουν πολύ στους εργοδότες εξαιτίας των ασφαλιστικών εισφορών. Δηλαδή μια αύξηση της τάξης των 100 ευρώ κοστίζει 125 ευρώ στον εργοδότη, ενώ ο εργαζόμενος παίρνει στο χέρι 65 ευρώ.
O νέος κατώτατος
Με κυρίαρχο σκηνικό τις πληθωριστικές πιέσεις και τις επερχόμενες εκλογές αναμένεται να ξεκινήσει τον Ιανουάριο του 2023, η διαδικασία για τον καθορισμό του νέου κατώτατου μισθού. Με την αύξηση του μισθού στα 713 ευρώ τον Μάιο του 2022 , η χώρα μας ανέβηκε στην 11η θέση, από τη 16η στην οποία βρισκόταν το 2021. Σύμφωνα με την έκθεση του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, η εξέλιξη αυτή είναι θετική, ωστόσο ο κατώτατος μισθός στην Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται κάτω από το επίπεδο της αξιοπρεπούς διαβίωσης. Οσο, δε, θα αυξάνεται το επίπεδο των τιμών, η απώλεια της αγοραστικής δύναμης του κατώτατου μισθού θα είναι διαρκής.
Γι’ αυτούς τους λόγους η ΓΣΕΕ ζητά σημαντική αύξηση του κατώτατου μισθού το 2023 και υπογραφή περισσότερων συλλογικών συμβάσεων. Συγκεκριμένα η ΓΣΕΕ ζητά ο κατώτατος μισθός να διαμορφωθεί στα 850 ευρώ με βάση τη νέα οδηγία που υιοθέτησε η Κομισιόν για την εισοδηματική επάρκεια και την ενίσχυση των χαμηλόμισθων.
Υπενθυμίζουμε ότι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας είχε εξαγγείλει από το βήμα της ΔΕΘ αύξηση του κατώτατου μισθού στα 800 ευρώ. Από την άλλη πλευρά, μέρος των εργοδοτικών φορέων έχει ήδη διαμηνύσει ότι δεν αντέχει να καταβάλλει αυξήσεις που θα καλύπτουν όλο το ποσοστό του πληθωρισμού, ο οποίος το 2023 προβλέπεται ότι θα ανέλθει στο 5%.
Οπως σχολιάζει ο δικηγόρος-εργατολόγος Γιάννης Καρούζος: «Στην Ελλάδα, η μάχη των μισθών θα ξεκινήσει από την Πρωτοχρονιά, όταν θα μπαίνει σταδιακά σε εφαρμογή εντός Ιανουαρίου η διαδικασία για τη νέα αύξηση του κατώτατου μισθού. Είναι βέβαιο -σε συνθήκες προεκλογικής πόλωσης- πως ο κατώτατος μισθός θα αυξηθεί τουλάχιστον στα 751 ευρώ -δηλαδή σε προμνημονιακά επίπεδα-, αν όχι υψηλότερα και εγγύτερα στα 800 ευρώ που ζητά μετ’ επιτάσεως εδώ και καιρό η αντιπολίτευση. Ο κατώτατος μισθός, άλλωστε, είναι και ένα χαρτί στα χέρια της όποιας κυβέρνησης, έτσι όπως έχει δομηθεί το νέο σύστημα καθορισμού του. Σύμφωνα με τα όσα έχει προαναγγείλει ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, η νέα αύξηση θα έρθει την ερχόμενη Πρωτομαγιά, αν και κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει μια έκπληξη στο χρονοδιάγραμμα, ώστε η αύξηση να έρθει νωρίτερα, δεδομένου του εκλογικού κύκλου που φτάνει στο τέλος του. Ωστόσο φτάνει αυτή η αύξηση του κατώτατου μισθού για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της μισθωτής απασχόλησης έναντι του πληθωρισμού και να αποσυμπιεστεί η κατάσταση;».
