Σήμερα Τετάρτη 7 Μαΐου 2025, ώρα 4.30 μμ, οι βαριές πύλες του Βατικανού κλείνουν πίσω από 133 καρδινάλιους. Το Κονκλάβιο ξεκινά. Σε μια τελετουργική σιωπή, ξεδιπλώνεται η πιο απόκρυφη εκλογική διαδικασία της Καθολικής Εκκλησίας – η επιλογή του νέου Ποντίφικα, διαδόχου του Πάπα Φραγκίσκου, που άφησε την τελευταία του πνοή στις 21 Απριλίου 2025, Δευτέρα του Πάσχα.
Από το Παρεκκλήσι του Παύλου, με το άσμα της Λιτανείας των Αγίων, οι καρδινάλιοι – εκλέκτορες θα πορευτούν σε πομπή προς την Καπέλα Σιστίνα. Στη συνέχεια, οι 133 εκλέκτορες – κάτω των 80 ετών – θα κλειστούν στον ιστορικό ναό εντός του Βατικανού για να επιλέξουν τον διάδοχο του Πάπα Φραγκίσκου. Αυτό είναι το λεγόμενο κονκλάβιο.
Καθένας από αυτούς θα έχει δώσει τον προβλεπόμενο όρκο εχεμύθειας και θα ξεκινήσει η διαδικασία της ψηφοφορίας κεκλεισμένων των θυρών. Δεν θα έχουν κινητά και θα είναι πλήρως απομονωμένοι από τον έξω κόσμο. Εδώ μιλάμε για την πιο μυστική εκλογική διαδικασία στον κόσμο.
Το ίδιο ισχύει και για κάθε άτομο που θα βρίσκεται στο Βατικανό κατά τη διάρκεια του κονκλάβιου: από τους δύο γιατρούς που βρίσκονται σε επιφυλακή για επείγοντα περιστατικά, μέχρι το προσωπικό του εστιατορίου που θα σερβίρει τους καρδινάλιους. Όλοι δεσμεύονται με όρκο «απόλυτης και διαρκούς μυστικότητας».
Για να είναι σίγουροι, η Καπέλα Σιστίνα και οι δύο ξενώνες θα ελεγχθούν εξονυχιστικά για μικρόφωνα και κοριούς.
«Υπάρχουν ηλεκτρονικοί παρεμβολείς ώστε να μην εισέρχονται ή εξέρχονται σήματα κινητών ή Wi-Fi», δήλωσε ο Τζον Άλεν, διευθυντής του ειδησεογραφικού ιστότοπου Crux. «Το Βατικανό παίρνει την απομόνωση πάρα πολύ στα σοβαρά».
Κλειδωμένοι μέχρι να βγάλουν Πάπα
Τα μέτρα αποσκοπούν επίσης στο να διασφαλίσουν ότι οι καρδινάλιοι βρίσκονται σε πλήρη αποκοπή από τον έξω κόσμο και τις επιρροές του, καθώς προετοιμάζονται να ψηφίσουν.
Οι Καθολικοί πιστεύουν ότι η εκλογή καθοδηγείται από τον Θεό και όχι από την πολιτική. Όμως η εκκλησιαστική ιεραρχία δεν αφήνει τίποτα στην τύχη, σημειώνει το BBC.
Κατά την είσοδο στο κονκλάβιο, όλοι είναι υποχρεωμένοι να παραδώσουν κάθε ηλεκτρονική συσκευή – κινητά, τάμπλετ και smartwatches. Το Βατικανό διαθέτει δική του αστυνομία για την επιβολή των κανόνων. «Η λογική είναι: “εμπιστοσύνη αλλά και έλεγχος”», εξηγεί ο Τζον Άλεν.
«Δεν υπάρχουν τηλεοράσεις, εφημερίδες ή ραδιόφωνα στον ξενώνα του κονκλαβίου – τίποτα», λέει ο Μονσινιόρ Πάολο ντε Νικολό, πρώην επικεφαλής της Παπικής Αυλής επί τρεις δεκαετίες.
«Δεν μπορείς καν να ανοίξεις τα παράθυρα, γιατί πολλά βλέπουν προς τον έξω κόσμο».
Όλοι όσοι εργάζονται εντός των ψηλών τοίχων του Βατικανού για το κονκλάβιο έχουν υποβληθεί σε αυστηρό έλεγχο. Παρ’ όλα αυτά, απαγορεύεται να επικοινωνούν με τους εκλέκτορες.
«Υπάρχουν μόνο ασύρματοι για πολύ συγκεκριμένες περιστάσεις όπως “χρειαζόμαστε γιατρό” ή “εκλέχθηκε Πάπας”».
Και αν κάποιος παραβεί τους κανόνες, «τότε διατρέχει τον κίνδυνο αφορισμού», λέει ο ντε Νικολό, δηλαδή αποβολής από την Εκκλησία. «Κανείς δεν τολμά να τον παραβιάσει».
Τα δύο προηγούμενα Κονκλάβια, το 2005 και το 2013, διήρκεσαν μόλις δύο ημέρες. Ωστόσο, ο Σουηδός καρδινάλιος Anders Arborelius εκτιμά ότι αυτή τη φορά η διαδικασία ενδέχεται να διαρκέσει περισσότερο, καθώς πολλοί από τους Καρδινάλιους που διορίστηκαν από τον Πάπα Φραγκίσκο δεν έχουν συναντηθεί ποτέ πριν στο παρελθόν.
Ο Πάπας Φραγκίσκος είχε θέσει ως προτεραιότητα τον διορισμό Καρδιναλίων από διαφορετικά μέρη του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων χωρών όπως η Μιανμάρ, η Αϊτή και η Ρουάντα, διευρύνοντας έτσι τη γεωγραφική εκπροσώπηση στο Κολλέγιο των Καρδιναλίων.
Από τους 133 Καρδινάλιους που θα συμμετάσχουν στο Κονκλάβιο – προέρχεται από τα λατινικά «cum clave» που σημαίνει «με κλειδί» – οι 108 είχαν επιλεγεί από τον Πάπα Φραγκίσκο. Για να εκλεγεί Πάπας πρέπει να εξασφαλίσει τα 2/3 των ψήφων, δηλαδή 89 ψήφους.
Οι Καρδινάλιοι χωρίζονται σε τρεις βασικές τάσεις: τους μεταρρυθμιστές, τους μετριοπαθείς και τους συντηρητικούς.
Κατά την έναρξη του Κονκλαβίου, οι καρδινάλιοι ψάλλουν τη Λιτανεία των Αγίων, έναν μυστικιστικό γρηγοριανό ύμνο, και ορκίζονται απόλυτη εχεμύθεια. Στη συνέχεια, η Καπέλα Σιστίνα κλείνει με τις χαρακτηριστικές διπλές πόρτες, ενώ ο υπεύθυνος της λειτουργίας εκφωνεί το «Extra omnes» («Έξω όλοι»), σηματοδοτώντας την απομόνωση των εκλεκτόρων.
Η διαδικασία αυτή διασφαλίζει την ανεξαρτησία και μυστικότητα της ψηφοφορίας, η οποία συνεχίζεται μέχρι να επιτευχθεί πλειοψηφία δύο τρίτων για την εκλογή νέου Πάπα. Ο κόσμος αναμένει το σήμα από την καμινάδα: μαύρος καπνός σημαίνει ότι δεν έχει επιτευχθεί πλειοψηφία, ενώ λευκός καπνός αναγγέλλει την επιτυχή εκλογή και την ανάδειξη του νέου Ποντίφικα, συνοδευόμενη από τις καμπάνες της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου.
Η απόκρυφη διαδικασία της ψηφοφορίας
Οι ψηφοφορίες πραγματοποιούνται το πρωί και το απόγευμα, σε δύο διαφορετικές συνεδρίες.
Επιλέγονται τυχαία εννέα καρδινάλιοι, που αναλαμβάνουν συγκεκριμένους ρόλους σε κάθε συνεδρία: τρεις ελεγκτές επιβλέπουν την ψηφοφορία, τρεις infirmarii, όπως ονομάζονται, μαζεύουν τις ψήφους των ασθενών και τρεις αναθεωρητές που επιβεβαιώνουν τα αποτελέσματα.
Κάθε καρδινάλιος γράφει την επιλογή του σε ένα χαρτί με τις λατινικές λέξεις «εκλέγω ως ανώτατο ποντίφικα». Πλησιάζουν στην Αγία Τράπεζα ένας προς έναν και λένε: «Καλώ ως μάρτυρά μου, τον Χριστό τον Κύριο που θα είναι ο κριτής μου, ότι η ψήφος μου δίνεται σε εκείνον που, ενώπιον του Θεού, πιστεύω ότι πρέπει να εκλεγεί».
Το διπλωμένο ψηφοδέλτιο τοποθετείται σε ένα στρογγυλό δοχείο. Στη συνέχεια, τα ψηφοδέλτια ανοίγονται ένα προς ένα από τρεις ψηφολέκτες, οι οποίοι σημειώνουν τα ονόματα και τα διαβάζουν δυνατά.
Οι καρδινάλιοι μπορούν να κρατήσουν τη δική τους καταμέτρηση σε ένα χαρτί που τους παρέχεται, αλλά πρέπει να παραδώσουν τις σημειώσεις τους για να καούν στο τέλος της ψηφοφορίας.
Στη συνέχεια, οι ελεγκτές αθροίζουν τις ψήφους και γράφουν τα αποτελέσματα σε ξεχωριστό χαρτί, το οποίο φυλάσσεται στα παπικά αρχεία.
Καθώς ο ελεγκτής διαβάζει κάθε όνομα, τρυπά κάθε ψηφοδέλτιο με μια βελόνα μέσα από τη λέξη «eligo» (λατινικά για το “επιλέγω”), δένει τα ψηφοδέλτια με κλωστή και δένει έναν κόμπο.
Στη συνέχεια, τα ψηφοδέλτια παραμερίζονται και καίγονται στη σόμπα του παρεκκλησιού μαζί με ένα χημικό για να παραχθεί λευκός ή μαύρος καπνός- λευκός όταν εκλέγεται νέος Πάπας και μαύρος όταν δεν εκλέγεται.
Πόσο διαρκεί ένα κονκλάβιο
Πραγματοποιείται μόνο μία ψηφοφορία την πρώτη ημέρα, ενώ στη συνέχεια επιτρέπονται έως και τέσσερις γύροι ψηφοφορίας κάθε ημέρα.
Εάν δεν εκλεγεί κανείς μετά από τρεις ημέρες, η ψηφοφορία διακόπτεται για έως και μία ημέρα. Η ψηφοφορία συνεχίζεται και αν δεν εκλεγεί Πάπας μετά από άλλες επτά ψηφοφορίες, γίνεται νέα παύση της διαδικασίας, και ούτω καθεξής μέχρι να περάσουν περίπου 12 ημέρες ψηφοφορίας.
Εάν δεν επιλεγεί κανείς μετά από 33 γύρους, οι καρδινάλιοι προχωρούν σε επαναληπτικό γύρο των δύο πρώτων υποψηφίων, σύμφωνα με έναν σχετικά νέο κανόνα που εισήγαγε ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ’. Σε αντίθεση με τους προηγούμενους γύρους, οι δύο αυτοί υποψήφιοι δεν μπορούν να ψηφίσουν.
Το κονκλάβιο που εξέλεξε τον πάπα Φραγκίσκο το 2013 διήρκεσε περίπου 24 ώρες και χρειάστηκαν πέντε κάλπες, αλλά η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει περισσότερο.
Τι συμβαίνει μόλις εκλεγεί ο νέος Πάπας
Μόλις εκλεγεί ο Πάπας, ο υπεύθυνος της λειτουργίας επιστρέφει στο παρεκκλήσι και ο πρύτανης του Κολλεγίου των Καρδιναλίων – ο οποίος διευθύνει το κονκλάβιο αν είναι κάτω των 80 ετών – ρωτά:
«Αποδέχεστε την εκλογή σας ως ανώτατος ποντίφικας;».
Μόλις ο καρδινάλιος λέει «αποδέχομαι», ο κοσμήτορας ρωτά: «Με ποιο όνομα θέλετε να σας προσφωνούν» και με την απάντησή του ο νέος Πάπας ανακοινώνει το εκκλησιαστικό του όνομα.
Στη συνέχεια, ο πρύτανης των Καρδιναλίων εισάγει τις πληροφορίες σε ένα επίσημο έγγραφο, λευκός καπνός βγαίνει από την καμινάδα της Καπέλα Σιξτίνα και οι καμπάνες της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου χτυπούν.
Ο νέος Πάπας αλλάζει το λευκό ράσο του και ένας προς έναν οι κοκκινοφορεμένοι καρδινάλιοι πλησιάζουν για να ορκιστούν υπακοή. Αρχικά θα σταματήσει και θα προσευχηθεί στο παρεκκλήσι του Παύλου για λίγα λεπτά προτού βγει στο μπαλκόνι με θέα την πλατεία του Αγίου Πέτρου.
Τον προπορεύεται στο μπαλκόνι ένας καρδινάλιος που αναγγέλλει «Habemus papam!». («Έχουμε Πάπα!») και στη συνέχεια τον παρουσιάζει στον κόσμο στα λατινικά. Ο νέος ποντίφικας βγαίνει στο μπαλκόνι και εκφωνεί τα πρώτα του δημόσια λόγια ως πάπας.
