Σημαντική αύξηση στο ΑΕΠ της χώρας αναμένεται να φέρει ο κλάδος των κατασκευών έως το 2026 με τις πρόσθετες επενδύσεις σε υποδομές και στον τομέα της κατοικίας να συνεισφέρουν σε ετήσια βάση έως το 3%.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΙΟΒΕ, το ποσοστό των επενδύσεων σε κατασκευαστικά έργα αναμένεται να φτάσει το 8,6% του ΑΕΠ το 2025 (από 4,5% το 2022) με την συνολική αξία της παραγωγής κατασκευαστικών έργων και κατοικιών να εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 18 δισ ευρώ το 2025 από 10,3 δισ που ήταν το 2022.
Τα μεγέθη των κατασκευών μειώνουν την ψαλίδα σε σχέση με τις επενδύσεις στις αρχές της δεκαετίας του 2000, αλλά εξακολουθούν να υπολείπονται καθώς το ποσοστό των κατασκευών στο ΑΕΠ ανήλθε μεταξύ 14,8% το 2003 και 11,3% το 2009 για να κατρακυλήσει λόγω οικονομικής κρίσης τα επόμενα χρόνια και να φτάσει στα χαμηλότερα επίπεδα (3,5%) το 2019.
Δύο είναι οι κινητήριοι μοχλοί ανάπτυξης για τις κατασκευές που δείχνουν να ανακάμπτουν με εντυπωσιακό τρόπο, παρά το γεγονός ότι η συσσώρευση πλήθους έργων δημιουργεί συνθήκες αυξημένης εγρήγορσης για τον κλάδο και για να είναι επιτυχής απαιτούνται ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού, ισχυρή ρευστότητα, πρόσβαση σε πόρους χρηματοδότησης και ταχείες διαδικασίες παράδοσης χώρων και αδειοδοτήσεων από την πλευρά του δημοσίου.
Ο δεύτερος πυλώνας ανάπτυξης είναι το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας από το οποίο για κατασκευαστικά έργα θα διατεθούν κεφάλαια ύψους 9,9 δισ, κινητοποιώντας συνολικούς πόρους 12,8 δισεκατομμυρίων. Τα έργα αυτά αφορούν κυρίως τον τομέα της πράσινης μετάβασης που θα απορροφήσει 6,3 δις τις ιδιωτικές επενδύσεις, 2,7 δισεκατομμύρια ευρώ, 483 εκ. για τον τομέα της απασχόλησης και των δεξιοτήτων και 394 εκ. για τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Μαζί με τα δάνεια από το Ταμείο Ανάκαμψης εκτιμάται ότι τα έργα στις κατασκευές θα κινητοποιήσουν μέχρι το 2026 συνολικές επενδύσεις 23,9 δισεκατομμύρια από τα οποίες τα 12,8 δις αφορούν επιχορηγήσεις και 11,1 δις δάνεια.
Οι προκλήσεις
Ωστόσο παρά την μεγάλη ανάπτυξη δε σταματούν να υπάρχουν και σημαντικές προκλήσεις. Καθοριστικό ρόλο σε αυτό παίζει το ανθρώπινο δυναμικό και η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων του κλάδου, το θεσμικό πλαίσιο παραγωγής δημοσίων έργων και ο εθνικός σχεδιασμός για τις υποδομές με την ενσωμάτωση τεχνολογιών και την ψηφιοποίηση των κατασκευών.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της μελέτης το σύνολο των εργαζομένων της κατασκευής θα πρέπει να αυξηθεί την περίοδο 2024-2026 σε περίπου 250.000 εργαζόμενους επίπεδο που είναι κατά 51 έως 55.000 υψηλότερο σε σχέση με το σύνολο της απασχόλησης στις κατασκευές το 2022 (197.000 εργαζόμενοι). Όπως τονίζει η μελέτη, η αύξηση των κατασκευαστικών έργων τα επόμενα χρόνια δημιουργεί ανάγκες σε χρηματοδοτήσεις συμπεριλαμβανομένων των εγγυήσεων για την συμμετοχή και την καλή θέληση των υποδομών. Την ανάγκη αναζήτησης πρόσθετης χρηματοδότησης και ρευστότητας επιτείνουν οι καθυστερήσεις πληρωμών των κατασκευαστικών εταιρειών.
Όπως αναφέρεται οι δυσκολίες στην χρηματοδότηση και το χρηματοδοτικό κενό μπορεί να περιοριστούν με τη χρήση διαφόρων χρηματοδοτικών εργαλείων για να μπορέσουν να υλοποιηθούν τα δημόσια και ιδιωτικά έργα χωρίς εμπόδια τα επόμενα χρόνια. Ο ΙΟΒΕ αναφέρεται και στο θεσμικό πλαίσιο των έργων αλλά και στις μεγάλες αυξήσεις στο κόστος κατασκευής, το οποίο καθιστά επιτακτική την ανάγκη συστηματικής λειτουργίας του μηχανισμού καθορισμού των συντελεστών αναθεώρησης των τιμών που θα καλύπτει όλο το φάσμα των επιμέρους στοιχείων κόστους ώστε να περιορίζεται η αβεβαιότητα για τους συμμετέχοντες τα έργα.
Σε αυτό θα συμβάλλει η ανάπτυξη, λειτουργία και διαχείριση του Ενιαίου Συστήματος Τεχνικών Προδιαγραφών και τιμολόγησης τεχνικών έργων και μελετών και του Ηλεκτρονικού Συστήματος Προσδιορισμού του κόστους συντελεστών παραγωγής τεχνικών έργων που δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί. Η μελέτη του ΙΟΒΕ επισημαίνει ότι η αύξηση του κύκλου εργασιών των κατασκευαστικών θα τροφοδοτήσει και την αύξηση του τραπεζικού δανεισμού τους. Εκτιμάται ότι ο συνολικός τραπεζικός δανεισμός των επιχειρήσεων την περίοδο 2023-2026 θα μπορούσε να αυξηθεί από 972 εκατομμύρια έως 1,7 δισεκατομμύρια.
