Οι ελλείψεις των φαρμάκων εξελίχθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες σε σύνθετο πρόβλημα που δεν απασχολεί μόνο την Ελλάδα, αλλά και άλλες χώρες της Ευρώπης. Η ενεργειακή κρίση, η έλλειψη πρώτων υλών, η επιδημική έξαρση πολλών αναπνευστικών ιών στο βόρειο ημισφαίριο είναι παράγοντες που προκάλεσαν προβλήματα στην παραγωγή και διάθεση πολλών φαρμάκων. Στη χώρα μας όλα αυτά λειτούργησαν περαιτέρω επιβαρυντικά καθώς το φαρμακευτικό πεδίο μετρούσε ήδη πολύ σοβαρές ελλείψεις από τον περασμένο Οκτώβριο.
Οι προσπάθειες αποκατάστασης της «κομμένης» φαρμακευτικής αλυσίδας έχουν ξεκινήσει με εντατικό ρυθμό πλέον από τους αρμόδιους φορείς στη χώρα (Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων – ΕΟΦ και Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Πολιτικής – ΙΦΕΤ) και στοχεύουν σε πρώτη φάση στην κάλυψη των αναγκών για σκευάσματα που χρειάζονται οι ανήλικοι ασθενείς, όπως αντιπυρετικά, αντιβιώσεις, αποφρακτικά και εισπνεόμενα σκευάσματα.
Οπως διαβεβαίωσαν ο υπουργός Υγείας Θάνος Πλεύρης και οι πρόεδροι του ΕΟΦ Δημήτρης Φιλίππου και του ΙΦΕΤ Γιάννης Σωτηρίου, στην έκτακτη συνέντευξη Τύπου που έδωσαν την περασμένη Τετάρτη για τις ελλείψεις φαρμάκων, μέσα στο επόμενο 10ήμερο θα αυξηθεί σταδιακά ο ρυθμός τροφοδοσίας των ιδιωτικών φαρμακείων και μέχρι το τέλος Ιανουαρίου θα υπάρχει σχετική ομαλοποίηση στη διάθεση βασικών φαρμάκων που τις τελευταίες εβδομάδες είναι «εξαφανισμένα» από την αγορά.
Προς την κατεύθυνση αυτή θεωρείται ότι θα συμβάλουν αφενός η ενεργοποίηση του ΙΦΕΤ για έκτακτες εισαγωγές φαρμάκων (σημειωτέον, λόγω του υψηλότερου κόστους που θα έχουν, ανατρέπουν και τον οικονομικό σχεδιασμό του υπουργείου και του ΕΟΠΥΥ) και αφετέρου η αξιοποίηση της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας για την παραγωγή σκευασμάτων (υπό τις δύσκολες προϋποθέσεις ότι οι ελληνικές παραγωγικές μονάδες θα εξασφαλίσουν τις δυσεύρετες πρώτες ύλες αλλά και θα αντεπεξέλθουν στα αυξημένα κόστη).
Παράλληλα, ο ΕΟΦ ξεκινά -έχοντας δείξει βεβαίως χαμηλά αντανακλαστικά- μέσω της ιστοσελίδας του ενημέρωση των πολιτών και των γιατρών για τα φάρμακα που είναι σε έλλειψη καθώς και για τα σκευάσματα που μπορούν να τα υποκαταστήσουν. Τα συνταγογραφούμενα φάρμακα που είναι σε έλλειψη θα χορηγούνται μόνο με ηλεκτρονική συνταγή – μέχρι τώρα χορηγούνταν και με έγχαρτη συνταγή η οποία «θόλωσε», όπως αποδεικνύεται, την εικόνα των αρμοδίων για τη διαθεσιμότητα των φαρμάκων. Θα ακολουθηθεί δηλαδή η στρατηγική που εφαρμόζεται από πέρυσι για τον έλεγχο της χορήγησης των αντιβιοτικών, η οποία απέδωσε καλά αποτελέσματα, συγκρατώντας την αλόγιστη χορήγηση των εν λόγω σκευασμάτων.
Επίσης, η συνταγογράφηση για δεκάδες «κόκκινους» ελλειπτικούς κωδικούς φαρμάκων θα γίνεται μέσω του συστήματος της ΗΔΙΚΑ με δραστική ουσία και όχι με εμπορική ονομασία. Ετσι οι γιατροί θα συνταγογραφούν, π.χ., αμοξυκιλίνη και όχι εμπορική ονομασία αντιβιοτικού, φλουτικαζόνη και όχι εμπορική ονομασία εισπνεόμενου κ.ο.κ., ανοίγοντας τη βεντάλια των επιλογών για τους γιατρούς και συνεπώς για τους ασθενείς.
Το πρόβλημα παραμένει βεβαίως για τα εκατοντάδες άλλα φάρμακα που είναι σε έλλειψη. Σύμφωνα με τον ΕΟΦ, περίπου 500 φάρμακα βρίσκονται σε ελεγχόμενη διάθεση, δηλαδή παρουσιάζουν έλλειψη ή καθυστερήσεις στη διανομή τους. Τα 260 εξ αυτών βρίσκονται επί μήνες σε έλλειψη και γι’ αυτό έχει απαγορευτεί η εξαγωγή τους από τις φαρμακαποθήκες της χώρας – οι οποίες νομιμοποιούνται να εξάγουν τα εισαχθέντα φάρμακα (παράλληλες εξαγωγές) εφόσον έχει καλυφθεί η ελληνική αγορά.
Ο τελευταίος κατήγγειλε ότι οι εταιρείες εισάγουν μειωμένες έως και 60% ποσότητες φαρμάκων σε σχέση με την προηγούμενη διετία.
«Ουσιαστικά οι φαρμακαποθήκες κάνουμε stock management, δηλαδή διαχειριζόμαστε τα μειωμένα αυτά αποθέματα. Οσες απαγορεύσεις εξαγωγών και να εφαρμοστούν, εφόσον δεν γίνεται η εισαγωγή και η προμήθεια των ποσοτήτων που χρειάζεται η χώρα, το πρόβλημα δεν λύνεται», λέει στο «ΘΕΜΑ», ο γενικός γραμματέας του ΠΣΦ Θεόδωρος Σκυλακάκης. Ο ίδιος τονίζει ότι «μόνο με σοβαρό και αξιόπιστο έλεγχο της βιομηχανίας, των αποθηκών και των φαρμακείων θα λυθεί το πρόβλημα, ενώ εξίσου σημαντικό είναι να αυξηθεί η φαρμακευτική δαπάνη, που παραμένει 2 δισ. ευρώ».
Φαρμακευτική δαπάνη
Από την πλευρά του, ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ) συμφωνεί ότι το ύψος της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης προκαλεί προβλήματα στην κάλυψη των αναγκών των ασθενών, ενώ θέτει και την παράμετρο της χαμηλής τιμής πολλών φαρμάκων στην Ελλάδα. «Το φαινόμενο των παράλληλων εξαγωγών -όχι από φαρμακευτικές επιχειρήσεις, αλλά από κύκλους της αλυσίδας εμπορίου φαρμάκων- οφείλεται στο γεγονός ότι έχουμε από τα πιο φτηνά φάρμακα στην Ευρώπη», αναφέρει ο ΣΦΕΕ.
Το θέμα της μειωμένης προμήθειας φαρμάκων, για το οποίο έγινε η καταγγελία, παραμένει υπό διερεύνηση. Ο ΠΣΦ, πάντως, που ανακίνησε το θέμα, αναμένει το αποτέλεσμα του ελέγχου από τον ΕΟΦ και επιφυλάσσεται να καταθέσει αναφορά στον εισαγγελέα. Στελέχη της αγοράς συνδέουν την τυχόν μειωμένη εισαγωγή σκευασμάτων με το δυσθεώρητο ποσό του clawback (για το 2022 ξεπέρασε το 1 δισ. ευρώ) που καλούνται να πληρώσουν οι φαρμακευτικές εταιρείες όταν γίνεται υπέρβαση της φαρμακευτικής δαπάνης, καθώς οι μειωμένες ποσότητες φαρμάκων θα συγκρατήσουν και τις πωλήσεις με βάση τις οποίες υπολογίζεται το ποσό των υποχρεωτικών επιστροφών (clawback). Από την πλευρά του, το υπουργείο Υγείας παραδέχεται ότι το clawback έχει γιγαντωθεί και επιχειρεί με διαρθρωτικά μέτρα να ελέγξει την κατανάλωση και συνεπώς τη δαπάνη.
Οι φαρμακοποιοί, ο τελευταίος κρίκος της αλυσίδας, είναι αυτοί που εισπράττουν την έντονη αντίδραση των ασθενών αναφορικά με τις ελλείψεις. «Γινόμαστε σάκος του μποξ ευλόγως γιατί εμάς έχει απέναντί του ο πολίτης, ούτε τις φαρμακευτικές ούτε τις φαρμακαποθήκες. Ωστόσο, είναι παράδοξο στην ψηφιακή εποχή που διανύουμε, να μην είναι σε λειτουργία ένα ενιαίο σύστημα ηλεκτρονικής παρακολούθησης, σε πραγματικό χρόνο, της διαδρομής κάθε φαρμάκου. Στο συγκεκριμένο πεδίο η χώρα μας δεν βρίσκεται στο 2023 αλλά στο 2013, γεγονός που τουλάχιστον ξενίζει, δεδομένου ότι γίνονται ψηφιακά άλματα», σημειώνει ο ταμίας του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου Παναγιώτης Φράγκος.
