Μοιάζει παράξενο, αλλά οι συνήθεις όροι της νυχτερινής διασκέδασης μεταφέρθηκαν στις πλαζ. Μόνο που το «πρώτο τραπέζι πίστα» έγινε «ξαπλώστρα πρώτης σειράς», καθώς το να καθίσει κανείς μπροστά στο κύμα έγινε προνόμιο. Κατά τα λοιπά, υπάρχουν οι «ρεζερβέ», συχνά οι «μίνιμουμ καταναλώσεις» και οι ώρες προσέλευσης για να μην ακυρωθεί η κράτηση της ξαπλώστρας. Γιατί η ζήτηση, ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα, είναι μεγάλη.
Ο νόμος της αγοράς για την υψηλή ζήτηση δεν θα μπορούσε να μην εφαρμόζεται κι εδώ, καθώς οι ξαπλώστρες στις παραλίες… ξεπουλάνε, κάτι που οι επιχειρηματίες έχουν εντοπίσει από νωρίς, γεγονός που εξηγεί και το ότι έγινε «σφαγή» φέτος για μια σύμβαση παραχώρησης παραλίας, με το κράτος να συγκεντρώνει ποσά τα οποία, σε κάποιες παραλίες, είναι δεκαπλάσια από το τίμημα που πληρωνόταν τα προηγούμενα χρόνια.
Δεν είναι βέβαια όλα όπως φαίνονται πάντα. Σε πολλές περιπτώσεις, όπως έχει αποδειχτεί στην πράξη, επιχειρηματίες καταλαμβάνουν αυθαίρετα με ξαπλώστρες την αμμουδιά ή τις απλώνουν σε ολόκληρη την παραλία (αντί για ένα μέρος τους που έχουν νοικιάσει), εμποδίζοντας την πρόσβαση του κοινού στη θάλασσα. Γι’ αυτόν τον λόγο, οι αρμόδιες αρχές δεν αξιοποιούν μόνο τις καταγγελίες από την εφαρμογή MyCoast, αλλά καταφεύγουν και στη χρήση δορυφορικών φωτογραφιών και ελέγχων με drones για να επαναφέρουν τη νομιμότητα, όπου χρειάζεται.
Ο τιμοκατάλογος
Για τους παλιότερους φαντάζει από παράξενο έως εξωφρενικό το να χρειάζεται να κάνει κανείς κράτηση μια ξαπλώστρα, προπληρώνοντάς τη και προγραμματίζοντας το μπάνιο της επόμενης μέρας. Αλλωστε, μέχρι και τα μέσα των 00s, η επιλογή του σημείου της αμμουδιάς που θα αποτελούσε τη βάση για τις βουτιές, έμοιαζε αρκετά με την πρακτική των… εξερευνητών. Οπως εκείνοι κάρφωναν τη σημαία στο χώμα του σημείου που είχαν μόλις πατήσει, έτσι και οι οικογενειάρχες κάρφωναν την ομπρέλα στην αμμουδιά, στο σημείο όπου θα άπλωναν τις πετσέτες τους.
Σήμερα, ωστόσο, τα πράγματα έχουν αλλάξει. Στις οργανωμένες παραλίες, ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες, γίνεται ο «πόλεμος της ξαπλώστρας». Το να βρει κανείς ελεύθερη ξαπλώστρα με ομπρέλα είναι μάλλον αδύνατο και γι’ αυτό έχει επικρατήσει η πρακτική της κράτησης ξαπλώστρας. Υπάρχει μάλιστα και σχετική εφαρμογή, με την οποία οι πολίτες μπορούν να κάνουν online κράτηση ξαπλώστρας ή ομπρέλας από το κινητό τους. Οι ξαπλώστρες προπληρώνονται και οι λουόμενοι λαμβάνουν έναν μοναδικό κωδικό με email, τον οποίο δείχνουν με την άφιξή τους στην πλαζ για να οδηγηθούν στα… ρεζερβέ τους – τα οποία έχουν και τις ανάλογες παροχές, από δωρεάν πάρκινγκ έως ελεύθερη κατανάλωση μέχρι ενός ποσού ή κερασμένα κοκτέιλ (ή και… τίποτα ανά περιπτώσεις).
Στο Λαγονήσι, η κράτηση για ξαπλώστρες με ομπρέλες στην πρώτη σειρά κοστίζει 100 ευρώ τα Σαββατοκύριακα και 50 τις καθημερινές, με τις αντίστοιχες τιμές για τη δεύτερη σειρά να διαμορφώνονται σε 90 και 40 ευρώ. Στο Καβούρι (όπου δεν υπάρχει ταξινόμηση βάσει σειράς), η τιμή για online κράτηση για δύο ξαπλώστρες και ομπρέλα το Σαββατοκύριακο ανέρχεται σε 150 ευρώ, ενώ τις καθημερινές σε 105 ευρώ, με τις καμπάνες με πουφ να κοστίζουν 220 ευρώ και 160 ευρώ αντίστοιχα. Στις καμπάνες κάθε έξτρα πουφ χρεώνεται 65 ευρώ τα Σαββατοκύριακα και 50 ευρώ τις καθημερινές.
Εδώ είναι καλό να κάνουμε μια σύγκριση των τιμών κράτησης με το… ρίσκο να πάει κανείς και να βασιστεί στην τύχη του ότι θα βρει διαθέσιμη ξαπλώστρα. Στην ίδια πλαζ στο Καβούρι το σετ (2 ξαπλώστρες και μια ομπρέλα) το Σαββατοκύριακο κοστίζουν 100 και τις καθημερινές 70 ευρώ. Τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες, αν κάποιοι είναι τυχεροί και βρουν διαθέσιμη καμπάνα, θα πρέπει να πληρώσουν 160 ευρώ για κάποια με 2 πουφ ή 220 ευρώ για μια καμπάνα με μια διπλή ξαπλώστρα, με τις αντίστοιχες τιμές για τις καθημερινές να είναι 120 και 160 ευρώ.
Σε οργανωμένη παραλία στο Σούνιο, οι ομπρέλες με τις ξαπλώστρες πρώτης σειράς με κράτηση, κοστίζουν 80 ευρώ το Σαββατοκύριακο και 50 τις καθημερινές, ενώ οι υπόλοιπες σειρές κοστίζουν 70 και 40 ευρώ αντίστοιχα.
Στη Βούλα, η κράτηση ξαπλώστρας με ομπρέλα τα Σαββατοκύριακα κοστίζει 90 ευρώ και τις καθημερινές 60, με τη μεγάλη καμπάνα (έως 6 άτομα) να κοστίζει 220 ευρώ το Σαββατοκύριακο και 180 ευρώ τις καθημερινές.
Υπάρχουν ωστόσοκαι οι πιο οικονομικές παραλίες για να κάνει κράτηση κανείς. Στον Σχοινιά, για παράδειγμα, μπορεί κανείς να βρει ξαπλώστρες από 15 έως 45 ευρώ (ανάλογα τη σειρά και τη θέση) τα Σαββατοκύριακα και από 10 έως 28 ευρώ τις καθημερινές. Σε διπλανή πλαζ, η κράτηση ξαπλώστρας κοστίζει 50 ευρώ και το τραπέζι (έως 6 άτομα) 170 ευρώ.
Αν έχεις τύχη…
Στις δημοφιλέστερες παραλίες, οι οποίες είναι και πιο κοντά στον αστικό ιστό της Αθήνας, αν και η προσέλευση είναι μεγαλύτερη, η κράτηση δεν είναι απαραίτητη. Απαραίτητη είναι η τύχη για να βρει κανείς ξαπλώστρα, αλλά και κυρίως το απαραίτητο χρηματικό ποσό για να μπορέσει να «καταλάβει» μια ξαπλώστρα με ομπρέλα κοντά στο κύμα.
Στον Αλιμο, σε beach bar, τα Σαββατοκύριακα η είσοδος κοστίζει 10 ευρώ το άτομο, κάτι που θα πρέπει να προστεθεί στο κόστος των 5 ευρώ ανά ξαπλώστρα, ενώ τις καθημερινές οι αντίστοιχες τιμές είναι 8 και 3 ευρώ. Στην πλαζ της Βούλας η είσοδος είναι 8,5 ευρώ το άτομο, ενώ οι ξαπλώστρες -ανάλογα με τη θέση- κοστίζουν 30-40 ευρώ το σετ, το Σαββατοκύριακο. Από Δευτέρα έως Παρασκευή η είσοδος είναι 7 ευρώ το άτομο και οι ξαπλώστρες κοστίζουν 20-30 ευρώ το σετ.
Σε διπλανό beach bar στη Βούλα, η είσοδος κοστίζει 8,5 ευρώ το άτομο, με τις ξαπλώστρες να κοστίζουν 70 ευρώ το σετ τα Σαββατοκύριακα, ενώ τις καθημερινές οι τιμές διαμορφώνονται στα 7 και 60 ευρώ, αντίστοιχα. Στο Καβούρι το σετ ξαπλώστρες κοστίζει 42 ευρώ τα Σαββατοκύριακα και 35 τις καθημερινές, ενώ στην Ανάβυσσο, οι ξαπλώστρες κοστίζουν 20 ευρώ το σετ τα Σαββατοκύριακα και 10 ευρώ τις καθημερινές.
Βροχή οι καταγγελίες
Το περσινό «Κίνημα της Πετσέτας» από ομάδες πολιτών που ήθελαν να προαπιστούν την ελεύθερη πρόσβαση στις παραλίες, είχε αποτέλεσμα το ξεσκέπασμα κραυγαλέων αυθαιρεσιών, με κατάληψη παραλιών ακόμα και σε προστατευόμενες από τον νόμο περιοχές ή ακόμα και σε αρχαιολογικές, αλλά και την κινητοποίηση των Αρχών.
Από τη Ρόδο, όπου ξεκίνησε το κίνημα, έως την Πάρο που είχε και την πιο θεαματική και αποτελεσματική δράση (καθώς χρησιμοποιήθηκαν αεροφωτογραφίες και καταγραφές που αποδείκνυαν την παράνομη κατάληψη παραλιών) και άλλες περιοχές, οι πολίτες διεκδίκησαν το δικαίωμα της ελεύθερης πρόσβασής τους στον αιγιαλό, να μπορούν να στρώσουν την πετσέτα τους στην παραλία και να κάνουν το μπάνιο τους, χωρίς να τους εμποδίζουν (λεκτικά ή και με τη χρήση σωματικής βίας, όπως καταγγέλλεται πολλές φορές) αυτοί που παράνομα τις καταλαμβάνουν.
Οι εισαγγελικές παρεμβάσεις, οι συλλήψεις, οι διαδηλώσεις ανήκουν, καθώς φαίνεται, στο παρελθόν. Το Δημόσιο αποφάσισε να επαναφέρει τη νομιμότητα, παίρνοντας τα πράγματα στα χέρια του.
Τα κόλπα που χρησιμοποιούνται είναι πολλά και ευφάνταστα: το πιο απλό είναι η τοποθέτηση πινακίδων που ενημερώνουν ότι «η παραλία είναι ιδιωτική» (δήθεν), η τοποθέτηση αυτοκινήτων που εμποδίζουν την πρόσβαση. Σε δεύτερο βαθμό, κατασκευάζονται περιφράξεις από καλαμιές για να εμποδίζουν την πρόσβαση, στήνονται beach bars εν μία νυκτί και… απλώνονται ξαπλώστρες και ομπρέλες σε ολόκληρη την παραλία. Ολα αυτά, βέβαια, σε πολλές περιπτώσεις, με τη δύναμη του… θράσους, καθώς δεν έχει προϋπάρξει καμία συμφωνία, καμία μίσθωση παρά μόνο αυθαίρετη κατάληψη. Και στους πολίτες που διαμαρτύρονται για την παραβίαση του δικαιώματός τους για πρόσβαση στην παραλία λειτουργούν είτε οι λεκτικές απειλές είτε, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι απειλές (ή η χρήση) σωματικής βίας από «φουσκωτούς» και μη.
Αυτά τέλειωσαν για φέτος. Ή, τουλάχιστον, αυτή είναι η πρόθεση του υπουργείου Οικονομικών, το οποίο έχει ξεκινήσει ένα σαφάρι για να εντοπίσει τους επιτήδειους που καταλαμβάνουν αυθαίρετα παραλίες επιβάλλοντάς τους πρόστιμα τα οποία κυμαίνονται από 2.000 έως 60.000 ευρώ.
«ΜyCoast»
Για την επίβλεψη της νομιμότητας στον αιγιαλό και του δικαιώματος των πολιτών να έχουν πρόσβαση στις παραλίες, έχουν επιστρατευτεί, σε πρώτη φάση, οι ίδιοι οι πολίτες, οι οποίοι μπορούν να καταγγείλουν εύκολα και γρήγορα τις παρανομίες από το κινητό τους μέσω της ειδικής εφαρμογής MyCoast. Από εκεί και πέρα, υπάρχουν και drones, τα οποία «περιπολούν», ιδιαίτερα στις… ύποπτες παραλίες, τραβώντας βίντεο και φωτογραφίες τα οποία αντιπαραβάλλονται με τις συμβάσεις μίσθωσης και τις αεροφωτογραφίες προηγούμενων χρόνων. Τα ανιχνευτικά drones έχουν ξεκινήσει ήδη τις περιπολίες -ιδιαίτερα στα σημεία για τα οποία υπάρχουν πολλές καταγγελίες- στην Αττική, στις Κυκλάδες, στα Δωδεκάνησα και τη Χαλκιδική. Τον τελικό λόγο έχουν οι ελεγκτές της Κτηματικής Υπηρεσίας του Δημοσίου, οι οποίοι λαμβάνουν τις φωτογραφίες των drones και καθορίζουν και το εύρος των προστίμων ανάλογα με την έκταση της παράβασης.
Σε άλλες περιπτώσεις διενεργείται αυτοψία στον χώρο του αιγιαλού και της παραλίας από μεικτά κλιμάκια στελεχών του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, της Κτηματικής Υπηρεσίας, του δήμου, της ΑΑΔΕ, της Οικονομικής Αστυνομίας, της ΕΛ.ΑΣ. και των εισαγγελικών αρχών. Μετά τη διενέργεια της αυτοψίας συντάσσεται επιτόπου πόρισμα – έκθεση αυτοψίας με συνοδευτικό φωτογραφικό υλικό, όταν αυτό είναι εφικτό και επιδίδεται ή τοιχοκολλάται αμέσως.
Η εφαρμογή ΜyCoast, πάντως, από την πρώτη ημέρα αποδείχθηκε ιδιαίτερα δημοφιλής, καθώς, βάσει των στοιχείων της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, έγινε download από περισσότερους από 52.000 πολίτες. Την πρώτη μέρα στην πλατφόρμα έγιναν 1.900 καταγγελίες, ενώ σήμερα έχουν ξεπεράσει τις 9.000, με κάποιες από αυτές να έχουν ήδη τακτοποιηθεί, οδηγώντας σε σφραγίσεις επιχειρήσεων και πρόστιμα τα οποία ξεπερνούν ήδη τα 300.000 ευρώ.
Με κάποιες από τις καταγγελίες να είναι τουλάχιστον… υπερβολικές, καθώς είτε επρόκειτο για ψεύτικες (υπήρχε μέχρι και για «παραλία» στην πλατεία Συντάγματος, αλλά και αρκετές από επιχειρηματίες που «κάρφωναν» γειτνιάζουσες επιχειρήσεις), είτε διαπιστώθηκε ότι δεν υπήρχε παράβαση, οι 1.000 από αυτές που ελέγχθηκαν σε ένα πενθήμερο έβγαλαν λαβράκι. Οι Αρχές επικέντρωσαν εκεί τους ελέγχους τους, καθώς υπήρχε σωρεία καταγγελιών, που αποδείχθηκε ότι είχε βάση.
Οι πρώτες «καμπάνες»
Από τις 14 παραλίες που έβγαλαν λαβράκι, καθώς τοποθέτησαν ξαπλώστρες ή έχτισαν καμπάνες και beach bars στην άμμο αυθαίρετα, το μεγαλύτερο πρόστιμο επιβλήθηκε σε επιχείρηση που λειτουργούσε στην παραλία Θυμάρι στην Ανάβυσσο. Μόλις 4 καταγγελίες είχαν γίνει στο MyCoast, αλλά δεκάδες τηλεφωνικές, με τις Αρχές να διαπιστώνουν ότι η επιχείρηση δεν είχε άδεια λειτουργίας. Ετσι, σφραγίστηκε και της επιβλήθηκε πρόστιμο-μαμούθ, ύψους 220.000 ευρώ.
Στο Μεσολόγγι, στην παραλία Λούρου, το πρόστιμο που επιβλήθηκε έφτασε τα 36.566 ευρώ σε επιχείρηση για την οποία είχαν γίνει 33 καταγγελίες μέσω του MyCoast και δεκάδες τηλεφωνικές καταγγελίες. Διαπιστώθηκε ότι είχαν γίνει αυθαίρετες κατασκευές στην παραλία, αλλά και υπερβάσεις του χώρου μίσθωσης με επιπλέον ξαπλώστρες. Η επιχείρηση σφραγίστηκε, όπως το ίδιο έγινε και σε άλλη, στην παραλία της Αγίας Μαρίνας στο Λαύριο, όπου έπειτα από 32 καταγγελίες πολιτών διαπιστώθηκε ότι η επιχείρηση, στην οποία επιβλήθηκε πρόστιμο ύψους 30.764 ευρώ, είχε προβεί σε παράνομη κατάληψη του αιγιαλού και είχε ανεγείρει παράνομες κατασκευές.
Τις περισσότερες καταγγελίες η εφαρμογή MyCoast τις δέχθηκε για την παραλία Κρυονέρι στην Πάργα. Εξετάστηκαν 169 καταγγελίες και δεκάδες τηλεφωνικές για 13 επιχειρήσεις, στις οποίες διαπιστώθηκε ότι αυθαίρετα είχαν καταλάβει και χρησιμοποιούσαν επιπλέον τμήματα της παραλίας, υπερβαίνοντας τη συμφωνηθείσα έκταση στη σύμβαση εκμετάλλευσης. Παρόμοιες περιπτώσεις με αυθαίρετη χρήση επιπλέον τμημάτων παραλιών, υπερβαίνοντας τις συμφωνηθείσες εκτάσεις, διαπιστώθηκαν -μετά τις δεκάδες καταγγελίες στο MyCoast- και στις παραλίες Βάλτος στην Πάργα, Λαγονήσι στη Σιθωνία Χαλκιδικής, Μασούρι στην Κάλυμνο, ΝΑΟΚ στην πόλη της Κέρκυρας, Νέα Ηράκλεια στην Καλλικράτεια Χαλκιδικής, Γλάρων, Αγίας Φωτεινής και Καρφά στη Χίο, Σχοινιά στην Ανατολική Αττική.
Σε μια περίπτωση στη Ρόδο διαπιστώθηκε ότι η επιχείρηση είχε αποφασίσει να χτίσει κατασκευές σαν να της ανήκε η παραλία, ενώ στα Νερά Καλλιθέας, στο Φαληράκι της Ρόδου, εντοπίστηκαν 8 επιχειρήσεις που είχαν ιδιοποιηθεί παράνομα επιπλέον έκταση παραλίας με ομπρελοκαθίσματα και κατασκευές. Τα πρόστιμα, βάσει του πρόσφατου νόμου Χατζηδάκη, κυμαίνονται από 2.000 έως και 60.000 ευρώ για παρεμπόδιση της ελεύθερης πρόσβασης του κοινού στη θάλασσα, στον αιγιαλό και την παραλία. Συγκεκριμένα:
1/Για τοποθέτηση κατασκευών όπως κτίσματα, τοιχία, ζαρντινιέρες, περιφράξεις παντός τύπου επιβάλλεται πρόστιμο ύψους 500 ευρώ ανά κυβικό μέτρο που αντιστοιχεί στον όγκο της κατασκευής. Αν για την απομάκρυνση των κινητών στοιχείων είναι απαραίτητη η χρήση μηχανολογικού εξοπλισμού, το πρόστιμο της παρούσας τετραπλασιάζεται.
2/Για κινητά στοιχεία που δεν μπορούν να μετακινηθούν εύκολα όπως αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες, βαρέα οχήματα, τέντες επιβάλλεται πρόστιμο 500 ευρώ ανά μέτρο που αντιστοιχεί στο πλάτος της διέλευσης που παρεμποδίζεται. Αν για την απομάκρυνση των κινητών στοιχείων είναι απαραίτητη η χρήση μηχανολογικού εξοπλισμού, επιβάλλεται πρόστιμο 500 ευρώ ανά κυβικό μέτρο που αντιστοιχεί στον όγκο των αντικειμένων που παρεμποδίζουν τη διέλευση.
3/ Για ρίψη μπάζων, οικοδομικών υλικών και κάθε είδους απορριμμάτων σε σημεία διέλευσης του κοινού προς τη θάλασσα επιβάλλεται πρόστιμο 500 ευρώ ανά μέτρο που αντιστοιχεί στο πλάτος της διέλευσης που εμποδίζεται (διπλάσιο αν για την απομάκρυνση των κινητών στοιχείων είναι απαραίτητη η χρήση μηχανολογικού εξοπλισμού).
4/Για άσκηση κάθε είδους δραστηριότητας ή εκδήλωσης, ατομικής ή συλλογικής, επαγγελματικής ή μη, μόνιμης ή προσωρινής, που κωλύει την άμεση πρόσβαση του κοινού στη θάλασσα το πρόστιμο είναι 500 ευρώ ανά μέτρο, που αντιστοιχεί στο πλάτος της διέλευσης που εμποδίζεται.
5/Για κάθε είδους σωματική ή λεκτική παρεμπόδιση, το πρόστιμο φτάνει στα 2.000 ευρώ.
Βάσει του νόμου, είναι υποχρεωτικό σε όλες τις παραλίες, είτε είναι εκμισθωμένες είτε όχι, το 50% να είναι ελεύθερο, ώστε να μπορεί ο κάθε πολίτης να βρει χώρο για να βάλει την πετσέτα ή την ομπρέλα του. Ανάμεσα σε γειτονικές επιχειρήσεις πρέπει να υπάρχει ελεύθερος χώρος έξι μέτρων.
Η πρόσβαση στις παραλίες πρέπει να είναι ελεύθερη. «Δεν υπάρχουν ιδιωτικές παραλίες», έχει εξηγήσει ο υπουργός Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης, κάτι που σημαίνει ότι ακόμα και τα ξενοδοχεία πρέπει να επιτρέπουν την απρόσκοπτη πρόσβαση των πολιτών στην παραλία που έχουν μπροστά τους.
