O Νταν Μορέν έγραψε πρώτη φορά για την Κάμαλα Χάρις το 1994, όταν εκείνη ήταν εισαγγελέας, μόλις 30 ετών. Εκτοτε, ο έμπειρος δημοσιογράφος θα καλύψει την πορεία της όσο λίγοι. Πέρα από τις συνεντεύξεις και τα ντιμπέιτ τα οποία θα συντονίσει, θα τη γνωρίσει προσωπικά, θα μιλήσει με τους πιο στενούς της συνεργάτες αλλά και τους αντιπάλους της.
Οπως λέει στην «Κ», είχε καταλάβει από νωρίς πως αυτή η φιλόδοξη και εργασιομανής γυναίκα θα ξεχωρίσει. Οταν πέρυσι τον Αύγουστο ανακοινώθηκε η υποψηφιότητά της, ήταν ο πλέον κατάλληλος να γράψει τη βιογραφία της. «Ο στόχος ήταν να διηγηθώ το ποια πραγματικά είναι», λέει στην «Κ». Συγκέντρωσε συναρπαστικές ιστορίες, πλούσιο παρασκήνιο και μια… λιγότερο γνωστή ιστορία για μια καταλυτική ελληνοαμερικανική παρέμβαση πριν ο Μπάιντεν την επιλέξει για υποψήφια αντιπρόεδρό του. Το βιβλίο «Με τον τρόπο της Κάμαλα» θα κυκλοφορήσει στην Ελλάδα τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος και η «Κ» το παρουσιάζει αποκλειστικά.
Το ξεκίνημα
Η Κάμαλα είναι η κόρη της Σαϊάμαλα και του Ντόναλντ, μεταναστών από την Ινδία και την Τζαμάικα αντίστοιχα, που ήρθαν στην Αμερική ψάχνοντας μια καλύτερη ζωή. Το ζευγάρι χώρισε όταν εκείνη ήταν 6 ετών και έκτοτε η Κάμαλα με την αδελφή της έζησαν ιδιαίτερα δεμένες με τη μητέρα τους και ελάχιστα με τον πατέρα τους. Στο σχολείο και αργότερα στο πανεπιστήμιο η σημερινή αντιπρόεδρος της Αμερικής δεν διέπρεψε. «Τίποτα δεν έδειχνε ότι κάποια μέρα θα φτάσει εκεί που έφτασε», γράφει ο Μορέν. Και όμως, αργότερα αποδείχθηκε πως ήταν αποφασισμένη να επιτύχει.
Στο βιβλίο περιγράφει το πώς άλλαξε η ζωή της όταν ερωτεύτηκε τον Γουίλι Μπράουν, τριάντα χρόνια μεγαλύτερό της και έναν από τους σημαντικότερους πολιτικούς της Καλιφόρνιας. Η σχέση τους ήταν εξαρχής μη ισορροπημένη. «Ηταν μια αληθινή ιστορία αγάπης. Την αγαπούσα και με αγαπούσε», έχει πει ο Μπράουν. Παρ’ όλα αυτά, υπήρξε καταλυτικός για εκείνη: «Πήρε μια γεύση της πολιτικής και έκανε έναν καινούργιο κύκλο επαφών. Μαζί του βρέθηκε ακόμα και στο ιδιωτικό αεροπλάνο του Τραμπ, όταν εκείνος ζήτησε να συζητήσει με τον Μπράουν ένα σχέδιό του». Για τη Χάρις, που αποφεύγει τη δημοσιοποίηση της προσωπικής της ζωής, ήταν ιδιαίτερα δύσκολο που τα προσωπικά της –αλλά και αργότερα ο χωρισμός– μπήκαν σε κουτσομπολίστικες στήλες. Εκτοτε, καμία σχέση της δεν έγινε γνωστή. Ο δεσμός της με τον τωρινό σύζυγό της δημοσιοποιήθηκε μόνο μετά τον αρραβώνα τους.
Ο Μορέν γράφει πως η Χάρις είχε από νωρίς στόχο να κατέβει στην αρένα των αιρετών αξιωμάτων. Ηξερε βέβαια πως ήταν απαραίτητο να αναπτύξει αυτό που δεν είχε: επαφές με ανθρώπους επιρροής. Διορίστηκε στο διοικητικό συμβούλιο του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του Σαν Φρανσίσκο και, ενώ αναμφίβολα χρησιμοποίησε τη θέση αυτή για να δικτυωθεί, κατάφερε επίσης να δημιουργήσει ένα επιτυχημένο πρόγραμμα για μαθητές από υποβαθμισμένες περιοχές.
Το 2002 αποφάσισε να τολμήσει το βήμα. «Τι πρέπει να κάνω;» ρώτησε τους επικεφαλής ενός οργανισμού που στηρίζει υποψήφιες γυναίκες. Μαζί έφτιαξαν μια λίστα ανθρώπων που θα σχημάτιζαν τη βάση των εθελοντών και χρηματοδοτών της. Οι άνθρωποι εκείνης της λίστας είναι ακόμα και σήμερα κοντά της. Ο Μορέν γράφει πως η Χάρις έφθανε στο γραφείο πριν από το ξημέρωμα. Με τη μητέρα, την αδελφή της και μια ομάδα εθελοντών έπαιρναν παραμάσχαλα σιδερώστρες και σε στάσεις λεωφορείων και πεζοδρόμια έστηναν αυτοσχέδια γραφεία της εκστρατείας. Οι εθελοντές θυμούνται μια γοητευτική, γεμάτη ενέργεια υποψήφια: «Οταν σου μιλούσε σε κοιτούσε στα μάτια και δεν έψαχνε με το βλέμμα μήπως και εντοπίσει κάποιον πιο σημαντικό».
Οταν οι αντίπαλοί της συνειδητοποίησαν ότι η Χάρις έκλεινε την ψαλίδα της διαφοράς, έπαιξαν το χαρτί της σχέσης με τον Μπράουν: «Δεν με ενδιαφέρει αν ήταν εραστής της. Με ενοχλεί ότι τη διόρισε σε υψηλά αμειβόμενες θέσεις του δημοσίου, χωρίς επαγγελματική ειδίκευση», λέει μια γυναίκα στο διαφημιστικό. Η Χάρις, απτόητη, απάντησε απαριθμώντας όλα αυτά που είχε καταφέρει μέσα από αυτές τις θέσεις – για τα δικαιώματα των ομόφυλων ζευγαριών και τη βιωσιμότητα των τοπικών νοσοκομείων.
Μόλις δύο μήνες μετά την πρώτη νίκη της στις εκλογές, ήρθε αντιμέτωπη με μια υπόθεση που θα επηρέαζε την καριέρα της για πολλά χρόνια. Ενας νεαρός αστυνομικός, ο Εσπινόζα, έπεσε νεκρός στο καθήκον. Ομως, τρεις μέρες μετά τον θάνατό του και πριν από την κηδεία, η Χάρις, συνεπής στις προεκλογικές εξαγγελίες της, ανακοίνωσε πως δεν θα επιζητούσε τη θανατική ποινή για τον δολοφόνο, παρότι προβλεπόταν. Ολοι εξαγριώθηκαν μαζί της. «Θα ήταν δύσκολο να είχε κάνει κάτι διαφορετικό. Ισως όμως έπρεπε να είναι περισσότερο… πολιτικός. Πιο διπλωματική», εξηγεί ο Μορέν στην «Κ».
Περιγράφει πως ως περιφερειακή εισαγγελέας η Χάρις είχε σαφέστατα τον δικό της τρόπο: Δεν ήθελε να είναι ούτε «σκληρή» ούτε «μαλακή», αλλά «έξυπνη». Για παράδειγμα, οργάνωνε νυχτερινές συναντήσεις με ομάδες «επίφοβων» νεαρών, όπου η ίδια μαζί με γιατρούς παρουσίαζαν εικόνες πυροβολημένων ανθρώπων και τους εξηγούσε πόσα χρόνια θα περνούσαν πίσω απ’ τα κάγκελα αν συλλαμβάνονταν για ανάλογα εγκλήματα.
Στη δεύτερη εκλογική αναμέτρηση για γενική εισαγγελέας, οι Ρεπουμπλικανοί θέλησαν να την «τελειώσουν» πριν φθάσει στην κεντρική πολιτική σκηνή. Ξόδεψαν πάνω από ένα εκατ. δολάρια σε διαφήμιση στην οποία η χήρα του άτυχου αστυνομικού ασκούσε κριτική στη Χάρις επειδή δεν είχε ζητήσει τη θανατική ποινή για τον δολοφόνο του άνδρα της. Το ίδιο διάστημα εκείνη περνούσε ένα γολγοθά, η μητέρα της ήταν βαριά άρρωστη. Ακόμα όμως και στις τελευταίες της στιγμές, η Σαϊάμαλα της έδινε κουράγιο: «Μαμά, είναι κάτι τύποι που λένε ότι θα με σκίσουν», θυμάται να της λέει στο νοσοκομείο. Εκείνη, χαμογελώντας, την καθησύχαζε. «Ηξερε τι παιδί είχε μεγαλώσει. Οτι το αγωνιστικό μου πνεύμα ήταν ζωντανό», έχει πει η ίδια.
Η άνοδος
Και πράγματι, η Χάρις αναδείχθηκε νικήτρια. Ηταν η πρώτη μαύρη γυναίκα, με καταγωγή από την Ινδία, που καταλάμβανε τη θέση του κορυφαίου δικαστικού λειτουργού της πολιτείας της. Η αλλαγή είχε έρθει στην Καλιφόρνια. Και το ένιωσαν από τις πρώτες ημέρες στο υπουργείο Δικαιοσύνης: Χωρίς κάμερες, ούτε δημοσιογράφους, κάλεσε όλο το προσωπικό, από τους βετεράνους εισαγγελείς μέχρι τους φύλακες και το προσωπικό του εστιατορίου, στην επίσημη αίθουσα τελετών για ποντς και μεζεδάκια. Τα επόμενα χρόνια θα αποκτήσει φήμη παίρνοντας θέση ενάντια σε τράπεζες και κερδοσκοπικά κολέγια που εξαπατούσαν τους φοιτητές τους, την παράνομη οπλοκατοχή, καθώς και ως προστάτιδα των παιδιών θυμάτων τράφικινγκ. Κατηγορήθηκε βέβαια πως έδιωχνε δύσκολες να κερδηθούν υποθέσεις, ακόμα και υποθέσεις υψηλού ενδιαφέροντος. Οπως τις καταγγελίες για την τράπεζα του Στιβ Μνούτσιν – αργότερα υπουργού Οικονομικών του Τραμπ. «Πράγματι υπήρξε υπερβολικά διστακτική. Αυτό συνέβαινε όμως όχι επειδή ήταν δειλή, αλλά γιατί γνώριζε τη δύναμη που είχε και δεν ήθελε να ασκεί την εξουσία της βιαστικά ή για τους λάθος λόγους», γράφει ο Μορέν.
«Οταν ανακοίνωσε την υποψηφιότητα για την έδρα στη Γερουσία, η ομάδα της διέδωσε πως ήταν αήττητη, και πράγματι έτσι έμοιαζε», περιγράφει στο βιβλίο. Ομως, ίσως λόγω αβεβαιότητας απέναντι σε πολλά από τα ζητήματα, η Χάρις απέφευγε τους δημοσιογράφους για πολλούς μήνες. Την ίδια στιγμή, διέρρευσε πως η καμπάνια της ξόδευε πολλά χρήματα σε αυτοκίνητα πολυτελείας και διανυκτερεύσεις σε πεντάστερα ξενοδοχεία. Πολλοί χρηματοδότες θύμωσαν και η υποψηφιότητά της κινδύνευσε. Για να κερδίσει το χρίσμα κάλεσε τον –αντιπρόεδρο τότε– Μπάιντεν να «ανοίξει» την κεντρική ομιλία της. Εκείνος το έκανε, μιλώντας για τη στενή σχέση που είχε η Χάρις με τον γιο του, Μπο, ως γενική εισαγγελέας.
Οταν το βράδυ των προεδρικών εκλογών του 2016 ανακοινώθηκε η νίκη Τραμπ, η Χάρις συγκλονισμένη ανέβηκε στη σκηνή χωρίς οτοκιού. Εβγαλε ένα λόγο οκτώ λεπτών, όπου το ρήμα «αγωνίζομαι» ακούστηκε 26 φορές. Το επόμενα χρόνια, ως 45η γερουσιαστής της Καλιφόρνιας έκανε ακριβώς αυτό: Στις ακροαματικές διαδικασίες, πάντοτε καλά προετοιμασμένη, «καψάλιζε» τους Ρεπουμπλικανούς με ερωτήσεις που έχουν αφήσει ιστορία. Ως αποτέλεσμα, κατηγορήθηκε για έλλειψη σεβασμού. «Οι παλαιοί της Ουάσινγκτον είχαν ενοχληθεί με την αυθάδεια και το πείσμα της. Ομως όλοι όσοι την ήξεραν πίσω στην Καλιφόρνια δεν αμφέβαλαν ότι αυτός ακριβώς ήταν ο τρόπος της Κάμαλα Χάρις», σημειώνει ο Μορέν.
Η καθοριστική φιλία με την Ελένη Κουναλάκη και το «φιλότιμο»
Τον Ιούλιο του 2018 η Χάρις βρέθηκε με τους στενότερους συνεργάτες της στο διαμέρισμα της αδελφής της στο Μανχάταν. Είχαν να συζητήσουν αυτό που αποκαλούσαν από παλιά «το πράγμα». Επρεπε να κάνει «το πράγμα»; Τι επιπτώσεις θα είχε «το πράγμα»; Εννοώντας την υποψηφιότητα για πρόεδρος των ΗΠΑ. Η Χάρις κυρίως άκουγε, παρότι τους ξεκαθάρισε ότι αν το έκανε θα το έκανε για να νικήσει. Οταν πήρε τη μεγάλη απόφαση, έπεσε με τα μούτρα στη δουλειά. Η εκστρατεία ξεκίνησε με επιτυχία, αλλά γρήγορα τα νούμερά της έπεσαν. Η μεγάλη ευκαιρία να γυρίσει το παιχνίδι ήρθε στο πρώτο ντιμπέιτ των υποψηφίων για το χρίσμα. «Γύρισε προς τη μεριά του Τζο Μπάιντεν, πρώην αντιπροέδρου των ΗΠΑ και επικρατέστερου υποψηφίου, 22 χρόνια μεγαλύτερού της και πολιτικού μιας άλλης γενιάς. Ξεκίνησε μαλακά. Δεν πίστευε ότι ήταν ρατσιστής, είπε, αφήνοντας όμως να αιωρείται το ερώτημα μήπως τελικά ήταν», γράφει ο Μορέν.
Συνέχισε μιλώντας για τη δουλειά που έκανε δεκαετίες πριν με συναδέλφους του γερουσιαστές, που είχαν προσπαθήσει να σταματήσουν τη μεταφορά παιδιών με λεωφορεία, που σκοπό είχε να απαλείψει από τα σχολεία τον φυλετικό διαχωρισμό. Και μετά επιτέθηκε: «Ξέρετε, υπήρχε ένα μικρό κορίτσι στην Καλιφόρνια που πήγαινε σχολείο με το λεωφορείο κάθε μέρα. Και αυτό το κοριτσάκι ήμουν εγώ». Ηταν η ξεκάθαρη νικήτρια του ντιμπέιτ, αν και η σχέση της με τον Μπάιντεν έμοιαζε να κλονίστηκε. Η ευφορία βέβαια δεν κράτησε πολύ. Η καμπάνια δεν συγκέντρωσε αρκετά χρήματα και η Χάρις αποσύρθηκε από την κούρσα.
Οταν λίγους μήνες αργότερα ο Μπάιντεν πήρε το χρίσμα, η Ελληνοαμερικανή αντικυβερνήτης της Καλιφόρνιας, Ελένη Κουναλάκη, πεπεισμένη πως η Κάμαλα θα ήταν η ιδανική αντιπρόεδρος, τη ρώτησε εάν θα ήθελε να ξεκινήσει εκείνη μια καμπάνια υπέρ της. Οι δύο γυναίκες πρωτογνωρίστηκαν πριν από χρόνια σε ένα πάρτι, όταν ένας κοινός φίλος τους τις είχε συστήσει: «Κυρίες μου, έχετε πολλά κοινά. Πρέπει να βρεθείτε». Πράγματι, γρήγορα ανέπτυξαν στενή φιλία. Οταν παλαιότερα η Κουναλάκη είχε αποφασίσει να κατέβει υποψήφια για αντικυβερνήτης, η Χάρις τη στήριξε όσο κανείς. Τώρα ήταν η ευκαιρία να της το ανταποδώσει. Η Χάρις όμως αρνήθηκε. Ηθελε να είναι συνυποψήφια, αλλά πίστευε ότι ο υποψήφιος πρόεδρος ήξερε πώς να τη βρει.
Ο Μπάιντεν είχε δεσμευτεί πως θα επέλεγε γυναίκα, και μετά τον φόνο του Τζορτζ Φλόιντ όλοι θεωρούσαν πως η γυναίκα αυτή θα ήταν μαύρη. Παρότι η Κάμαλα θα ήταν μια από τις προφανείς επιλογές, αρκετοί από τους στενούς συνεργάτες του δεν θεωρούσαν πως ήταν καλή ιδέα: «Τη θεωρούσαν υπερβολικά φιλόδοξη, ότι δεν θα μπορούσε να την εμπιστευτεί. Ακόμα και η δρ Τζιλ Μπάιντεν είχε θυμώσει με την επίθεση της Χάρις στο ντιμπέιτ», εξηγεί ο Μορέν.
Η Κουναλάκη, αντιλαμβανόμενη το κλίμα που είχε διαμορφωθεί, αποφάσισε αυτοβούλως να αναλάβει δράση: «Ζήτησε από την καμπάνια του Μπάιντεν συνάντηση μέσω Zoom. Το δέχτηκαν, και οργάνωσε μια εντυπωσιακή λίστα με ανθρώπους που υποστήριζαν τη Χάρις», εξηγεί ο Μορέν.
Μιλήσαμε με την ίδια την κ. Κουνελάκη για εκείνο το Zoom, όπου 15 άνθρωποι είπαν για περίπου δύο λεπτά «πραγματικά δυνατές προσωπικές ιστορίες για τη σχέση τους με την Κάμαλα». Από την έρευνα που έκανε για το βιβλίο, ο Μορέν κατέληξε πως η παρέμβαση της Κουναλάκη ήταν καταλυτική. Πέντε ημέρες αργότερα, ο Μπάιντεν της έκανε την πρόταση: «Είσαι έτοιμη να πιάσεις δουλειά;» «Ω, Θεέ μου! Είμαι πανέτοιμη για δουλειά», του απάντησε η Χάρις. Η Κουναλάκη, που πρόσφατα υποδέχθηκε την αντιπρόεδρο των ΗΠΑ στη σκάλα του Air Force 2, όταν εκείνη επέστρεψε στην Καλιφόρνια, είναι ενθουσιασμένη όχι μόνο γιατί η καλή της φίλη, που, όπως λέει, έχει «φιλότιμο», τα κατάφερε, αλλά και γιατί η Ελλάδα θα έχει από εδώ και πέρα έναν πραγματικό σύμμαχο στον Λευκό Οίκο.
«Ο πρόεδρος Μπάιντεν γνωρίζει την Ελλάδα και έχει στενότερη σχέση με τη χώρα από οποιονδήποτε άλλο πρόεδρο στην ιστορία μας. Ανυπομονώ να δω την κυβέρνηση Μπάιντεν – Χάρις να αναγνωρίζει τη στρατηγική σημασία που παίζει η Ελλάδα τόσο γεωγραφικά, αλλά και ως μακροχρόνιος και πολύτιμος σύμμαχος, και να την αξιοποιήσει», λέει στην «Κ». Οσο για το μέλλον της ίδιας της Κάμαλα Χάρις; Τόσο η Κουναλάκη όσο και ο Μορέν συμφωνούν πως η Χάρις μόλις ξεκινάει. «Ω, είναι σίγουρο. Μια μέρα θα κατέβει υποψήφια για την προεδρία. Και θα κατέβει για να κερδίσει», καταλήγει ο Μορέν.
