Το σταμναγκάθι, ή «κιχώριον το ακανθώδες», είναι ουσιαστικά μια άγρια ποικιλία ραδικιού, είναι πολυετές φυτό 20-40 εκατοστών.
Ωμό, σε σαλάτα ή μαγειρεμένο, αυτό το χόρτο με τα οδοντωτά φύλλα και την ελαφρώς πικρή γεύση είναι γνωστό από την αρχαιότητα ως θεραπευτικό βοτάνι, τρόφιμο αλλά και ρόφημα, όπως αναφέρει το ygeiamou.
Αποτελεί σήμα κατατεθέν της κρητικής κουζίνας και μπαίνει στα μαγειρευτά της κατσαρόλας, στις πίτες, στη σαλάτα. Φύεται όμως και σε άλλες περιοχές της Στερεάς, της Πελοποννήσου και στις Κυκλάδες.
Έχει σημαντική διατροφική αξία καθώς είναι πλούσιο σε βιταμίνες Α και Κ και φυλλικό οξύ, ενώ επιπλέον μας εφοδιάζει με 1,2 γραμμάριο φυτικών ινών ανά φλιτζάνι.
Είναι πλούσιο σε ω3 λιπαρά οξέα και βιταμίνη C, που του χαρίζει πολύτιμη αντιοξειδωτική δράση.
Στα αρχαία χρόνια το χρησιμοποιούσαν για την θεραπεία προβλημάτων της χολής και του ήπατος. Στην παραδοσιακή ιατρική χορηγείται για την αντιμετώπιση διαφόρων ηπατικών νοσημάτων υπό τη μορφή αφεψήματος, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του Εργαστηρίου Φαρμακολογία του Τμήματος Ιατρικής της Σχολής Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Τονίζεται ακόμη ότι δεν συνιστάται η χρήση παρασκευασμάτων βοτάνων χωρίς την ενημέρωση του θεράποντα ιατρού ή φαρμακοποιού. Ενδέχεται οι ουσίες που περιέχουν να αλληλεπιδράσουν με τα φάρμακα, που ήδη παίρνει ο ασθενής και να εξουδετερώσουν τη θεραπευτική τους δράση ή να προκαλέσουν τοξικότητα. Μπορεί επίσης, να επιβαρύνουν περεταίρω εξασθενημένες ζωτικές λειτουργίες με κίνδυνο για την υγεία και την ζωή του ασθενούς.
Στις δραστικές ουσίες που περιέχει ανήκουν η ιντυβίνη (πικρός παράγοντας), η ινουλίνη (20-50%), φλαβονοειδή, φαινολικά οξέα, σεσκιτερπένια, κινναμικό οξύ, ανθοκυανίνες, υδροξυκινναμικό οξύ, λεύκωμα και ανόργανα άλατα (νιτρικά, θειϊκά, φωσφορικά).
Επιπλέον, είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε λουτεϊνη και ζεαξανθίνη, δύο καροτενοειδή των οποίων η κατανάλωση έχει συνδεθεί με την προστασία των ματιών και ειδικότερα με την πρόληψη της εμφάνισης ωχράς κηλίδας.
