ΛΕΤΙΣΙΑ ΚΟΛΟΜΠΑΝΙ
«Η πλεξούδα»
μτφρ. Γιάννης Στρίγκος
εκδ. Πατάκη, σελ. 272
«Μ’ αρέσουν οι ώρες αυτές, οι μοναχικές,/ Οι ώρες που τα χέρια μου χορεύουν./ Ενα παράξενο μπαλέτο, τα δάχτυλά μου./ Γράφουν μια ιστορία με πλεξούδες και υφάδια/ Μια ιστορία που είναι η δική μου./ Μα που ωστόσο δεν μου ανήκει». Στο πρώτο της μυθιστόρημα η Λετισιά Κολομπανί, σκηνοθέτις, σεναριογράφος, ηθοποιός και θεατρική συγγραφέας από τη Γαλλία, υπογράφει μια ιστορία για τη γυναικεία αυτοδιάθεση, την αγάπη, τη θηλυκή επιβίωση και τον έρωτα, την έμφυλη βία και τις διαφορές που υφίστανται οι γυναίκες, ακόμη και στα πιο προηγμένα κράτη, όπως καθορίζονται από νοοτροπίες που ενισχύουν τις διαφορές, δημιουργώντας ταυτόχρονα τεράστιες κοινωνικές αντιθέσεις.
Κεντρικός πυρήνας του μυθιστορήματος πάνω στον οποίο θα επεκταθεί η αφήγηση είναι η γυναικεία αξιοπρέπεια. Τρεις γυναίκες που ζουν πολύ μακριά η μία από την άλλη, προέρχονται από εντελώς διαφορετικά κοινωνικά στρώματα και δεν θα γνωριστούν ποτέ, σηματοδοτούν την εξεγερτική ισχύ της υπαρκτικής δύναμης, καθώς ασυμβίβαστες με ό,τι τις υποβαθμίζει θα γίνουν η αφορμή για μια ξεκάθαρη αντίσταση στον ρατσισμό και στη βία που αντιμετωπίζουν λόγω φύλου.
Από το περιθώριο και τη χαμηλότερη βαθμίδα κοινωνικής τάξης της Ινδίας, η Σμίτα, μια γυναίκα που ανήκει στους Ανέγγιχτους και που δουλεύει στα σπίτια καθαρίζοντας με τα χέρια της τα αποχωρητήρια των πλούσιων σπιτιών, τρώγοντας τους αρουραίους που φέρνει ο άντρας της, πληρωμή από τη δική του ανάλογη εργασία, θα οδηγηθεί στη φυγή σε μια εναγώνια προσπάθεια να διαταράξει την κοινωνική ισορροπία που επιβάλλει στην κόρη της να κάνει την ίδια δουλειά όταν μεγαλώσει. Να ζήσει την ίδια ζωή. Και θα κατορθώσει ό,τι έως εκείνη τη στιγμή μοιάζει εντελώς ανεπίτευκτο. Να φύγει, διε-κδικώντας το δικαίωμα της παιδείας, της μόρφωσης, της αξιοπρεπούς διαβίωσης για την κόρη της.
Η δεύτερη γυναίκα είναι η Τζούλια, μια εικοσάχρονη κοπέλα που αναλαμβάνει τη διοίκηση της βιοτεχνίας περουκών που έχει ο πατέρας της όταν εκείνος πέφτει σε κώμα, για να αντιληφθεί, πολύ γρήγορα, ότι η βιοτεχνία βρίσκεται στο χείλος της χρεοκοπίας. Και η τρίτη γυναίκα είναι μια επιτυχημένη δικηγόρος, η Σάρα, η οποία ζει στο Μόντρεαλ με τα παιδιά της και εργάζεται στο δικηγορικό γραφείο όπου και η ίδια είναι μέτοχος. Θα γνωρίσει τον εργασιακό αποκλεισμό της όταν τυχαία οι συνάδελφοί της θα μάθουν το μυστικό που κρύβει: τη διάγνωσή της με καρκίνο, κάτι που προσπαθεί με κάθε τρόπο να μη συμβεί, ώστε να μην παροπλιστεί από την εργασία της.
Τρεις γυναίκες που πρέπει να εκκινήσουν ξανά, από νέα αφετηρία, τη ζωή τους. Να αντιμετωπίσουν προκαταλήψεις και φόβους, αλλά και παγιωμένες αντιλήψεις και ήθη που κάνουν την έως εκείνη τη στιγμή ζωή τους ένα εύθρυπτο άθυρμα στα χέρια της κοινωνίας. Να ορθώσουν ανάστημα απέναντι στον εξευτελισμό και στην αδικία, στην ανισότητα και στον παροπλισμό, να καταπαλέψουν, με όλες τους τις δυνάμεις, την ίδια τους τη μοίρα. Κυρίως, όμως, να διεκδικήσουν εκ νέου την προσωπική τους αυτοπεποίθηση και την ελευθερία τους.
Δεν είναι μόνες
Αυτό που δεν γνωρίζουν είναι πως στην προσπάθεια να τα καταφέρουν δεν είναι μόνες τους. Οι ιστορίες τους είναι συνδεδεμένες άρρηκτα και αμφίδρομα, ανεπίλυτα διακλαδωμένες, όπως είναι όλων των γυναικών στην ανθρωπότητα που αγωνίζονται για την κατάκτηση της προσωπικής τους λύτρωσης από τον πόνο, τα στερεότυπα και την υποτίμηση.
Ιστορίες πλεγμένες σαν μια καλοσχηματισμένη, σφιχτή πλεξούδα, όπως είναι και η γραφή της Κολομπανί που, ομολογουμένως εντυπωσιάζει για την εκφραστικότητα και τη γλωσσική αγωγή, όπως και για τη σύλληψη της ιδέας του πρώτου της βιβλίου. Μια γραφή που αναδεικνύει με αμεσότητα και ακρίβεια τη φρικτή πλευρά της ζωής που αντιμετωπίζουν οι ηρωίδες, τις λεπταίσθητες διακυμάνσεις της ψυχοσύνθεσής τους, την ανησυχία τους για το αύριο που μοιάζει εφιαλτικό αλλά μπορεί να ανατραπεί όταν η αγωνία γι’ αυτό μετατραπεί σε απρόσκοπτο αγώνα για το μέλλον. Σε αναφαίρετο δικαίωμα ενάντια στην αντίληψη που ορίζει τη γυναίκα, σε όλο τον πλανήτη –η Κολομπανί διόλου τυχαία έχει επιλέξει την Ινδία, την Ιταλία και τον Καναδά ως τόπους για την αφήγησή της–, ως άνθρωπο δεύτερης κατηγορίας.
Ενα βιβλίο με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον σε ιδεολογικό αλλά και σε λογοτεχνικό επίπεδο. Η μετάφραση του Γιάννη Στρίγγου μεταφέρει στην ελληνική γλώσσα ένα απρόσκοπτο κείμενο, που διατηρεί όλη του την ένταση αλλά και την τρυφερότητα με επιτυχία.
