Με την τελευταία έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, στην οποία επιβεβαιώνεται η «στέρεα υποστήριξη (σ.σ. των Ευρωπαίων πολιτών) για τις τρέχουσες ενεργειακές πολιτικές της ΕΕ» ανά χείρας, οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι γράφουν και σβήνουν το πλαίσιο των μέτρων ενεργειακής ασφάλειας, τα οποία αναμένεται να ανακοινώσει η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στις 14 Σεπτεμβρίου.
Κάνοντας λόγο για ένα «αποφασιστικό έτος», η κ. φον ντερ Λάιεν έχει ανεβάσει τις τελευταίες ημέρες τους τόνους απέναντι στο Ρώσο Πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, σαν σε «μονομαχία για δύο», με την επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να ηγείται της κοινής, ευρωπαϊκής προσπάθειας για έναν χειμώνα μικρότερης ταλαιπωρίας από τον «μεγάλο» χειμώνα που υπόσχεται στους κατοίκους της Γηραιάς Ηπείρου η Gazprom, δηλαδή βασανιστικό από την έλλειψη θέρμανσης και φωτισμού.
Παρά την «προφητεία» του ενεργειακού, ρωσικού κολοσσού, η ανακούφιση των Βρυξελλών πριν την «μάχη» του χειμώνα εδράζεται στην τελευταία έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, σύμφωνα με την οποία η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών της ΕΕ συμφωνεί ότι η ΕΕ πρέπει:
· Να επενδύσει σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (87%),
· να μειώσει την εξάρτησή της από τις ρωσικές πηγές ενέργειας (86%) και
· ότι η αποθήκευση φυσικού αερίου στις χώρες της ΕΕ θα πρέπει να γεμίσει γρήγορα για να επιτραπεί η αδιάλειπτη παροχή αερίου κατά τη διάρκεια χειμώνα (86%).
· Επιπλέον, το 85% πιστεύει ότι η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης θα μας κάνει λιγότερο εξαρτημένους από παραγωγούς ενέργειας εκτός ΕΕ,
· ενώ το 83% τάσσεται υπέρ της από κοινού αγοράς ενέργειας από άλλες χώρες των κρατών μελών της ΕΕ για καλύτερη τιμή.
· Το 78% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι έχουν λάβει πρόσφατα μέτρα για να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας ή ότι σκοπεύουν να το κάνουν στο εγγύς μέλλον.
Τα συντριπτικά, αυτά, ποσοστά έχουν οπλίσει την Πρόεδρο της Κομισιόν στο αγώνα δρόμου μέχρι την ετήσια ομιλία της (οπότε και θα προβεί στις σχετικές ανακοινώσεις), περιγράφοντας, ωστόσο, η ίδια χθες τους 4 στόχους του νέου, ενεργειακού πακέτου. Σύμφωνα με την πρόταση της Κομισιόν:
• Μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στις ώρες αιχμής
• Ανώτατο όριο τιμής στο φυσικό αέριο από τη Ρωσία
• Στήριξη στους ευάλωτους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις με έσοδα από τον ενεργειακό τομέα
•Ενεργοποίηση υποστήριξης σε παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας που αντιμετωπίζουν προκλήσεις ρευστότητας που συνδέονται με τη μεταβλητότητα.
Με τις προετοιμασίες στις Βρυξέλλες να «τρέχουν», η κ. φον ντερ Λάιεν ανέφερε για την ενεργειακή κρίση πως «πρόκειται για ένα παιχνίδι του Πούτιν και για εμάς είναι ένα τεστ ενότητας και αλληλεγγύης. Οι Ευρωπαίοι έχουν την οικονομική δύναμη, την δημιουργικότητα και το ομαδικό πνεύμα να κερδίσουν αυτό το τεστ αντοχής και να έχουν το πάνω χέρι», με δεδομένο ότι «το ρωσικό φυσικό αέριο μέσω αγωγών είναι τώρα 9% κάτω από τις εισαγωγές μας φυσικού αερίου στην ΕΕ. Πέρυσι ήταν 41%. Ένα όριο στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου μέσω αγωγών είναι απαραίτητο για να περιοριστούν τα έσοδα του Πούτιν για να χρηματοδοτεί τo φρικτό του πόλεμο κατά της Ουκρανίας», όπως σημείωσε, δεσμευόμενη πως «θα δείξουμε μέγιστη ευελιξία και ταχύτητα στη διευκόλυνση της προσωρινής υποστήριξης των κρατών μελών για αυτές τις κρίσιμες εταιρείες».
Παρά, ωστόσο, την πρωτοφανή για τα ευρωπαϊκά χρονικά κινητοποίηση, εκτίναξη των ενεργειακών λογαριασμών για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά κατά δύο τρισ. ευρώ έως τις αρχές του 2023 προβλέπει η Goldman Sachs, εν μέσω της επιδείνωσης της ενεργειακής κρίσης, η οποία συνεχίζει να πλήττει τη Γηραιά Ήπειρο. Στη μέγιστη τιμή τους, σύμφωνα με την ανάλυση της αμερικανικής τράπεζας, οι λογαριασμοί ενέργειας (ρεύματος και θέρμανσης) θα αντιπροσωπεύουν το 15% του ΑΕΠ της ευρωζώνης, με τους αναλυτές να εκτιμούν ότι η κατάσταση θα είναι δυσκολότερη από την καθημερινότητα στη διάρκεια της πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του 1970.
Η δυσθεώρητη επιβάρυνση που υφίστανται ήδη τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά εκβάλλει σε πίεση προς τις εθνικές κυβερνήσεις, με την επιβολή ανώτατου ορίου στις τιμές να αποδεικνύεται το πλέον αποτελεσματικό μέτρο, καθώς σε μια τέτοια περίπτωση οι Ευρωπαίοι καταναλωτές θα μπορούσαν να αποφύγουν επιβάρυνση, ύψους 650 δισ. ευρώ από τους λογαριασμούς ενέργειας.
«Οικογενειακή» τρικλοποδιά
Παρότι η επιβολή πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου θα ανέκοπτε την περαιτέρω ξέφρενη πορεία των τιμών ανά μεγαβατώρα, ο δρόμος, όμως, προς τη ρωσική απεξάρτηση από το φυσικό αέριο δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, καθώς δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμη κρίσιμες υποδομές για την μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Κι ενώ λείπει ο καθαρός διάδρομος, το παρών στο φθινοπωρινό ράλι των τιμών των ορυκτών καυσίμων δίνει ως εμπόδιο ο Πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, καθώς η κυβέρνησή του απειλεί να φρενάρει την ανανέωση των κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε βάρος της Ρωσίας, αν δεν αρθούν οι κυρώσεις σε βάρος τριών Ρώσων ολιγαρχών, των Αλίσερ Ουσμάνοφ, Πιοτρ Άβεν και Βίκτορ Ράσνικοφ.
Ο Πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, άλλωστε, παραμένει σε ανοιχτή επαφή με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, ενώ δεν απέφυγε να ασκήσει βέτο σε προσπάθειες να επεκταθούν οι κυρώσεις σε βάρος της Μόσχας, όπως στην περίπτωση του Πατριάρχη Κύριλλου, αλλά και σχετικά με το πλήρες εμπάργκο στις εισαγωγές ρωσικού αργού πετρελαίου.
Την ίδια ώρα, το ρήγμα στη λήψη ομόφωνων αποφάσεων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης σε επίπεδο ΕΕ ωθεί τις εθνικές κυβερνήσεις να ενεργήσουν κατά μόνας, ώστε να ανακουφίσουν όσο το δυνατό συντομότερα τους καταναλωτές από το άχθος των τιμολογίων της ενέργειας, εισάγοντας από την άλλη μέτρα περιορισμού της ενεργειακής κατανάλωσης. Στην Ιταλία, η θερμοκρασία των καλοριφέρ δεν θα πρέπει να ξεπερνά στη βιομηχανία τους 17 βαθμούς και στα σπίτια τους 19 βαθμούς, ενώ στις οδηγίες προς… ναυτιλλομένους περιλαμβάνονται η λειτουργία πλυντηρίου μόνον όταν αυτό έχει γεμίσει με ρούχα, η αποσύνδεση από την πρίζα των ηλεκτρικών συσκευών, αλλά και το σύντομο μαγείρεμα, χωρίς τη χρήση του φούρνου.
Χείρα βοηθείας
Η όποια προσπάθεια, ωστόσο, για τον περιορισμό της κατανάλωσης ενέργειας από πλευράς των Ευρωπαίων ηγετών περνά μέσα από το «χειρότερο σενάριο», δηλαδή την οριστική διακοπή των προμηθειών φυσικού αερίου από τη Ρωσία αυτόν τον χειμώνα, όπως τόνισε ο πρωθυπουργός της Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ. «Δεν γνωρίζουμε τι πρόκειται να συμβεί… Κανείς δεν γνωρίζει… Ίσως και ο ίδιος ο Πούτιν να μην έχει αποφασίσει τις επόμενες κινήσεις του. Αλλά το επικρατέστερο σενάριο είναι μια πλήρης διακοπή (της ροής) του ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη», ανέφερε ο Ισπανός πρωθυπουργός, καθώς γνωστοποίησε πως η Ισπανία αυξάνει ήδη τις εισαγωγές ενέργειας από αρκετές χώρες, ενισχύει την παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές και περιορίζει την κατανάλωση. Αν και η χώρα της Ιβηρικής έχει σχετικά χαμηλή εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, «αν και ο εφοδιασμός της χώρας μας είναι εξασφαλισμένος, θα πρέπει να κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας… γιατί αν ο Πούτιν κλείσει τη “στρόφιγγα” (του αγωγού) προς τον βορρά (της Ευρώπης), θα πρέπει να βοηθήσουμε τους Ευρωπαίους εταίρους μας. Η Ισπανία δεν είναι απλώς στην ΕΕ για να δέχεται βοήθεια, αλλά και για να την προσφέρει», κατέληξε ο κ. Σάντσεθ.
Στη γειτονική Γαλλία, όπου η εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο υπήρξε σαφώς πολλαπλάσια, ενεργοποιείται τώρα ένας αγωγός που είχε πέσει σε αχρηστία, στη διοικητική περιφέρεια Μοζέλ, ο οποίος είχε κατασκευαστεί αρχικά για ροές φυσικού αερίου από τα ανατολικά προς τα δυτικά, ώστε να στέλνει φυσικό αέριο στη Γερμανία. Με βάση τη γαλλογερμανική συμφωνία, το Παρίσι θα μπορεί να παραδίδει 130 γιγαβατώρες (GWh) την ημέρα, ένα πολύ μικρό κλάσμα των αναγκών της Γερμανίας, σύμφωνα με Γάλλους αξιωματούχους του υπουργείου Ενέργειας. Η Γερμανία από την πλευρά της θα παρέχει ηλεκτρική ενέργεια στη Γαλλία, στην περίπτωση που περιοριστούν οι προμήθειες εν μέσω του χειμώνα.
Παρακολουθώντας στενά τις κινήσεις, αλλά και την αγωνία των Ευρωπαίων ηγετών, και μαζί και των εκατομμυρίων καταναλωτών, η Μόσχα εντείνει την πίεση προς τη Δύση, αποποιούμενη την ευθύνη για τη διακοπή λειτουργίας του αγωγού Nord Stream1. Στην κατεύθυνση αυτή, «ακόμα και τα μικρά παιδιά γνωρίζουν τι πρέπει να γίνει, για να στείλουμε ξανά αέριο στην Ευρώπη» σχολίασε χθες η Εκπρόσωπος ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα, συμπληρώνοντας πως «αυτοί που το ξεκίνησαν πρέπει να το σταματήσουν». Επιπλέον, το ρωσικό ΥΠΕΞ εκτίμησε πως οι ΗΠΑ δημιούργησαν την κρίση στις προμήθειες φυσικού αερίου που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, επειδή ώθησαν τους Ευρωπαίους ηγέτες προς το «αυτοκτονικό» βήμα να διακόψουν την οικονομική και ενεργειακή τους συνεργασία με τη Μόσχα. «Επικράτησε η κυριαρχία της Ουάσιγκτον», σχολίασε χαρακτηριστικά η κ. Ζαχάροβα, καταλήγοντας πως «είναι εντελώς αυτοκτονικό, αλλά φαίνεται ότι θα το πάνε μέχρι το τέλος», κατέληξε.
