Οι σεισμικές απεικονίσεις και τα πρόδρομα στοιχεία των εταιρειών που έχουν μισθώσει για έρευνες υδρογονανθράκων στη συγκεκριμένη περιοχή με συνολική έκταση 30.000 χιλιομέτρων δείχνουν ότι σε αυτό το οικόπεδο μπορεί να κρύβεται θηριώδες κοίτασμα φυσικού αερίου ακόμη και 300 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων. Ο κολοσσός της ExxonMobil ξεκίνησε ήδη τις σεισμικές έρευνες στην περιοχή με σκοπό να χαρτογραφήσει το ενεργειακό δυναμικό που βρίσκεται σε βάθος περίπου 3.000 μέτρων.
Πρόκειται για μία δύσκολη περιοχή για έρευνες, με βάθη που σε πολλά σημεία -ιδίως στο δυτικότερο τμήμα- φτάνουν στα 4.000 μέτρα. Το μέσο βάθος της θάλασσας στη συγκεκριμένη περιοχή όπου ήδη πραγματοποιούνται οι έρευνες από το πλοίο «Sanco Swift» που έχει μισθώσει η ExxonMobil κυμαίνεται από 2.800 έως 3.000 μέτρα. Είναι μια περιοχή νότια από το φρέαρ των Οινουσσών, όπου βρίσκεται το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου, στα 5.121 μέτρα.
Το κοίτασμα που μπορεί να κρύβεται στη θαλάσσια περιοχή νότια – νοτιοδυτικά της Κρήτης μπορεί να είναι ανάλογο του αιγυπτιακού κοιτάσματος φυσικού αερίου «Zohr», που αυτή τη στιγμή θεωρείται το μεγαλύτερο στη Μεσόγειο. Το κοίτασμα που εκμεταλλεύεται η Αίγυπτος βρίσκεται σε βάθος περίπου 1.450 μέτρων, ενώ η περιοχή ερευνών νότια – νοτιοδυτικά της Κρήτης έχει πολύ μεγαλύτερα βάθη, μέχρι και τα 3.000 μέτρα. Το στοιχείο αυτό σημαίνει ότι οι έρευνες θα είναι πολύ πιο δύσκολες και κοστοβόρες.
Το μνημόνιο Τουρκίας – Λιβύης
Η Ελλάδα επέσπευσε τις έρευνες -πέραν των προφανών οικονομικών λόγων- και ως μία έμπρακτη απάντηση στο παράνομο τουρκολυβικό μνημόνιο, που «σβήνει» από τον χάρτη την Κρήτη. Η περιοχή των ερευνών γειτνιάζει με τα όρια που προβλέπει το μνημόνιο Τουρκίας – Λιβύης και όπως είναι γνωστό, για ένα τμήμα της ερευνούμενης θαλάσσιας περιοχής δόθηκε άδεια απο τη Μάλτα. Σε συνδυασμό με την πρόσφατη δήλωση Μητσοτάκη για την ανάγκη ενός ανοίγματος στη Λιβύη, είναι προφανές ότι οι έρευνες συνδυάζονται με την ενεργή διπλωματία.
Μετά τις καθυστερήσεις, η επιτάχυνση
Ο ενεργειακός κολοσσός της ExxonMobil, που έχει το 75% των δικαιωμάτων ερευνών (το υπόλοιπο 25% ανήκει στη HelleniQ, πρώην Ελληνικά Πετρέλαια), δίνει εγγύηση ότι οι δισδιάστατες σεισμικές έρευνες που ξεκίνησαν και αναμένεται να διαρκέσουν περίπου έως τον Μάρτιο του 2023 θα έχουν συνέχεια και ευτυχή κατάληξη, μέχρι και το στάδιο της ανάπτυξης του κοιτάσματος.
Αυτό υπό την προϋπόθεση ότι οι προκαταρκτικές ενδείξεις θα μετατραπούν σε αδιάσειστα στοιχεία για την ύπαρξη κοιτάσματος που να επιτρέπει την επένδυση για την εξόρυξη φυσικού αερίου. Το χρονοδιάγραμμα των ερευνών δεν είναι μικρό, όσο κι αν επιταχύνθηκε τους τελευταίους μήνες έπειτα από μια μάλλον δυσεξήγητη δεκαετή καθυστέρηση για την έναρξη των εργασιών. Μετά τις δισδιάστατες σεισμικές έρευνες, το επόμενο τετράμηνο θα ακολουθήσει η ανάλυση των αποτελεσμάτων που μπορεί να διαρκέσει σχεδόν μέχρι τα τέλη του 2023. Με δεδομένο ότι τα ευρήματα θα είναι ενθαρρυντικά, επιβεβαιωτικά των αρχικών προβλέψεων, το επόμενο βήμα θα είναι η έναρξη τρισδιάστατων σεισμικών ερευνών, εξέλιξη που τοποθετείται χρονικά προς τα τέλη του 2023. Εναν χρόνο προβλέπεται να διαρκέσουν και οι 3D σεισμικές έρευνες.
Το ορόσημο θα είναι τα τέλη του 2024. Τότε η ExxonMobil, αφού θα έχει συλλέξει όλα τα δεδομένα για το μέγεθος του κοιτάσματος, θα αποφασίσει αν θα προχωρήσει σε ερευνητική γεώτρηση ή θα αποχωρήσει. Για την ερευνητική γεώτρηση που προβλέπεται να ξεκινήσει στις αρχές του 2025 θα χρειαστούν περίπου δύο χρόνια. Στα τέλη του 2026 με αρχές του 2027 η ExxonMobil, η HelleniQ και η ελληνική κυβέρνηση θα γνωρίζουν με απόλυτη βεβαιότητα αν το κοίτασμα είναι εκμεταλλεύσιμο ώστε να ξεκινήσει η ανάπτυξή του.
Χώρα παραγωγός
Στην περίπτωση που οι σημερινές προβλέψεις επιβεβαιωθούν, αναμένονται τεκτονικές αλλαγές που θα αναβαθμίσουν τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας και θα τη βάλουν για τα καλά στον ενεργειακό χάρτη όχι απλώς ως τόπο διέλευσης αγωγών ή φιλοξενίας τερματικών σταθμών υγροποίησης φυσικού αερίου, αλλά ως χώρα παραγωγό. Στην περίπτωση που οι αρχικές προβλέψεις επιβεβαιωθούν, το κοίτασμα της Κρήτης και μόνο θα αρκεί για να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες της Ελλάδας για δεκαετίες, αλλά και για εξαγωγή προς την υπόλοιπη Ευρώπη, είτε με σταθμούς υγροποίησης φυσικού αερίου που θα μεταφέρεται με τα ειδικής κατασκευής πλοία για το LNG, είτε με αγωγούς που θα κινούνται προς την Ιταλία.
«Το ρίσκο του επενδυτή είναι πιο μεγάλο όσο μεγαλύτερα είναι τα βάθη, όπου αναμένεται να εντοπιστεί πιθανό κοίτασμα υδρογονανθράκων», απαντά στο ερώτημα για την εμπλοκή της πολυεθνικής ExxonMobil άτομο με πείρα στο ιστορικό της εθνικής υπόθεσης για την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων. Οι γεωλόγοι που εργάζονται στις πετρελαϊκές εταιρείες θεωρούν βασική αρχή ότι σε όσο μεγαλύτερο βάθος εντοπιστεί ένα κοίτασμα φυσικού αερίου τόσο μεγαλύτερο θα αποδειχθεί. «Υπάρχουν κάποιοι που θεωρούν ότι το κοίτασμα στην Κρήτη, αν τελικά επιβεβαιωθεί, μπορεί να μοιάζει με τις πηγές φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν στην Κασπία», εξηγεί στο «ΘΕΜΑ» άλλο στέλεχος που στο παρελθόν χειριζόταν τις διαπραγματεύσεις με τους υποψήφιους πετρελαϊκούς ομίλους.
Το χρονολόγιο της προσπάθειας έρευνας για υδρογονάνθρακες δείχνει ότι σε καμία περίπτωση τα πράγματα δεν είναι ρόδινα, επειδή τα προκαταρκτικά στοιχεία μαρτυρούν την ύπαρξη μεγάλου κοιτάσματος φυσικού αερίου. Οι χάρτες οριστικοποιήθηκαν το 2012, η γαλλική Total κέρδισε τα πρώτα συμβόλαια για έρευνα, αλλά τελικά έκανε πίσω στρεφόμενη στην αξιοποίηση άλλων κοιτασμάτων και τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Σήμερα τα δεδομένα είναι διαφορετικά.
Η ενεργειακή κρίση που πυροδοτήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει εκτοξεύσει τις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Κατά συνέπεια, το τεράστιο κόστος των υποθαλάσσιων ερευνών θεωρείται αποδεκτό, αφού υπάρχει η προσδοκία για απόσβεση του προϋπολογισμού της αρχικής επένδυσης και εξασφάλιση πολύ μεγάλων κερδών τις επόμενες 6-7 δεκαετίες από την έναρξη εκμετάλλευσης της υποθαλάσσιας δομής. Και αυτό παρά το γεγονός ότι σήμερα το ημερήσιο κόστος για μίσθωση ενός πλωτού γεωτρύπανου για μεγάλα βάθη φτάνει στις 500.000 ευρώ (!), από περίπου 50.000 ευρώ που είχε κατρακυλήσει το κόστος ανά ημέρα την περίοδο που ξέσπασε η πανδημία του κορωνοϊού, όταν οι βιομηχανικές εργασίες είχαν σχεδόν παγώσει από το ιδιότυπο παγκόσμιο lockdown και οι έρευνες για υδρογονάνθρακες είχαν περίπου ανασταλεί.
Την περίοδο εκείνη βέβαια η Ευρώπη κινούνταν στον αστερισμό της λεγόμενης «πράσινης ενέργειας», των ΑΠΕ και της δαιμονοποίησης της καύσης λιγνίτη. Τα γεγονότα ανέτρεψαν την πράσινη ατζέντα και πλέον όλοι αντιλαμβάνονται ότι η ενεργειακή επάρκεια και η οικονομική ανεξαρτησία σχεδόν ταυτίζoνται με τον εντοπισμό και την εκμετάλλευση πλουτοπαραγωγικών πηγών που ελέγχει η ίδια η χώρα και όχι κάποια άλλη.
Η περιοχή δυτικά – νοτιοδυτικά της Κρήτης είναι μόνο ένα από τα «πετρελαιοπιθανά» οικόπεδα στα οποία πραγματοποιούνται έρευνες για την αξιοποίηση πιθανών κοιτασμάτων φυσικού αερίου.
Στην περιοχή δυτικά της Κέρκυρας (Περιοχή ή Block 2) έχουν ξεκινήσει τρισδιάστατες σεισμικές έρευνες που προβλέπεται να διαρκέσουν έως το τέλος του 2023. Θα χρειαστεί ένα διάστημα 9-12 μηνών για την αξιολόγηση των ευρημάτων και την ερμηνεία των ερευνών όταν και θα αποφασιστεί αν θα πραγματοποιηθεί δοκιμαστική γεώτρηση.
ΔΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΝΟΤΙΟΔΥΤΙΚΗ ΚΡΗΤΗ
Ημερομηνία έναρξης: 10/10/2019 – Στάδιο: 1η Ερευνητική Φάση
Πρόκειται για την πιο υποσχόμενη περιοχή για την ύπαρξη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου, αλλά και ταυτόχρονα για τη λιγότερο ώριμη, όπου είναι επιτακτική η άμεση πρόσκτηση σεισμικών δεδομένων. Στόχος είναι η πρόσκτηση 6.500 km δισδιάστατων σεισμικών δεδομένων τη χειμερινή περίοδο 2022-2023. Οι έρευνες της Exxon Mobil με το ερευνητικό σκάφος Sanco Swift έχουν ήδη ξεκινήσει.
Ερευνητική γεώτρηση
Από τις αρχές του 2024, όταν ολοκληρωθεί η ανάλυση των ευρημάτων, προβλέπεται να ξεκινήσει η ερευνητική γεώτρηση που θα επιβεβαιώσει αν υπάρχει κοίτασμα και ποιο είναι το μέγεθός του. Αν οι εταιρείες προχωρήσουν (η εκμετάλλευση ανήκει κατά 75% στην Energean και κατά 25% στη HelleniQ), από τις αρχές του 2026 αναμένεται να είναι εφικτή η αξιοποίηση του κοιτάσματος. Το συγκεκριμένο οικόπεδο βρίσκεται στα όρια της ελληνικής ΑΟΖ με αυτήν της Ιταλίας, γεγονός που καταδεικνύει τη βαρύνουσα σημασία της χάραξης των θαλάσσιων ζωνών μεταξύ των γειτονικών χωρών προκειμένου να είναι δυνατή η αξιοποίηση του υποθαλάσσιου πλούτου.
Στη λεγόμενη «Περιοχή 10», δηλαδή στο Κατάκολο Ηλείας, και στην Περιοχή «Ιόνιο», από τα νότια της Κέρκυρας μέχρι τα δυτικά της Λευκάδας, είναι σε πλήρη εξέλιξη δισδιάστατες σεισμικές έρευνες και μέσα στο 2023 αναμένεται η έναρξη τρισδιάστατων ερευνών. Ο χρόνος για επιβεβαιωτική ερευνητική γεώτρηση τοποθετείται στις αρχές του 2024.
Αν όλα πάνε καλά, από το 2026 αναμένεται η εκμετάλλευση του κοιτάσματος. Στην Περιοχή 10 στο Κατάκολο, όπου το 100% των δικαιωμάτων για έρευνες κατέχει η Energean, θεωρείται αυτή την ώρα ότι υπάρχει το μοναδικό διαπιστωμένο κοίτασμα υδρογονανθράκων στη Δυτική Ελλάδα.
ΙΟΝΙΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΧΗ 10
Ημερομηνία έναρξης: 10/10/2019- Στάδιο: 1η Ερευνητική Φάση
Εχει ολοκληρωθεί το ελάχιστο τεχνικό πρόγραμμα και των δύο παραχωρήσεων έχοντας προχωρήσει πρόσφατα στην πρόσκτηση 2.000 Km 2D σεισμικών δεδομένων. Τα ΕΛ.ΠΕ. μετά την επεξεργασία και ερμηνεία των σεισμικών δεδομένων που μπορεί να πραγματοποιηθεί μέχρι το τέλος του έτους, θα εντοπίσει την περιοχή ενδιαφέροντος όπου θα πραγματοποιήσει τρισδιάστατες σεισμικές μελέτες.
Το κοίτασμα των Ιωαννίνων
Στα Ιωάννινα, τη μοναδική χερσαία περιοχή ερευνών για φυσικό αέριο, η Energean, στην οποία επίσης ανήκουν κατά 100% τα δικαιώματα, αναμένεται να προχωρήσει σε δοκιμαστική γεώτρηση μέσα στο 2023. Η συγκεκριμένη περιοχή είναι ιδιαίτερα βραχώδης, αλλά, αν τα δεδομένα δείξουν ότι το κοίτασμα είναι σημαντικό, μέσα στο 2024 αναμένεται να ξεκινήσει η ανάπτυξη του κοιτάσματος με ορίζοντα για παραγωγή φυσικού αερίου από το 2026. Ο υπουργός Ενέργειας Κώστας Σκρέκας δήλωσε ότι μόνο το κοίτασμα των Ιωαννίνων, εφόσον επαληθευτεί, θα μπορούσε να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες της Ελλάδας για δέκα χρόνια.
Τα έσοδα που θα έχει τελικά το Δημόσιο εξαρτώνται από τη σύμβαση με κάθε παραχωρησιούχο. Το ποσοστό κυμαίνεται από 40%-60% έως 50%-50%, αφού οι εταιρείες που έχουν επιλεγεί, εφόσον προχωρήσουν σε παραγωγή, αποσβέσουν το κόστος της αρχικής επένδυσης τόσο των δισδιάστατων και τρισδιάστατων ερευνών όσο και της ερευνητικής γεώτρησης.
ΠΕΡΙΟΧΗ ΙΩΑΝΝΙΝΑ
Ημερομηνία έναρξης: 03/10/2014 – Στάδιο: 2η Ερευνητική Φάση
Πρόκειται για την πιο ώριμη παραχώρηση. Εχει ολοκληρωθεί το ελάχιστο τεχνικό πρόγραμμα με πρόσκτηση 400km 2D σεισμικών δεδομένων.
Εχει εντοπισθεί ένας ερευνητικός στόχος με προτεινόμενη τοποθεσία γεώτρησης. Η εταιρεία Energean Oil θα ολοκληρώσει εργασίες όρυξης ερευνητικής γεώτρησης το συντομότερο δυνατό (εντός 2023) και η ΕΔΕΥ εργάζεται σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ για την επίσπευση των διαδικασιών.
Ποια είναι τα κόστη; Η σημερινή εποχή θεωρείται η πιο ακριβή. Ενα πλωτό γεωτρύπανο πληρώνεται με περίπου μισό εκατομμύριο ευρώ για κάθε ημέρα εργασίας.
Για τις έρευνες στο Block 2, δυτικά της Κέρκυρας, προϋπολογίζεται να δαπανηθούν περί τα 10 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για τρισδιάστατες έρευνες σε μια θαλάσσια περιοχή περίπου 2.000 χιλιομέτρων. Στην περίπτωση του οικοπέδου δυτικά – νοτιοδυτικά της Κρήτης, όπου οι σεισμικές έρευνες θα γίνουν σε μια περιοχή συνολικής έκτασης 30.000 χιλιομέτρων, σχεδόν 15 φορές μεγαλύτερη από αυτήν στην Περιοχή 2, το κόστος που θα επωμιστεί η ExxonMobil για τις αρχικές δισδιάστατες έρευνες που μόλις ξεκίνησαν θα είναι περίπου δεκαπλάσιο, δηλαδή αναμένεται να φτάσει στα 100 εκατ. ευρώ.
«Ανεξερεύνητα ακόμα τα ελληνικά κοιτάσματα»
Μεγάλη είναι η αισιοδοξία επιστημόνων και εταιρειών από τον χώρο της ενέργειας για τα δυνητικά αποθέματα υδρογονανθράκων στο υπέδαφος και τον υποθαλάσσιο χώρο της ελληνικής επικράτειας – κυρίως φυσικό αέριο, αλλά και πετρέλαιο.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο και εκτελεστικό διευθυντή του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ) Κώστα Σταμπολή, ο οποίος μίλησε στο «ΘΕΜΑ», υπάρχει σοβαρότατο ενδεχόμενο τα κοιτάσματα -ιδίως σε φυσικό αέριο- που υπάρχουν στην Ελλάδα να καλύπτουν το σύνολο των ενεργειακών αναγκών της.
Η Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων Α.Ε. (ΕΔΕΥΕΠ Α.Ε.) ενημέρωσε πρόσφατα τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για το ενδιαφέρον της ExxonMobil να συνεχίσει τις έρευνες για φυσικό αέριο νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης, αλλά και για τις δεκάδες ανακαλύψεις νέων κοιτασμάτων φυσικού αερίου που πραγματοποιήθηκαν στην Κύπρο και το Ισραήλ. Ο πρωθυπουργός ενημερώθηκε επίσης για τους χαρτογραφημένους στόχους κοιτασμάτων στο Ιόνιο και την Κρήτη, παρόμοιους με το ανακαλυφθέν γιγαντιαίο κοίτασμα «Zohr» στην Αίγυπτο, οπότε και έδωσε εντολή για μια γενικότερη επίσπευση των θαλάσσιων ερευνών υδρογονανθράκων.
