Ενα πολύτιμο όπλο, η λανθασμένη χρήση του οποίου μπορεί να το καταστήσει άχρηστο. Με αυτόν τον τρόπο περιγράφουν οι ειδικοί τα αντιβιοτικά, η κατάχρηση των οποίων οδηγεί σε μία από τις κορυφαίες απειλές για τη δημόσια υγεία που αντιμετωπίζει τα τελευταία χρόνια η ανθρωπότητα: την επικράτηση ανθεκτικών βακτηρίων. Εκτιμάται ότι κάθε χρόνο 33.000 άτομα στην Ευρώπη χάνουν τη ζωή τους από λοίμωξη που οφείλεται σε βακτήρια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. Ο αριθμός αυτός είναι συγκρίσιμος με τους θανάτους που προκαλούν στον ευρωπαϊκό πληθυσμό η γρίπη, η φυματίωση και το έιτζ μαζί. Υπολογίζεται ότι το 2019 περίπου 1,3 εκατομμύρια άτομα έχασαν τη ζωή τους από λοιμώξεις από ανθεκτικά βακτήρια και όπως αναφέρθηκε χθες σε εκδήλωση της Ελληνικής Εταιρείας Ερευνας και Εκπαίδευσης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, εάν δεν αντιμετωπιστεί έως το 2050 το πρόβλημα της μικροβιακής αντοχής, εκτιμάται ότι μετά αυτό το χρονικό ορόσημο θα στοιχίζει τη ζωή σε 10 εκατομμύρια άτομα ετησίως.
Στην Ελλάδα
Η χώρα μας συνεχίζει να έχει σοβαρό πρόβλημα μικροβιακής αντοχής και υπερκατανάλωσης αντιβιοτικών, η οποία ωστόσο φαίνεται να κάμφθηκε λίγο την περίοδο της COVID-19 κυρίως στη χρήση αντιβιοτικών εκτός νοσοκομείου. Είναι ενδεικτικό ότι το 2020, η κατανάλωση αντιβιοτικών εκτός νοσοκομείου ήταν 26,4 καθορισμένες ημερήσιες δόσεις (DDD) ανά 1.000 κατοίκους ημερησίως, έναντι 32,4 DDD ανά 1.000 κατοίκους ημερησίως που ήταν το 2019 (μείωση της τάξης του 2%). Στη σχετική κατάταξη των χωρών-μελών της Ε.Ε. η Ελλάδα βρισκόταν στην 1η θέση, με τον μέσο όρο στην Ε.Ε. να είναι 15 DDD ανά 1.000 κατοίκους ημερησίως.
«Τα τελευταία δύο χρόνια της COVID-19 είδαμε μείωση στις επισκέψεις των ασθενών σε γιατρούς της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας», σημείωσε χθες ο γενικός γιατρός, διευθυντής του Κέντρου Υγείας Νεμέας Κορινθίας και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ερευνας και Εκπαίδευσης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, Στάθης Σκληρός σε εκδήλωση με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τα Αντιβιοτικά (18 Νοεμβρίου) και την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Ευαισθητοποίησης για τα Αντιβιοτικά (18-24 Νοεμβρίου). Οπως ανέφερε, «με δεδομένο ότι το 80%-90% των αντιβιοτικών συνταγογραφούνται σε ασθενείς από γιατρούς της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, είναι λογικό να είχαμε μια μείωση στην κατανάλωση των αντιβιοτικών». Ωστόσο, μόνο η μείωση της ποσότητας των αντιβιοτικών που χορηγούνται δεν επαρκεί για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Θα πρέπει ταυτόχρονα να γίνεται και σωστή χρήση τους. «Εκτιμάται ότι το 30% των πολιτών στη χώρα μας χρησιμοποιεί φάρμακα που υπάρχουν στο σπίτι γιατί είχαν περισσέψει από παλιότερες θεραπείες», επεσήμανε ο φαρμακοποιός Θεόδωρος Σακόπουλος, τονίζοντας ότι ακόμη και αυτό δείχνει ότι στην προηγούμενη θεραπεία με αντιβιοτικά που έκαναν δεν τήρησαν τις οδηγίες του γιατρού και διέκοψαν την αγωγή πριν από την ολοκλήρωσή της γιατί ενδεχομένως υποχώρησαν τα συμπτώματα. Ωστόσο, η πρόωρη διακοπή του αντιβιοτικού μπορεί να οδηγήσει σε υποτροπή και επομένως σε νέα θεραπεία και να αφήσει ανέπαφα κάποια πιo ανθεκτικά βακτήρια, τα οποία θα πολλαπλασιαστούν και θα εξαπλωθούν.
Στερεύουν οι επιλογές
Το μέλλον φαντάζει ζοφερό με δεδομένο ότι πλέον στερεύουν οι θεραπευτικές επιλογές των γιατρών. Οπως ανέφερε ο κ. Σκληρός, τα περισσότερα αντιβιοτικά αναπτύχθηκαν το διάστημα από το 1930 έως το 1970. «Από το 2017 έως και σήμερα έχουν εγκριθεί για να κυκλοφορήσουν οκτώ νέα αντιβιοτικά, εκ των οποίων μόνο δύο αντιπροσωπεύουν ένα νέο χημικό ικρίωμα. Τα υπόλοιπα είναι στην πραγματικότητα παράγωγα υπαρχουσών κατηγοριών. Πολλές φαρμακευτικές εγκαταλείπουν την έρευνα σε αυτόν τον τομέα κυρίως λόγω του υψηλού κόστους που συνεπάγεται η κλινική ανάπτυξη ενός νέου αντιβιοτικού».
Οπως τονίζουν οι ειδικοί, η παράταση της «ζωής» των αντιβιοτικών μπορεί να γίνει με τη σωστή χρήση τους. «Μην προσπαθείτε να αγοράσετε αντιβιοτικά χωρίς ιατρική συνταγή. Μη διατηρείτε αντιβιοτικά για να τα χρησιμοποιήσετε μεταγενέστερα. Μη δίνετε αντιβιοτικά που σας έχουν περισσέψει σε άλλους», σημείωσε ο κ. Σκληρός και τόνισε ότι «τα αντιβιοτικά δεν είναι παυσίπονα και δεν μπορούν να θεραπεύσουν κάθε ασθένεια. Και προπάντων δεν καταπολεμούν τους ιούς, γεγονός που τα καθιστά αναποτελεσματικά κατά του κρυολογήματος και της γρίπης».
Οι αριθμοί
1η μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε κατανάλωση αντιβιοτικών εκτός νοσοκομείου ήταν η Ελλάδα το 2020.
80%-90% των αντιβιοτικών συνταγογραφούνται από γιατρούς της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.
30% των πολιτών χρησιμοποιεί αντιβιοτικά που είχαν περισσέψει από παλαιότερες θεραπείες.
33.000 θάνατοι ετησίως στην Ευρώπη λόγω λοιμώξεων από ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτήρια.
1,3 εκατ. θάνατοι ετησίως παγκοσμίως λόγω λοιμώξεων από ανθεκτικά βακτήρια.
Νέα επιτροπή για θέματα δημόσιας υγείας
Επιστημονική επιτροπή με τη συμμετοχή ειδικών στα αντικείμενα της Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Πνευμονολογίας-Εντατικής Θεραπείας, η οποία θα υποστηρίζει το έργο του ΕΟΔΥ, συγκρότησε ο υπουργός Υγείας Θάνος Πλεύρης. Σύμφωνα με την ενημέρωση από το υπουργείο Υγείας, έργο της επιτροπής είναι η σύνταξη εισηγήσεων και προτάσεων για θέματα δημόσιας υγείας προς τον υπουργό. Οπως διευκρινίζουν από το υπουργείο Υγείας, η νέα επιτροπή δεν αντικαθιστά την επιτροπή εμπειρογνωμόνων για την COVID-19 του υπουργείου Υγείας. Τα μέλη της επιτροπής είναι η καθηγήτρια Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και πρόσεδρη καθηγήτρια Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο Harvard, ΗΠΑ, Παγώνα Λάγιου, η καθηγήτρια Πνευμονολογίας και Εντατικής Θεραπείας στο ΕΚΠΑ Αναστασία Κοτανίδου, ο καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας στη Σχολή Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Χρήστος Χατζηχριστοδούλου, η αναπληρώτρια καθηγήτρια Δημόσιας Υγιεινής, Κοινωνικής Ιατρικής και Ιατρικής Εργασίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Ευαγγελία Νένα και ο επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας στο ΕΚΠΑ Γκίκας Μαγιορκίνης.
