Για όσους έχουν μεγαλώσει συμβιώνοντας κάτω από την ίδια στέγη με πολλά άλλα άτομα της οικογένειας, ίσως θεωρήσουν την ανεξαρτησία του να ζήσουν μόνοι τους ως δώρο. Σύμφωνα όμως με νεότερα στοιχεία μελέτης, δεν αναλογίζονται έναν βασικό παράγοντα.
H μελέτη που δημοσιεύτηκε Frontiers in Psychiatry αποκάλυψε ότι η μοναχική διαβίωση συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης.
Μια «επιδημία» μοναξιάς
Ο ψυχολόγος Arash Emamzadeh με άρθρο του στο Psychology Today εξηγεί αυτά τα αποτελέσματα και αποκωδικοποιεί το μοναχικό συναίσθημα. Ως μοναξιά ορίζεται μια ασυμφωνία μεταξύ των επιθυμητών και των υπαρκτών σχέσεων και χωρίζεται σε δύο είδη: στην κοινωνική (π.χ. αποτυχία σε νέες φιλίες) και στη συναισθηματική (αποτυχία στη σύναψη ικανοποιητικών στενών σχέσεων).
Έρευνες έχουν αποδείξει ότι επηρεάζει αρνητικά σωματική και ψυχική υγεία- για παράδειγμα, αποτελεί παράγοντα κινδύνου για κατάθλιψη, αυξάνει την ευαισθησία στον πόνο και έχει συνδεθεί με πρόωρο θάνατο.
Τα μέτρα για την πανδημία σε πολλές περιπτώσεις επέβαλαν τη μοναξιά, όμως αυτός ο τρόπος διαβίωσης έχει αρχίσει να γίνεται ο κανόνας. Σχεδόν 1 στους 3 ανθρώπους που κατοικούν στις δυτικές χώρες ζει μόνος του, είτε λόγω χωρισμού, διαζυγίου ή χηρείας είτε γιατί δε σύναψαν ποτέ μια σοβαρή σχέση ή γάμο.
Όπως και το αίσθημα μοναξιάς, έτσι και η κοινωνική απομόνωση μπορεί να αποτελέσει παράγοντα κινδύνου για πολλές καταστάσεις που σχετίζονται με τη σωματική υγεία (π.χ. καρδιαγγειακά νοσήματα, εγκεφαλικά επεισόδια, διαβήτης, πρόωρη θνησιμότητα) και την ψυχική υγεία, ιδίως την κατάθλιψη.
Η μελέτη
Στην παρούσα μετά-ανάλυση, οι ερευνητές βασίστηκαν σε δεδομένα από διαχρονικές μελέτες, που αφορούσαν 123.859 συμμετέχοντες, για να διερευνήσουν τη σχέση της κοινωνικής απομόνωσης με την κατάθλιψη. Σύμφωνα με την ανάλυση των δεδομένων, η μοναχική διαβίωση αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης περισσότερο για τους άνδρες από ό,τι για τις γυναίκες, για τους ηλικιωμένους από ό,τι για τους νεότερους και για τους κατοίκους της υπαίθρου από ό,τι των πόλεων.
Συνολικά, εάν κάποιος ζει μόνος τους κινδυνεύει από την εμφάνιση καταθλιπτικών διαταραχών κατά 42%.
Για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό;
Μια εξήγηση είναι ο τρόπος ζωής των μοναχικών ανθρώπων, καθώς αυτοί θα μπορούσαν να βρίσκονται σε χειρότερη οικονομική κατάσταση, να έχουν λιγότερες κοινωνικές επαφές και κοινωνική υποστήριξη, χειρότερη σωματική ή ψυχική υγεία ή χειρότερες συνήθειες υγείας, σε σύγκριση με όσους μοιράζονται μια στέγη με άλλα άτομα.
Ωστόσο, η σχέση μεταξύ της μοναχικής διαβίωσης και της κατάθλιψης μπορεί να είναι πολυσύνθετη και αλληλένδετη. Για παράδειγμα, σύμφωνα με έρευνες, οι ασθενείς με ιστορικό -ή με τρέχουσες- σοβαρές ασθένειες και καταστάσεις αναπηρίας (π.χ. χρόνιος πόνος) έχουν περισσότερες πιθανότητες να απομονωθούν και τελικά να αναπτύξουν κατάθλιψη. Αλλά και η ίδια η κατάθλιψη είναι επίσης πιθανό να οδηγήσει ή να επιδεινώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών και να αυξήσει την κοινωνική απομόνωση και το αίσθημα μοναξιάς.
Συμπερασματικά, σύμφωνα με τον ψυχολόγο, αν και τα αποτελέσματα αυτά φαίνονται ανησυχητικά, θετικό είναι το γεγονός ότι υπάρχουν αποτελεσματικές ψυχολογικές παρεμβάσεις και φαρμακολογικές θεραπείες για την κατάθλιψη, ενώ παράλληλα διερευνώνται νέες θεραπείες.
Συν τοις άλλοις, υπάρχουν και τρόποι αντιμετώπισης της μοναξιάς, όπως η πρακτική της ενσυνειδητότητας και η υιοθεσία ενός κατοικιδίου ζώου.
