Η Gen X θυμάται ότι μεγάλωσε σε ένα σπίτι με πικάπ, με τη συλλογή δίσκων των γονιών να περιλαμβάνει από τη ζωντανή ηχογράφηση του κονσέρτου Νο2 του Rachmaninov σε εκτέλεση του «πιανίστα του αιώνα» Sviatoslav Richter, μέχρι την ντίσκο ευδαιμονία των Village People. Η γενιά αυτή ξόδεψε το χαρτζιλίκι της σε υπόγεια δισκάδικα, άκουσε το Strange Days των Doors εκατοντάδες φορές, έμαθε και αγάπησε τη μουσική μέσα από τα «χρατς χρουτς» των 33 στροφών. Υστερα ήρθε το Walkman της Sony, το cd, και μετά το streaming, που άλλαξε τη σχέση μας με τη μουσική: δεν χρειαζόταν να αγοράσεις ένα άλμπουμ για να το ακούσεις. Το βινύλιο παραμερίστηκε – αφορούσε μόνο συλλέκτες και νοσταλγούς.

Tώρα που η μουσική είναι απεριόριστη και άφθονη, ο Βρετανός μουσικός αναλυτής και συγγραφέας Simon Reynolds αναρωτιέται σε συνέντευξη που έδωσε στο περιοδικό PopMatters: «Μπορεί αυτή η γενιά να επεξεργαστεί όλη αυτή τη μουσική και τη γνώση, να τη χωνέψει ή ακόμα και να τη νιώσει με κάποιον ουσιαστικό τρόπο;». Ο Reynolds αναφέρεται σε μια άλλη εποχή, τότε που ακούγαμε ένα άλμπουμ αρκετές φορές, ακόμα κι αν δεν μας άρεσε, ακριβώς επειδή το είχαμε αγοράσει. Και το εξώφυλλο του δίσκου ήταν σχεδόν εξίσου σημαντικό με τη μουσική – είχε καλλιτεχνική αξία, διαμόρφωνε μουσικά είδωλα, άφηνε στίγμα στην ποπ κουλτούρα.

Δυναμική επιστροφή
Τα καλά νέα έρχονται από την Αμερική, όπου το 2022, το βινύλιο ξεπέρασε τις πωλήσεις CD για πρώτη φορά από το 1987. Πλέον δεν αποτελεί ένα εξειδικευμένο χόμπι για μπαμπάδες και χίπστερ, αναφέρει το αμερικανικό website τεχνολογίας The Verge, αλλά ελκύει και ένα κοινό mainstream μουσικής, με τις πωλήσεις δίσκων να αυξάνονται σταθερά τα τελευταία 16 χρόνια. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση εσόδων της Ενωσης Βιομηχανίας Ηχογράφησης της Αμερικής (Recording Industry Association of America – RIAA), πέρυσι πουλήθηκαν 41 εκατομμύρια δίσκοι βινυλίου έναντι 33 εκατομμυρίων CD. «Οι λάτρεις της μουσικής δεν χορταίνουν τον ήχο υψηλής ποιότητας και την απτή σύνδεση με τους καλλιτέχνες που προσφέρει το βινύλιο και οι δισκογραφικές έχουν ανταποκριθεί πλήρως σε αυτή τη ζήτηση με μια σταθερή ροή παραγωγής αποκλειστικών, ειδικών επανεκδόσεων και όμορφων άλμπουμ», δήλωσε ο CEO της RIAA, Mitch Glazier.

Η θριαμβευτική επιστροφή του βινυλίου – Για πρώτη φορά από το 1987 ξεπερνά σε πωλήσεις τα CD

Η Taylor Swift, πρώτη σε πωλήσεις LP βινυλίου με 1,7 εκατ. από τα 43,5 εκατ. που πουλήθηκαν από όλους τους καλλιτέχνες στις ΗΠΑ

Ανάλογα είναι και τα στοιχεία από τη Βρετανία. Σύμφωνα με την Digital Entertainment & Retail Association (ΕRA), oι πωλήσεις άλμπουμ βινυλίου αυξήθηκαν κατά 11% φτάνοντας τις £150,5 εκατομμύρια, ενώ οι πωλήσεις CD μειώθηκαν 17,4%, αποφέροντας £124 εκατομμύρια. Πρωταθλήτρια στο βινύλιο αναδείχτηκε η Taylor Swift, με πωλήσεις 1,7 εκατομμυρίων δίσκων. Millennials και Gen Z αγόρασαν 719.000 άλμπουμ του Harry Styles, ενώ τρίτοι στην κατάταξη είναι οι Βeatles με 553.000 πωλήσεις, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της αμερικανικής εταιρίας Luminate.

Η θριαμβευτική επιστροφή του βινυλίου – Για πρώτη φορά από το 1987 ξεπερνά σε πωλήσεις τα CD

Led Zeppelin, Physical Graffitti, Swang Song, Αγγλία, 1975 – Φωτογραφία: Elliott Erwitt Design AGIMike DoudPeter Corriston

Ποιοι παράγοντες οδήγησαν στην ανάκαμψη του βινυλίου;
Ο ζεστός και αυθεντικός ήχος σε σύγκριση με τον ψηφιακό, σύμφωνα με τους οπαδούς του. Η νοσταλγία για τη «χρυσή εποχή του βινυλίου» από εκείνους που την έζησαν. Η αναγνώριση της πολιτισμικής αξίας του εξωφύλλου από τις νεότερες γενιές. Πέρσι, ένα από τα μεγάλα καλλιτεχνικά γεγονότα του Λονδίνου ήταν η έκθεση “For the Record: Photography & the Art of the Album Cover” στην Photographers’ Gallery, όπου πάνω από 200 εξώφυλλα άλμπουμ δημιουργημένα από Αndy Warhol, Cindy Sherman, Ed Ruscha, David Bailey, David LaChapelle, Irving Penn, Juergen Teller, Nan Goldin και Richard Avedon έριξαν φως στην πολύτιμη συνεισφορά φωτογράφων και καλλιτεχνών στο «χτίσιμο» της ταυτότητας ενός μουσικού ή ενός δισκογραφικού label.

Παράλληλα, ανθεί και η βιομηχανία κατασκευής και σχεδιασμού πικάπ με μοντέλα που υπόσχονται να ζωντανέψουν τον ήχο του βινυλίου με δύναμη και ακρίβεια – από το εμβληματικό TD 124DD των €9.000 που σχεδιάστηκε το 1957 από την ελβετική μάρκα Thorens, μέχρι το Fluance RT85N, «το καλύτερο πικάπ κάτω των $600» σύμφωνα με το Wirecutter των Νew York Times. Εξάλλου τίποτα δεν φανερώνει την ανάκαμψη του βινυλίου περισσότερο από το γεγονός ότι το περσινό φθινόπωρο η IKEA κυκλοφόρησε πικάπ…

Η θριαμβευτική επιστροφή του βινυλίου – Για πρώτη φορά από το 1987 ξεπερνά σε πωλήσεις τα CD

 

Ενα παράδοξο στοιχείο που αναφέρεται στην έκθεση της Luminate είναι ότι μόνο το 50% των καταναλωτών που αγόρασαν δίσκους βινυλίου το 2022 έχουν στην κατοχή τους πικάπ. Μήπως οι δίσκοι αγοράζονται μόνο για να αντικαταστήσουν τα πόστερ; Τα στελέχη της μουσικής βιομηχανίας υποστηρίζουν ότι το comeback αυτού του φυσικού format μουσικής οφείλεται στους λεγόμενους “superfans”. Ο Rob Crutchley της βρετανικής BPI ανέφερε στους Times του Λονδίνου ότι «οι superfans τροφοδοτούν μια νέα τάση: την αγορά δίσκου για την απόκτηση και όχι για την ακρόασή του».

Η θριαμβευτική επιστροφή του βινυλίου – Για πρώτη φορά από το 1987 ξεπερνά σε πωλήσεις τα CD

Grace Jones, Island Life, Island Records, Γαλλία, 1985 – Φωτογραφία: JeanPaul Goude Design Greg Porto

Στον πρόλογο του βιβλίου “101 Essential Rock Records: The Golden Age of Vinyl from The Beatles to The Sex Pistols”, o Jeff Gold, υψηλόβαθμο στέλεχος της μουσικής βιομηχανίας, βραβευμένος με Grammy art director και συγγραφέας, εξηγεί τι είναι αυτό που κάνει το βινύλιο ξεχωριστό: «Οπως κι αν την ακούμε, η μουσική είναι το πιο σημαντικό πράγμα, επειδή συνδεόμαστε μαζί της. Οταν όμως είναι σε μορφή βινυλίου, μας δίνει μια ενισχυμένη πολιτιστική εμπειρία που η ψηφιακή μορφή δεν μπορεί να προσφέρει». Επιστροφή στην πρώτη αγάπη λοιπόν. Στις βόλτες στα δισκάδικα, στη βελόνα που μαζεύει σκόνη, στον ζεστό ήχο, στα B Sides που κρύβουν εκπλήξεις.
Credits: The Photographers’ Gallery