Ένα λεωφορείο στη σκηνή του Ηρωδείου; Τι σχέση μπορεί να έχει με τον Κήπο των ηδονών στου Ιερώνυμου Μπος;
«Έχω την τύχη να δημιουργώ και να παρουσιάζω το έργο μου στο Φεστιβάλ της Αβινιόν και στη συνέχεια στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, σε δυο χώρους ανοιχτούς, όπως το Carrière de Boulbon – ένα παλιό λατομείο – και το ρωμαϊκό Ωδείο κάτω από την Ακρόπολη» λέει ο Φιλίπ Κεν. Ο Γάλλος σκηνοθέτης, που συνάρπασε πέρσι το κοινό του Φεστιβάλ Αθηνών στην Πειραιώς 260 με την παράσταση για την κλιματική αλλαγή με τίτλο Μοιραία Φάρμα (Farm Fatale), επιστρέφει στην Ελλάδα με ένα πρωτότυπο έργο, εμπνευσμένο από τον διάσημο αναγεννησιακό πίνακα του Ιερώνυμου Μπος. Το βιβλικό τρίπτυχο που δημιούργησε ο Ιερώνυμος Μπος απεικονίζει ένα πανόραμα παράδοξων μορφών και στα πλευρικά του φύλλα την Εδέμ και τις τιμωρίες της Κολάσεως. Η Κόλαση και τα βασανιστήρια που υποφέρουν εκεί οι ψυχές είναι ανθρώπινη δημιουργία, υποστηρίζει ο σκηνοθέτης, ακριβώς όπως και ο Ιερώνυμος Μπος.
Ο Κεν δημιουργεί ένα αλληγορικό υπερθέαμα, ένα ονειρικό σκηνικό μεταξύ ουτοπίας και δυστοπίας, μεταφέροντας στο παρόν την ιστορία του Κήπου των ηδονών. «Έχω συχνά εμπνευστεί από πίνακες αυτής της εποχής. Πριν από κάποια χρόνιαέγραψα το έργο μου «La mélancolie des Dragons» που ήταν επηρεασμένο από τον πίνακα του Ντίρερ «Η Μελαγχολία», ωστόσο αισθητικά η παράσταση δεν παρέπεμπε καθόλου στο σύμπαν του Ντίρερ. Και σήμερα αυτός ο απίστευτος πίνακας του Ιερώνυμου Μπος, γεμάτος αινίγματα και μυστήριο γίνεται αφετηρία της δουλειάς
μας» λέει ο Φιλίπ Κεν. Ο Γάλλος σκηνοθέτης οραματίστηκε μια παράσταση για την παρέμβαση του ανθρώπου στη φύση. Επίσης θέλησε να μιλήσει για την αρμονική συνύπαρξη των
ανθρώπων, την ουτοπία. Επέλεξε τη δεκαετία του ’70 ως μια έντονη εποχή, οπότε αναδείχθηκαν με δυναμισμό παγκόσμια ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή και η οικονομική κρίση. Μια εποχή με συγκρούσεις και προβλήματα μέσα από τα οποία δημιουργήθηκαν όνειρα αλλά και
ψευδαισθήσεις για ένα καλύτερο μέλλον, μέχρι να έρθει η απότομη προσγείωση.
Ο Κεν θεωρεί ότι η έλλειψη συλλογικότητας εμποδίζει την αρμονική συνύπαρξη των ανθρώπων, ότι υπάρχει ο φόβος του συλλογικού ονείρου. «Είμαστε ομάδες ανθρώπων που δεν γνωριζόμαστε, αλλά προσπαθούμε να συνυπάρξουμε» λέει ο Γάλλος δημιουργός. Και στο επίκεντρο τοποθετεί τη φιλοσοφική του θεώρηση που εμπεριέχεται σε μια φράση: «Να
προσπαθήσουμε να ζήσουμε μαζί (Try to live together)».
Η ιδέα της συνύπαρξης που κυριαρχεί στο έργο του Κεν, εκφράζεται μέσα και από το σκηνικό της παράστασης: ένας αυτοσχέδιος καταυλισμός, μια ομάδα ηθοποιών σαν παιδιά των λουλουδιών της δεκαετίας του ’70, ένα λεωφορείο, άνθρωποι που βιώνουν μια κοινοβιακή κατάσταση. «Το λεωφορείο, στοιχείο συνδεδεμένο με το ταξίδι, θα μεταφέρει τους χαρακτήρες του έργου σε μια περιπλάνηση, μια αναζήτηση που μοιάζει με ομαδική θεραπεία, δεν ξέρω πώς ακριβώς να τη χαρακτηρίσω. Ένα ταξίδι που θα θέτει ερωτήματα και θα προτείνει καταστάσεις που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συνδέονται με τον πίνακα του Ιερώνυμου Μπος» εξηγεί ο Φιλίπ Κεν.
«Δεν ξέρουμε ακριβώς σε ποια εποχή τοποθετείται η ιστορία του έργου, μοιάζει να βρισκόμαστε κάπου στη δεκαετία του ’70, την ίδια στιγμή θα μπορούσε να είναι και μια χρονική στιγμή στο κοντινό μέλλον, όταν μια οικολογική απειλή θα μπορούσε να αλλάξει εντελώς την οργάνωση του κόσμου… Πάντα μέσα σε αυτό το ιδιαίτερο κλίμα είναι που αναζητώ την ατμόσφαιρα (την αισθητική ταυτότητα) της παράστασης». Οι πρωταγωνιστές παίζουν μουσική, τραγουδάνε, διαλύουν το λεωφορείο και διαλύονται οι ίδιοι σε ομάδες, άνθρωποι που ενώνονται και χωρίζονται, πολλή μουσική όλων των ειδών – ακόμη και ποπ – κυρίως από τις δεκαετίες ’60 και ’70. «Ο κήπος των ηδονών είναι συνέχεια μιας δουλειάς που κάνω εδώ και 20 χρόνια με την ομάδα του Vivarium Studio που συχνά τοποθετεί στη σκηνή μια κοινότητα καλλιτεχνών, ποιητών, ανθρώπων που βρίσκουν καταφύγιο μακριά από την ταχύτητα του κόσμου μας και επανεφευρίσκουν τη ζωή που θα ήθελαν να έχουν μέσα από νέες διαδρομές προς έναν εναλλακτικό κόσμο. Η παράσταση θα κάνει πράγματι ένα οδοιπορικό και ήθελα να δημιουργήσω με χιούμορ αυτή την αίσθηση
της περιπλάνησης, να βάλω κυριολεκτικά τους ηθοποιούς μου να ταξιδέψουν όπως και στη σκηνή με αυτό το λεωφορείο που έχουμε προσαρμόσει στη σκηνογραφία. Και φυσικά να ξεδιπλώσουν μέσα στο έργο αυτήν τη σχέση με το ζωγραφικό πίνακα, καθώς μου αρέσει συχνά να δουλεύω στις παραστάσεις μου με στοιχεία αβέβαια που έχουν αναφορές στην Τέχνη, στη μουσική, στην ποίηση. Οι χαρακτήρες είναι κάτι σαν σύγχρονοι τροβαδούροι που συνεχίζουν κατά έναν τρόπο την αναφορά στον πίνακα μέσα σε ένα έργο που γράφεται στη σκηνή» λέει ο Γάλλος σκηνοθέτης.
Όσα για το κείμενο που ακούστηκε το βράδυ της Παρασκευής 4 Αυγούστου στο Ηρώδειο, ο Φιλίπ Κεν αναφέρεται και στη Γαλλίδα ποιήτρια, Λορά Βασκέζ, της οποίας κείμενα χρησιμοποιεί στην παράστασή του: «Μέσα στο έργο συναντώνται πολλά στοιχεία, αφηγήσεις, φράσεις, αποσπάσματα που οι ηθοποιοί χρησιμοποιούν – από Σαίξπηρ για παράδειγμα και ιστορικούς της Τέχνης μέχρι μια καταπληκτική σύγχρονη ποιήτρια, τη Λορά Βασκέζ, που μας εμπιστεύτηκε κείμενά της επάνω στη δική της πρόσληψη του πίνακα. Κι έπειτα αυτό το έργο συνδυάζει ακριβώς διαφορετικούς τύπους κειμένων και μουσικών στιγμών, αλλά και το στοιχείο της σιωπής. Κάνω ένα θέατρο αρκετά «εικαστικό», που έχει να κάνει αρκετά και με την οργάνωση των σωμάτων και των αντικειμένων στο χώρο. Ελπίζουμε ότι θα υπάρχει σε όλο αυτό και μια ποιητική πλαστικότητα που θα καταλάβει ένα κομμάτι της αφήγησης».
