Μετά τα κυκλώματα πειρατικής μετάδοσης οπτικοακουστικών παραγωγών, στο μικροσκόπιο των διωκτικών αρχών τίθενται και όσοι κάνουν χρήση περιεχομένου πλατφορμών streaming χωρίς να διατηρούν ενεργή συνδρομή. Προσπαθώντας να ξετυλίξει το κουβάρι της εγκληματικής οργάνωσης που αναμετέδιδε συνδρομητικά κανάλια έναντι αμοιβής και εξαρθρώθηκε, τέλη του περασμένου Δεκεμβρίου, με συλλήψεις σε Πάτρα και Αθήνα, ο ανακριτής Πατρών κάλεσε οκτώ παράνομους χρήστες για ένορκη κατάθεση.
Οι χρήστες, των οποίων τα στοιχεία βρίσκονται στη δικογραφία, ομολόγησαν ότι αγόρασαν, έναντι συνδρομής, από το κύκλωμα αποκωδικοποιητές οι οποίοι εξασφάλιζαν, χωρίς την άδεια των παρόχων συνδρομητικής τηλεόρασης, πρόσβαση σε οπτικοακουστικό περιεχόμενο. Η προσοχή πλέον είναι στραμμένη και στο πώς θα αντιμετωπιστεί από τον νόμο η συγκεκριμένη κατηγορία καταναλωτών «πειρατικού» περιεχομένου.
Αντιμέτωποι με φυλάκιση τουλάχιστον ενός μηνός και πρόστιμο έως και 300.000 ευρώ.
«Βάσει όσων προβλέπει η νομοθεσία, ο κλοιός είναι ασφυκτικός για τους παράνομους χρήστες οπτικοακουστικών προϊόντων στα οποία έχουν συνήθως πρόσβαση μέσω ειδικών αποκωδικοποιητών», εξηγεί ο δικηγόρος Νίκος Σιαμάκης. Πράγματι, οι ποινές είναι βαριές, σύμφωνα με όσα προβλέπει η παράγραφος 2 του άρθρου 23 του ν. 3166/2003, που περιλαμβάνει ρυθμίσεις για τον ευρύτερο τομέα των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Ως προϋποθέσεις τίθενται ο χρήστης να γνωρίζει ή να έχει τη δυνατότητα να γνωρίζει, «σύμφωνα με τα διδάγματα της κοινής πείρας, ότι η χρήση ή κατοχή παράνομων συσκευών αποτελεί παράνομη δραστηριότητα». Οι ίδιες διατάξεις προβλέπουν την επιβολή ποινών και για την πρόσβαση σε συνδρομητικές υπηρεσίες μέσω παράνομων συσκευών που δεν βρίσκονται στην κατοχή του χρήστη. Οπως και για τη χρήση, «για οποιονδήποτε σκοπό, νόμιμων συσκευών» ή για την «πρόσβαση σε συνδρομητικές υπηρεσίες μέσω νόμιμων συσκευών τις οποίες δεν κατέχει ή δεν χρησιμοποιεί το πρόσωπο που αποκτά πρόσβαση».
Με άλλα λόγια, όσοι αποκτούν πρόσβαση μέσω ενός αποκωδικοποιητή που έχουν προμηθευτεί στη «μαύρη αγορά», για παράδειγμα, σε αθλητικές διοργανώσεις, βρίσκονται αντιμέτωποι με φυλάκιση τουλάχιστον ενός μηνός και χρηματική ποινή από 500 έως 15.000 ευρώ. Επίσης, εάν ο πάροχος οπτικοακουστικού περιεχομένου κινηθεί νομικά κατά του παράνομου χρήστη, προβλέπεται η επιβολή, ως διοικητικής κύρωσης, προστίμου έως 300.000 ευρώ. Εκτός όμως από τις διοικητικές και ποινικές κυρώσεις, οι παράνομοι χρήστες υπηρεσιών streaming θέτουν σε κίνδυνο και τα προσωπικά δεδομένα τους. Κι αυτό διότι, κατά πληροφορίες, σε πολλές περιπτώσεις, όπως στο κύκλωμα της Πάτρας, οι δράστες πωλούν τα προσωπικά στοιχεία των χρηστών σε άλλες εγκληματικές ομάδες. Δεν είναι τυχαίο που οι διωκτικές αρχές αντιμετωπίζουν ως συγκοινωνούντα δοχεία το οργανωμένο έγκλημα της μαστροπείας και της διακίνησης ναρκωτικών και την πειρατεία οπτικοακουστικού περιεχομένου.
Η δράση, εξάλλου, των εν λόγω εγκληματιών του «λευκού κολάρου» είναι ιδιαίτερα προσοδοφόρα. Αρκεί να ληφθεί υπόψη ότι το κύκλωμα που εξάρθρωσε η Ασφάλεια Πατρών τον Δεκέμβριο του 2022, κατά την εξαετή δραστηριότητά του, αποκόμισε παράνομο περιουσιακό όφελος της τάξεως των 2 εκατ. ευρώ. Αντιστοίχως, η ζημία που προκάλεσε στις εταιρείες παροχής υπηρεσιών Διαδικτύου και τηλεόρασης ξεπερνάει τα 10 εκατ. ευρώ. Για να νομιμοποιήσουν τα παράνομα έσοδα, τρία από τα μέλη του κυκλώματος είχαν ιδρύσει σε Πάτρα και Ιωάννινα αρτοποιία, επιχειρήσεις καφέ και εμπορίας μεταχειρισμένων επιβατικών οχημάτων.
Υπολογίζονται μεταξύ 650.000 και 900.000
Στην Ελλάδα οι συνδρομητές που έχουν παράνομα πρόσβαση στο υλικό των πλατφορμών συνδρομητικής τηλεόρασης υπολογίζονται μεταξύ 650.000 και 900.000, τη στιγμή που οι νόμιμοι χρήστες αγγίζουν το 1,2 εκατομμύριο. Οι παραπάνω διαθέτουν παράνομη συνδρομή με μέσο μηνιαίο κόστος 15 ευρώ, ενώ τα ετήσια έσοδα των πειρατών ξεπερνούν τα 160 εκατ. ευρώ (βάσει μετριοπαθών εκτιμήσεων για τουλάχιστον 500.000 παράνομους συνδρομητές). Λόγω της δραστηριότητας αυτής, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, το Δημόσιο χάνει ετησίως περίπου 35 εκατ. ευρώ, η βιωσιμότητα της συνδρομητικής τηλεόρασης λόγω και της επαναφοράς της φορολόγησης των ελληνικών παρόχων περιεχομένου (over-the-top) απειλείται, ενώ υπολογίζεται ότι πανευρωπαϊκά χάνονται 18.000 θέσεις εργασίας στον οπτικοακουστικό τομέα.
Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου Μπόρνμουθ για λογαριασμό της Συμμαχίας ενάντια στην Οπτικοακουστική Πειρατεία (AAPA), ο αριθμός των παράνομων χρηστών συνδρομητικής τηλεόρασης στην Ευρώπη και στο Ηνωμένο Βασίλειο αυξήθηκε κατά σχεδόν 25% μεταξύ 2018 και 2021. Τα έσοδα όσων αναπτύσσουν αυτή τη δραστηριότητα αυξήθηκαν κατά 12,6%, σε πάνω από 1 δισ. ευρώ, ενώ 17,1 εκατ. Ευρωπαίοι –όσο σχεδόν ο πληθυσμός των Κάτω Χωρών– είχαν πρόσβαση σε παράνομες υπηρεσίες IPTV το 2021. Ποσοστό 12% των χρηστών ανήκει στην ηλικιακή κατηγορία 16-24 ετών, ενώ οι πάροχοι οπτικοακουστικού περιεχομένου έχασαν 3,2 δισ. ευρώ το 2021, σύμφωνα με τη μελέτη του Παν. Μπόρνμουθ.
Στην Ελλάδα οι δημιουργοί πρωτότυπου περιεχομένου, εκτός του υψηλού ανταγωνισμού, καλούνται να διαχειριστούν και την επιβολή τέλους συνδρομητικής τηλεόρασης. Αντιθέτως, οι ξένες streaming πλατφόρμες over-the-top (OTT) δεν υπόκεινται σε φορολογία.
