Εσείς έχετε πιάσει τον εαυτό σας να κολλάει όταν πιάνει ένα στιλό και επιχειρεί να γράψει μερικές λέξεις στη σειρά; Δεν θα ήταν φυσικά περίεργο, αν σκεφτείτε ότι, πολύ συχνότερα πια, θα προτιμήσετε να πληκτρολογήσετε κάτι αντί να το αποδώσετε εγγράφως στο χαρτί. Θα έπρεπε όμως να μας προβληματίζει κάτι τέτοιο όσον αφορά το σχολείο; Σύμφωνα με δημοσίευμα του Γιώργου Ψωμιάδη στην  Καθημερινή, περισσότερο από μία δεκαετία μετά το 2010, όταν και αφέθηκε εκτός του επίσημου προγράμματος σπουδών της Αμερικής το μάθημα των Καλλιγραφικών, ορισμένες πολιτείες, όπως η Καλιφόρνια, το επανέφεραν για παιδιά ηλικίας από 6 μέχρι 12 ετών. Γιατί; Τη στιγμή που οι οθόνες των υπολογιστών, των τάμπλετ και των κινητών κατακλύζουν τις ζωές μας, είναι πολλές οι έρευνες για τα πολλαπλά οφέλη του γραψίματος στο χέρι. 

Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Frontiers in Psychology, διαβάζουμε πως, όταν γράφουμε, οι νευρώνες στον εγκέφαλο δουλεύουν σε πολύ πιο έντονο βαθμό από ό,τι όταν πληκτρολογούμε, συνδυάζοντας τα τμήματα που αφορούν τόσο την κίνηση όσο και τη μνήμη. Αντίστοιχα, μια άλλη έρευνα στο περιοδικό Science Direct έδειξε πως, αντίθετα με τη χρήση πληκτρολογίου, ο παραδοσιακός τρόπος γραφής από παιδιά προσχολικής ηλικίας οδηγεί στην αναγνώριση και την κατανόηση των γραμμάτων για μεγαλύτερη διάρκεια. Το ίδιο ισχύει όμως και σε φοιτητές που κρατούσαν σημειώσεις σε μαθήματα γραπτώς. Αυτοί κωδικοποιούσαν την ουσία και το νόημα των σημειώσεων κατανοώντας την καλύτερα, ακόμη κι αν έγραφαν λιγότερες λέξεις.

Δεν είναι παράδοξο λοιπόν που στη Σουηδία, μία από τις πρώτες χώρες που υποστήριξαν τις νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση, εκφράστηκαν πριν από μερικούς μήνες προβληματισμοί. Η υπουργός Παιδείας Λότα Έντχολμ φάνηκε αποφασισμένη να απομακρύνει τους μαθητές από τις ψηφιακές συσκευές. «Οι μαθητές στη Σουηδία χρειάζονται περισσότερα τετράδια», δήλωσε πρόσφατα  προβληματισμένη από τις συνέπειες της απομάκρυνσης των παιδιών από το γράψιμο στο χαρτί.

Το μόνο σίγουρο είναι πως, όσο το ψηφιακό τοπίο συνεχίζει να μεταβάλλεται, τα διδάγματα από την προσαρμογή της εκπαίδευσης σε αυτό θα πρέπει να μας προβληματίσουν με τρόπο γόνιμο. Ίσως έτσι καταφέρουμε να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες της τεχνολογίας στο έπακρο.

Υγεία εγκεφάλου: Τα οφέλη της γραφής με το χέρι έναντι του πληκτρολογίου

Μελέτη σε 36 φοιτητές πανεπιστημίου, έδειξε ότι όταν γράφουμε με το χέρι, τα μοτίβα συνδεσιμότητας του εγκεφάλου είναι πολύ πιο περίπλοκα από ό,τι όταν γράφουμε σε πληκτρολόγιο, σύμφωνα με τη συν-συγγραφέα της μελέτης Audrey van der Meer, ερευνήτρια εγκεφάλου και καθηγήτρια ψυχολογίας στο Νορβηγικό Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας.

Η καλύτερη συνδεσιμότητα των νευρώνων στον εγκέφαλο έχει πολλά οφέλη, πρόσθεσε.

«Είναι γνωστό ότι η καλύτερη συνδεσιμότητα του εγκεφάλου είναι ζωτικής σημασίας για τον σχηματισμό μνήμης και για την κωδικοποίηση νέων πληροφοριών και, ως εκ τούτου, είναι ευεργετική για τη μάθηση», εξήγησε.

Οι Νορβηγοί ερευνητές παρακολούθησαν δεδομένα ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος (EEG) από τους φοιτητές που κλήθηκαν να γράψουν ή να πληκτρολογήσουν μια λέξη που έβλεπαν σε μια οθόνη. Το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα στον εγκέφαλο.

Οι φοιτητές χρησιμοποίησαν ψηφιακό στυλό για να γράψουν τη λέξη με καλλιγραφικό τρόπο σε μια οθόνη αφής και μόνο ένα δάχτυλο για να πληκτρολογήσουν τη λέξη σε ένα πληκτρολόγιο.

Τα ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα κατέγραφαν την εγκεφαλική δραστηριότητα κάθε πέντε δευτερόλεπτα κατά τη διάρκεια αυτών των εργασιών.

Η συνδεσιμότητα του εγκεφάλου – η επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων περιοχών του εγκεφάλου – αυξήθηκε όταν οι μαθητές έγραφαν τις λέξεις με καλλιγραφική γραφή, αλλά όχι όταν πληκτρολογούσαν.

Οι ερευνητές έχουν μια εξήγηση

«Οι διαφορές στην εγκεφαλική δραστηριότητα σχετίζονται με τον προσεκτικό σχηματισμό των γραμμάτων όταν γράφουμε με το χέρι, ενώ χρησιμοποιούμε περισσότερο τις αισθήσεις», δήλωσε η van der Meer.

Παρόλο που οι συμμετέχοντες έγραφαν σε οθόνη αφής, η ομάδα της van der Meer πιστεύει ότι τα αποτελέσματα θα ήταν παρόμοια με τη χρήση στυλό και χαρτιού.

Οι γονείς μπορεί να δουν τα αρνητικά της αποφυγής της γραφής με το χέρι από νωρίς στην ανάπτυξη του παιδιού τους, σύμφωνα με την van der Meer.

Η μελέτη «εξηγεί γιατί τα παιδιά που έχουν μάθει να γράφουν και να διαβάζουν σε tablet μπορεί να δυσκολεύονται να διακρίνουν μεταξύ γραμμάτων που είναι είδωλα το ένα του άλλου, όπως το “b” και το “d”», εξήγησε. «Κυριολεκτικά δεν έχουν νιώσει με το σώμα τους πώς είναι να παράγουν αυτά τα γράμματα».

Με βάση τα ευρήματα, η νορβηγική ομάδα πιστεύει ότι θα πρέπει να ανανεωθούν οι προσπάθειες των σχολείων να παρέχουν στα παιδιά τουλάχιστον ένα ελάχιστο χρόνο διδασκαλίας γραφής.

Ακόμη και στις μεγαλύτερες ηλικίες, η γραφή με το χέρι μπορεί να ενισχύσει τη μάθηση.

«Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι οι φοιτητές μαθαίνουν περισσότερα και θυμούνται καλύτερα όταν κρατούν χειρόγραφες σημειώσεις σε διαλέξεις, ενώ η χρήση υπολογιστή με πληκτρολόγιο μπορεί να είναι πιο πρακτική όταν γράφουν ένα μεγάλο κείμενο ή δοκίμιο», κατέληξε η van der Meer.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση Frontiers in Psychology.