Μέσα (και) από την καταπολέµηση των πλασµατικών προσφορών περνάει ο δρόµος για την αποκλιµάκωση του πληθωρισµού και την τιθάσευση της ακρίβειας, καθώς, παρά τις όποιες διορθώσεις στο άναρχο πεδίο των προωθητικών ενεργειών έγιναν µετά την εφαρµογή των µέτρων Σκρέκα, αυτές εξακολουθούν σε σηµαντικό βαθµό να αποτελούν όχι µόνο µέσo παραπλάνησης του καταναλωτή, αλλά και µηχανισµό «κρυφών» ανατιµήσεων.
Αν και από τον περασµένο Μάιο έχει τεθεί σε ισχύ ο αναθεωρηµένος νόµος 2251/1994 περί προστασίας καταναλωτή, στον οποίο ορίζονται σαφώς οι κανόνες που πρέπει να ισχύουν σε κάθε περίπτωση ανακοίνωσης µείωσης τιµής µε βάση τα όσα ορίζει η σχετική κοινοτική νοµοθεσία, αυτός πρακτικά δεν ισχύει ακόµη στο πεδίο του οργανωµένου λιανεµπορίου τροφίµων. Τούτο επιδιώκει να αλλάξει το υπουργείο Ανάπτυξης και προς αυτή την κατεύθυνση σε συνεργασία µε τους εκπροσώπους των εµπλεκοµένων κλάδων –προµηθευτές και λιανεµπόρους– επεξεργάζεται τις ειδικές ρυθµίσεις που θα ισχύσουν στο πλαίσιο πάντα του νόµου 2251/1994 για την προστασία των καταναλωτών και την καταπολέµηση των αθέµιτων εµπορικών πρακτικών και στο πνεύµα του πιο πρόσφατου «κώδικα δεοντολογίας για ανακοινώσεις µείωσης τιµής». Στόχος είναι οι νέες ρυθµίσεις να εφαρµοστούν µέσα στο πρώτο δίµηνο του 2025.
Οι αλλαγές, οι οποίες θα υπάρχουν και στη σήµανση και στον τρόπο παρουσίασης των προϊόντων µέσα στο κατάστηµα, αλλά και στις σχέσεις µεταξύ προµηθευτών και λιανεµπόρων θα επικεντρωθούν στο εάν εφαρµόζεται σωστά η νοµοθεσία περί ανακοίνωσης µείωσης τιµής, στις προσφορές «1+1 δώρο», ενώ αποσαφήνιση του πλαισίου αναµένεται να υπάρξει και σε ό,τι αφορά τα προγράµµατα επιβράβευσης. Ειδικά σε ό,τι αφορά τις προσφορές «1+1 δώρο», επί τάπητος φέρεται να έχουν τεθεί δύο σενάρια: πρώτον, όταν βρίσκεται σε εξέλιξη προσφορά «1+1 δώρο» να µην «τρέχει» ταυτόχρονα για το ίδιο προϊόν και προσφορά τύπου 50%. ∆εύτερον, εάν για το ίδιο προϊόν βρίσκονται σε εξέλιξη διαφορετικού τύπου προσφορές, αυτές να προβλέπουν το ίδιο εύρος έκπτωσης.
Στην περίπτωση των προσφορών όπου παρέχεται όµοιο προϊόν ως δώρο τύπου «1+1» ή «5+1», έχουν παρατηρηθεί τα εξής φαινόµενα: Πρώτον, παραπλανητικοί ισχυρισµοί σχετικά µε το όφελος που έχει ένας καταναλωτής από την επιλογή αυτής της προσφοράς. Για παράδειγµα, όταν πωλείται ένα αφρόλουτρο σε προσφορά «1+1 δωρεάν», ο ισχυρισµός είναι ορθός όταν πράγµατι οι δύο συσκευασίες πωλούνται στην τιµή της µιας: δηλαδή εάν το κάθε µπουκάλι κάνει 6 ευρώ και πωλούνται και τα δύο µαζί 6 αντί για 12, τότε δεν υπάρχει πρόβληµα. Οταν διατίθενται στην τιµή των 12 ευρώ ο ισχυρισµός είναι ψευδής, όπως και στην περίπτωση που πωλούνται 10 ευρώ, καθώς αν και υπάρχει όφελος για τον καταναλωτή (2 ευρώ στο παράδειγµα), σε καµία περίπτωση δεν διατίθεται δωρεάν το δεύτερο µπουκάλι αφρόλουτρου. Ειδικά στην περίπτωση των προσφορών «1+1 δώρο» παρατηρείται το εξής φαινόµενο: η συσκευασία της προσφοράς να πωλείται ακριβότερα από τη διάθεση της µονής συσκευασίας. Ετσι, υγρό απορρυπαντικό ρούχων πωλείται προς 6,24 ευρώ η µονή συσκευασία, αλλά 6,28 ευρώ η συσκευασία «1+1».
Μια άλλη πρακτική που εφαρµόζεται στο οργανωµένο λιανεµπόριο τροφίµων είναι ουσιαστικά οι πλασµατικές εκπτώσεις µέσω αυξοµειώσεων των τιµών ή µέσω της διενέργειας διαφορετικού τύπου προσφορών για το ίδιο προϊόν. Αλυσίδα σούπερ µάρκετ διέθετε αυτή την εβδοµάδα ψωµί τοστ προς 1,38 ευρώ από 1,48 ευρώ πριν, διαφηµίζοντας το όφελος των 0,10 ευρώ. Μόνο που την προηγούµενη εβδοµάδα η ίδια αλυσίδα διέθετε το ίδιο προϊόν προς 1,42 ευρώ. Το παραπάνω στην πραγµατικότητα συνιστά παράβαση του γενικού κανόνα που ισχύει για την ανακοίνωση µείωσης τιµής και που πρέπει, πλέον, να εφαρµοστεί και στα σούπερ µάρκετ. Σύµφωνα µε τον κανόνα αυτό, κατά την ανακοίνωση µείωσης τιµής είναι υποχρεωτικό να αναγράφεται ρητά η προγενέστερη τιµή/ τιµή αναφοράς, βάσει της οποίας εφαρµόζεται η έκπτωση. Η τιµή αναφοράς είναι η χαµηλότερη που εφάρµοσε ο έµπορος κατά την περίοδο των 30 ηµερών πριν από την εφαρµογή της µείωσης της τιµής.
Αξίζει να σηµειωθεί ότι αν και ένας από τους στόχους των µέτρων Σκρέκα ήταν µέσω της µείωσης των παροχών των προµηθευτών προς τους λιανεµπόρους να µεταφερθεί το όφελος στην τιµή τιµοκαταλόγου και στην ουσία να υπάρχουν µειώσεις τιµών µε πιο µόνιµο χαρακτήρα, η συνεισφορά των προσφορών στον τζίρο των σούπερ µάρκετ έχει αυξηθεί φέτος σε σύγκριση µε το 2023. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της εταιρείας ερευνών αγοράς Circana, το 25,8% του τζίρου των σούπερ µάρκετ στο οκτάµηνο Ιανουαρίου – Αυγούστου 2024 προέρχεται από τις προσφορές έναντι 24,9% το αντίστοιχο διάστηµα του 2023. Μεγαλύτερη, µάλιστα, είναι η αύξηση του µεριδίου στις κατηγορίες τις οποίες αφορούσε το µέτρο για τη µείωση των παροχών: το 27,1% έναντι 25,5% πέρυσι του τζίρου στην κατηγορία των απορρυπαντικών – καθαριστικών προέρχεται από τις προσφορές, ενώ στα είδη ατοµικής υγιεινής και οµορφιάς το αντίστοιχο ποσοστό φέτος είναι 29,7% έναντι 28,3% πέρυσι.
