Σε αγώνα δρόμου επιδίδονται οι τράπεζες για να επιτύχουν τους στόχους της πιστωτικής τους επέκτασης, να μοιράσουν δάνεια, να εξασφαλίσουν τα κέρδη τους, να βοηθήσουν στην αναπτυξιακή διαδικασία της ελληνικής οικονομίας.
Σύμμαχος στην προσπάθειά τους αυτή είναι τα χαμηλότερα επιτόκια και η προοπτική για περαιτέρω υποχώρησή τους. Αντίπαλος παραμένουν η γεωπολιτική ασάφεια, η αστάθεια στις διεθνείς αγορές στο πλαίσιο της αμερικανικής πολιτικής και εντέλει τα πολύ ακριβά ακίνητα που αποτρέπουν πολλούς δυνητικούς δανειολήπτες από την αναζήτηση στέγης, οικιστικής ή και επαγγελματικής, κατά την τρέχουσα περίοδο.
Οι υπολογισμοί των τραπεζών μιλούν για καθαρή πιστωτική επέκταση 10 δισ. ευρώ μέσα στο 2025, ενώ ο ευαίσθητος τομέας της στεγαστικής πίστης εκτιμάται ότι δεν θα ξεπεράσει τα 500 εκατ. ευρώ.
Η επιτάχυνση των διαδικασιών
Οι τράπεζες επιταχύνουν τις διαδικασίες χορηγήσεων και εκτιμούν πως όσο νωρίτερα επιτύχουν τα αποτελέσματα που επιθυμούν τόσο καλύτερα, καθώς θεωρούν ότι αν και εφόσον χαλάσει το κλίμα στις αγορές, αυτό μοιραία θα επηρεάσει και την πιστωτική επέκταση.
Η πιστωτική επέκταση στηρίζεται στα επιχειρηματικά δάνεια που συνεπικουρούν τους πόρους του RRF και δευτερευόντως στις λοιπές πιστώσεις. «Βασική προϋπόθεση όμως για την αύξηση του όγκου των επενδύσεων είναι η έγκαιρη απορρόφηση των πόρων του RRF, που ανέρχονται σε 36 δισ. ευρώ.
Δεδομένου του οπισθοβαρούς προφίλ διοχέτευσης των πόρων στην πραγματική οικονομία και της περιορισμένης διάρκειας ζωής του RRF, χρειάζεται ενίσχυση της προσπάθειας για την υλοποίηση των επενδυτικών σχεδίων ώστε να καταστεί δυνατή η πλήρης επίτευξη των θετικών επιδράσεων του μέσου αυτού στον ρυθμό ανάπτυξης και την παραγωγικότητα της οικονομίας τα επόμενα χρόνια», ανέφερε σε πρόσφατη ομιλία του ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας.
Σε report της Barclays, όπου ο οίκος σκανάρει το τοπίο σχετικά με τις χρηματοδοτήσεις, διακρίνεται η μεγάλη διαφοροποίηση που υφίσταται μεταξύ της χώρας μας και των υπολοίπων της Ευρωζώνης. Το report αναφέρει ότι σε ετήσια βάση η χρηματοπιστωτική επέκταση επιταχύνει σε όλες τις χώρες της Ευρωζώνης, με τη χώρα μας να καταλαμβάνει την πρώτη θέση.
Τα δεδομένα ωστόσο αλλάζουν, και μάλιστα ραγδαία, από πολιτικές μη προβλέψιμες στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Οι δασμοί Τραμπ ενισχύουν την ανασφάλεια και προκαλούν σύγχυση στη διεθνή ανάπτυξη.
Η πιστωτική επέκταση παρουσίασε για το 2024 μια αισθητά διαφοροποιημένη εικόνα: αυτή της λιανικής και εκείνη των μεγάλων επιχειρήσεων. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι πολύ μικρές επιχειρήσεις, εκείνες δηλαδή που οι τράπεζες ονομάζουν «small business», με κύκλο εργασιών έως 2,5 εκατ. ευρώ. Σε αυτή επίσης ανήκουν η στεγαστική και η καταναλωτική πίστη.
Στη δεύτερη κατηγορία βρίσκονται οι μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες ευνοήθηκαν από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Αυτή η διάκριση δεν αλλάζει.
Επιχειρηματική πίστη – Ταμείο Ανάκαμψης
Σε ό,τι αφορά το Ταμείο Ανάκαμψης και την κατανομή των πόρων, ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβασιοποιημένων έργων φτάνει στα 13,5 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 6 δισ. ευρώ είναι τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης, τα 4,4 δισ. ευρώ τα τραπεζικά κεφάλαια και τα 3,1 δισ. ευρώ η ίδια συμμετοχή.
Η πιστωτική επέκταση ενισχύθηκε κατά 9% για το 2024 με βάση τα στοιχεία της ΤτΕ. Συγκεκριμένα, ενισχύθηκε κατά περίπου 9% στο σύνολο του ιδιωτικού τομέα, κατά 13,8% στις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, κατά 0,7% στους ελεύθερους επαγγελματίες, στους αγρότες και τις ατομικές επιχειρήσεις και κατά 6,3% στα καταναλωτικά δάνεια σε ιδιώτες.
Αντιθέτως η πιστωτική επέκταση παρέμεινε αρνητική σε ό,τι αφορά τα στεγαστικά δάνεια κατά 2,6%.
Η στεγαστική πίστη αποτελεί μεγάλο ζητούμενο και φέτος για τις τράπεζες, οι οποίες επιθυμούν να ευθυγραμμιστούν σε κάθε περίπτωση με τις επιθυμίες της κυβέρνησης ώστε να δοθεί λύση στο πρόβλημα της στέγης. Το πρόβλημα είναι έντονα κοινωνικό και αν δεν επιλυθεί, η εκτίμηση όλων των μελετών είναι ότι θα δημιουργήσει δυσεπίλυτα προβλήματα.
Αν και τα NPEs έχουν σε μεγάλο βαθμό μεταφερθεί εκτός των ισολογισμών των τραπεζών, και συγκεκριμένα στους εξειδικευμένους διαχειριστές πιστώσεων, το συνολικό απόθεμα στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα παραμένει επίμονα υψηλό. Ετσι, μεγάλο κομμάτι επιχειρηματιών, αλλά κυρίως ιδιωτών, δεν μπορεί να δανειοδοτηθεί και παραμένει εκτός τραπεζικού συστήματος. Αυτό παρατηρεί σε έκθεσή της η S&P δίνοντας μια σαφή εξήγηση γιατί τόσες επιχειρήσεις και τόσοι ιδιώτες μένουν εκτός τραπεζικού συστήματος.
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια το τελευταίο τρίμηνο του 2024 είχαν διαμορφωθεί στα 75 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 25 δισ. αφορούσαν επιχειρήσεις, τα 10 δισ. ελεύθερους επαγγελματίες και τα 40 δισ. ευρώ ιδιώτες. Είκοσι τρία δισ. ευρώ είναι δάνεια κόκκινα που αφορούν τη στεγαστική πίστη και βαρύνουν 300.000 ιδιώτες. Μπορεί αρκετοί ιδιώτες να είναι εκτός τραπεζικής αγοράς, όμως άλλοι αποφασίζουν ότι η τρέχουσα περίοδος δεν ενδείκνυται για τη λήψη δανείου καθώς τα λίγα και ακριβά σπίτια που υπάρχουν δεν προσελκύουν αγοραστές.
Παρά το γεγονός ότι σε προγράμματα όπως το «Σπίτι μου 2» το επιτόκιο είναι επιδοτούμενο, οι περιορισμοί του δανείου δεν επιτρέπουν την αναζήτηση καθώς αυτή οδηγεί σε σπίτια παλιά και πολύ ακριβά. Την ίδια στιγμή οι τράπεζες προσφέρουν σταθερό επιτόκιο ύψους 3,5%, που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο τείνει να γίνει εφάμιλλο της επιδότησης. Η φημολογία πάλι ότι τα επιδοτούμενα προγράμματα θα είναι πιο οικεία και πιο ευέλικτα εφεξής, επίσης, δεν βοηθάει τη χρήση των τρεχουσών προγραμμάτων.
Από την άλλη πλευρά, αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα στην παρούσα φάση είναι ανάμεσα στις χώρες εκείνες όπου τα περισσότερα δάνεια που έχουν χορηγήσει είναι με επιτόκιο κυμαινόμενο. Αυτό σημαίνει για τις τράπεζες ότι, με βάση την προοπτική πτώσης των επιτοκίων ίσως και κάτω του 2% φέτος, θα πρέπει να τρέξουν να προλάβουν κλειδώνοντας δάνεια σταθερού επιτοκίου πριν από τις περαιτέρω πτώσεις.
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια το τελευταίο τρίμηνο του 2024 είχαν διαμορφωθεί στα 75 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 25 δισ. αφορούσαν επιχειρήσεις, τα 10 δισ. ελεύθερους επαγγελματίες και τα 40 δισ. ευρώ ιδιώτες. 23 δισ. ευρώ είναι δάνεια κόκκινα που αφορούν στη στεγαστική πίστη και βαρύνουν 300.000 ιδιώτες.
