Μια συμφωνία που θα αποφέρει «τεράστια οφέλη» στον βρετανικό λαό ή μια συμφωνία «υποταγής», «εθνικού ξεπουλήματος» και «προδοσίας»; Οποια εκδοχή κι αν υιοθετήσει κανείς (για την Ιστορία, η πρώτη ανήκει στον Κιρ Στάρμερ, η δεύτερη στους Συντηρητικούς, τον Νάιτζελ Φάρατζ και τα βρετανικά ταμπλόιντ), ένα είναι βέβαιο: σχεδόν μια δεκαετία από τότε που οι Βρετανοί επέλεξαν να κλείσουν την πόρτα στην Ευρωπαϊκή Ενωση, το Brexit εξακολουθεί να στοιχειώνει τη χώρα, η οποία σε ελάχιστα θυμίζει – πολιτικά, οικονομικά, αλλά και κοινωνικά – τη Γηραιά Αλβιώνα της περασμένης δεκαετίας.
Παρά τις θριαμβολογίες του πρωθυπουργού και ηγέτη των Εργατικών, η αλήθεια είναι ότι η «συμφωνία επανεκκίνησης» των σχέσεων Βρετανίας – ΕΕ που ανακοινώθηκε την περασμένη Δευτέρα μάλλον δεν ικανοποίησε κανέναν (πλην του ίδιου του Στάρμερ): όσοι επιδιώκουν την επανένταξη στο ευρω-μπλοκ εκτίμησαν ότι οι αλλαγές είναι εξωραϊστικού χαρακτήρα και δεν επουλώνουν τις οικονομικές πληγές του Brexit. Στον αντίποδα, οι αμετανόητοι Brexiteers (ναι, υπάρχουν ακόμη τέτοιοι) ερμήνευσαν τις παραχωρήσεις που έγιναν ως «συνθηκολόγηση».
Καλά και κακά νέα
«Τα καλά νέα είναι ότι επιτυγχάνεται μια κάποια βελτίωση της συμφωνίας για το Brexit που διαπραγματεύτηκε ο Μπόρις Τζόνσον. Τα κακά νέα είναι ότι η νέα συμφωνία αφήνει δυσαρεστημένους πολλούς και στις δύο πλευρές του χάσματος που προκάλεσε το Brexit» δήλωσε στα «ΝΕΑ» ο Ντένις ΜακΣέιν, έμπειρος πολιτικός των Εργατικών που διετέλεσε υπουργός Ευρώπης στην κυβέρνηση του Τόνι Μπλερ. Η συμφωνία που ανακοινώθηκε, έπειτα από έξι μήνες διαπραγματεύσεων, καλύπτει τομείς όπως η αλιεία, η γεωργία, το εμπόριο, τα τρόφιμα, η άμυνα και η ενέργεια, ενώ οι διμερείς σχέσεις σε άλλα πεδία παραμένουν προς διαπραγμάτευση. Κομβικό μέρος της είναι η πρόσβαση των ευρωπαίων ψαράδων στα βρετανικά ύδατα για επιπλέον 12 χρόνια, με αντάλλαγμα την άρση ορισμένων εμπορικών περιορισμών.
Τα αλιευτικά δικαιώματα
Ο Στάρμερ επιδίωκε τετραετή παράταση για τα αλιευτικά δικαιώματα, αλλά τελικά υπέκυψε στις πιέσεις των Γάλλων και συμφώνησε τριπλάσιο χρονικό διάστημα. Μια από τις σημαντικότερες αλλαγές που επέρχονται είναι ότι τα βρετανικά τρόφιμα που εξάγονται στην ΕΕ θα περνούν πλέον ταχύτερα από τα σύνορα, καθώς μειώνονται η γραφειοκρατία και οι τελωνειακοί έλεγχοι που επέφερε το Brexit. Σε αντάλλαγμα, όμως, η Βρετανία υποχρεούται να τηρεί τους ισχύοντες κοινοτικούς κανονισμούς για τη γεωργία και να εφαρμόζει τυχόν μελλοντικές οδηγίες των Βρυξελλών. Αυτή η ρύθμιση θα διευκολύνει, επίσης, την πώληση αλιευτικών προϊόντων από το Ηνωμένο Βασίλειο προς την ΕΕ, αν και οι εκπρόσωποι των βρετανών αλιέων επέκριναν τη συμφωνία για τη μακρόχρονη πρόσβαση των ευρωπαϊκών σκαφών στα βρετανικά ύδατα.
Ανταλλαγή πληροφοριών
Επιπροσθέτως, δίνεται η υπόσχεση για «εμβάθυνση της ανταλλαγής πληροφοριών» για την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης και για ένα νέο σύμφωνο ασφάλειας. Μιλώντας πρόσφατα στα «ΝΕΑ», ο βρετανός υφυπουργός Οικονομικών Σπένσερ Λίβερμορ ανέφερε ότι «υπάρχει σημαντικό περιθώριο» βελτίωσης της προηγούμενης εμπορικής συμφωνίας. Ο Στάρμερ υποστήριξε ότι η υλοποίηση της νέας συμφωνίας θα ρίξει τις τιμές των τροφίμων στα σουπερμάρκετ και θα βάλει τέλος στις ουρές στα ευρωπαϊκά αεροδρόμια, καθώς οι Βρετανοί θα μπορούν να χρησιμοποιούν τις ηλεκτρονικές πύλες – αν και αυτό ενδέχεται να καθυστερήσει έως τον Απρίλιο 2026. Η συμφωνία ανοίγει επίσης τον δρόμο για την επιστροφή της Βρετανίας στο πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών Erasmus και τη θέσπιση ενός προγράμματος κινητικότητας των νέων που θα τους δίνει πρόσβαση στην ΕΕ και στη Βρετανία αντίστοιχα για εργασία, σπουδές και ταξίδια.
Προβλέπεται, επίσης, στενότερη συνεργασία στον τομέα της άμυνας που θα επιτρέψει στη βρετανική αμυντική βιομηχανία να διεκδικήσει έργα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ ύψους 150 δισ. ευρώ, με αντάλλαγμα την καταβολή χρημάτων (άγνωστο πόσων) από το Λονδίνο στον προϋπολογισμό των Βρυξελλών. Ωστόσο, σύμφωνα με δημοσιεύματα, οι βρετανικές αμυντικές εταιρείες ενδέχεται να παραμείνουν αποκλεισμένες από το ταμείο επανεξοπλισμού της ΕΕ. Ευρωπαϊκές πηγές ανέφεραν ότι η πρόσβασή τους στο ταμείο SAFE θα περιοριστεί με επιβολή «όρων» που θα στοχεύουν στη συνέχιση της «προτίμησης της ευρωπαϊκής βιομηχανίας» στον τομέα των εξοπλισμών. Η αντιμετώπιση ορισμένων από τα πιο δύσκολα προς επίλυση ζητήματα μετατέθηκε για το μέλλον, ενώ ελάχιστες από τις αλλαγές που ανακοινώθηκαν θα υλοποιηθούν άμεσα. Για παράδειγμα, κρίσιμες λεπτομέρειες σχετικά με την κινητικότητα των νέων παραμένουν αντικείμενο μελλοντικών συνομιλιών, ομοίως και οι όροι πρόσβασης του Ηνωμένου Βασιλείου στο αμυντικό ταμείο και στις βάσεις δεδομένων της ΕΕ για την αστυνόμευση.
