Αυτό σημαίνει ότι αυτά τα μικρά κομψοτεχνήματα δεν αποτελούν άσκηση αρχιτεκτονικού σχεδιασμού με σενάρια για το πώς θα είναι οι κατοικίες των ανθρώπων σε λίγα ή… πολλά χρόνια από τώρα. Αντίθετα, αποτυπώνουν το σήμερα και την περιορισμένη ακόμη -αλλά υπαρκτή- επιλογή απ’ όσους θέλουν να ζουν, να δουλεύουν ή να κάνουν διακοπές μέσα σε ένα μινιμαλιστικό περιβάλλον χωρίς εκπτώσεις στις ανέσεις.
Η συγκεκριμένη λύση έχει βρει εφαρμογή τα τελευταία χρόνια σε αρκετές χώρες του εξωτερικού, εσχάτως όμως και στην Ελλάδα, όπου αναπτύσσονται ήδη σχετικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες. Δεν μιλάμε βέβαια για κάποια απλά, μικρά προκατασκευασμένα σπίτια, όπως αυτά που υπάρχουν δεκαετίες τώρα, αλλά για μια διαφορετική φιλοσοφία ζωής, η οποία εκφράζεται μέσα από την υψηλή ποιότητα κατασκευής, τα σύγχρονα υλικά, την καινοτομία και τη βιωσιμότητα.
Σε ένα γενικότερο επίπεδο, τα σπίτια-κάψουλες έχουν αρχίσει να καταγράφονται ως μια αποτελεσματική απάντηση στις αυξανόμενες ανάγκες στέγασης που φέρνει η ταχεία αστικοποίηση κυρίως στις ανεπτυγμένες δυτικές κοινωνίες. Παράλληλα, τέτοιες λύσεις επιλέγονται όχι μόνο για οικιστική χρήση, αλλά και για τουριστική ή και επαγγελματική αξιοποίηση.
Το αν αυτή η τάση θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένα νέο ρεύμα και σε μια διαφορετική φιλοσοφία ζωής μένει να φανεί στο μέλλον. Και σε μεγάλο βαθμό θα εξαρτηθεί από τα target groups στα οποία απευθύνεται, αλλά και από τα εκάστοτε κυρίαρχα πρότυπα.
Με άλλα λόγια, κατά πόσο σε μια εποχή πληθωρικότητας και αποθέωσης των υπερπολυτελών κατοικιών των εκατοντάδων τετραγωνικών, για όσους μπορούν βεβαίως να τις αποκτήσουν, θα… χωρέσει η εναλλακτική λύση της διαβίωσης σε ένα σπίτι-κάψουλα, το οποίο όμως διαθέτει τα κομφόρ σουίτας πεντάστερου ξενοδοχείου.
Προς το παρόν, κυρίως στο εξωτερικό, προβάλλονται τα συγκριτικά πλεονεκτήματα τέτοιων κατασκευών που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την πλήρη αξιοποίηση του χώρου χωρίς να θυσιάζεται η άνεση, μια πιο πράσινη προσέγγιση στη στέγαση, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις τα σπίτια ενσωματώνουν φιλικά προς το περιβάλλον υλικά, ενεργειακά αποδοτικό φωτισμό, προηγμένα συστήματα ψύξης και θέρμανσης. Ακόμη, είναι «έξυπνα», εξοπλισμένα με συστήματα τελευταίας τεχνολογίας.
Βασικό πλεονέκτημα είναι και η αρθρωτή κατασκευή τους που επιτρέπει, θεωρητικά τουλάχιστον, τη μεταφορά, συναρμολόγηση και αναδιαμόρφωση, με πιθανές επεκτάσεις μέσω πρόσθετων μονάδων ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες.
Οικονομική λύση
Ιδιαίτερα ελκυστικό, όμως, είναι το οικονομικό σκέλος της υπόθεσης, με τα capsule houses να αναδεικνύονται σε βασική επιλογή στη σημερινή συγκυρία του urban micro-living. Ετσι, σύμφωνα με όσα αναφέρονται σχετικά, όταν στις μεγάλες μητροπόλεις όπως η Νέα Υόρκη, το Λονδίνο ή το Τόκιο τα μέσα ενοίκια για ένα διαμέρισμα-στούντιο ξεπερνούν τα 3.000 δολάρια τον μήνα, τα capsule houses προσφέρουν μια οικονομικά εναλλακτική λύση με τιμές 30%-50% χαμηλότερες. Γι’ αυτό και ενδείκνυνται για μικρές οικογένειες, νέους, φοιτητές, επαγγελματίες, ψηφιακούς νομάδες, αποτελώντας πλήρως εξοπλισμένους χώρους διαβίωσης σε προνομιακές τοποθεσίες. Στο εξωτερικό οι τιμές τους κυμαίνονται κατά μέσο όρο και ανάλογα με τον εξοπλισμό από τις 30.000 δολάρια για 18 τ.μ. έως και 100.000 δολάρια για 47 τ.μ.
Σε κάποιες περιπτώσεις, capsule houses ενσωματώνονται σε συγκροτήματα μεικτής χρήσης. Σύμφωνα με μια μελέτη του 2023 για το Βερολίνο, με την εφαρμογή τέτοιων λύσεων μειώθηκε κατά 25% το ποσοστό κενών σπιτιών σε σύγκριση με τα παραδοσιακά ενοικιαζόμενα διαμερίσματα ακριβώς λόγω των ανταγωνιστικών τιμών. Επίσης, τα capsule houses έχουν γίνει αποδεκτά από την τουριστική βιομηχανία ως μια μοντέρνα λύση για boutique hotels ή glamping sites. Για παράδειγμα, τέτοιοι ξενώνες στη Βαρκελώνη, στο Τόκιο και σε άλλους δημοφιλείς προορισμούς προσελκύουν χιλιάδες νέους τουρίστες που αναζητούν οικονομική διαμονή. Ενα από τα νεότερα, το «Capsule Hotel Lucerne», σε πολύ κεντρική περιοχή της ελβετικής πόλης, εξασφαλίζει μια σύγχρονη και άνετη διαμονή, προσφέροντας στους επισκέπτες του «έξυπνες» εγκαταστάσεις με 60 ελβετικά φράγκα (64 ευρώ) ανά διανυκτέρευση.
Επαγγελματική χρήση
Σε επίπεδο επαγγελματικής χρήσης, η κινητικότητα αυτών των κατασκευών επιτρέπει τη γρήγορη ανάπτυξή τους για εποχιακή ζήτηση, όπως συνέβη το 2024 στην Κόστα Ρίκα, όπου εγκαταστάθηκαν 100 capsule houses σε μόλις δύο εβδομάδες για να φιλοξενήσουν κάποιους από τους εκατοντάδες επισκέπτες ενός μουσικού φεστιβάλ.
Υπάρχουν όμως και άλλες εφαρμογές για τέτοια σπίτια, όπως σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών όπου χρησιμοποιούνται, αντί για τα γνωστά κοντέινερ, για την επείγουσα στέγαση πληγέντων. Μετά τους καταστροφικούς σεισμούς του 2023 στην Τουρκία ορισμένες ΜΚΟ έστησαν γι’ αυτόν τον σκοπό 500 σπίτια-κάψουλες.
Επίσης, χρησιμοποιούνται από βιομηχανίες εξόρυξης πετρελαίου για τη στέγαση του προσωπικού τους σε απομακρυσμένες χερσαίες τοποθεσίες. Αρκετά διαδεδομένη είναι στο εξωτερικό η χρήση τους για την κάλυψη διαφόρων επαγγελματικών αναγκών, όπως εκθεσιακοί χώροι, θερμοκοιτίδες νεοφυών επιχειρήσεων, χώροι εργασίας σε πανεπιστημιουπόλεις, ακόμη και κινητά στούντιο τέχνης, όπως στο Παρίσι.
Για τους υποστηρικτές αυτής της τάσης, τα capsule houses είναι κάτι περισσότερο από μια λύση στέγασης. Προβάλλονται ως μια αλλαγή υποδείγματος στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε τον χώρο, τη βιωσιμότητα και τον τρόπο ζωής σε μια εποχή όπου οι αστικοί πληθυσμοί αυξάνονται και η κλιματική κρίση δημιουργεί νέα αρνητικά δεδομένα.
Στην Ελλάδα
Τα σπίτια-κάψουλες έχουν φτάσει πρόσφατα και στη χώρα μας. Μπορεί ακόμη να μην είναι ιδιαίτερα διαδεδομένα, καθώς κι εδώ υφίστανται διάφορα εμπόδια, ωστόσο, όπως τουλάχιστον υποστηρίζουν οι άνθρωποι που ασχολούνται σοβαρά με το εν λόγω εγχείρημα, υπάρχει… πεδίον δόξης λαμπρό.
Στο ελληνικό κοινό συστήθηκαν οργανωμένα την τελευταία διετία και ήδη εκδηλώνεται σημαντικό ενδιαφέρον, το οποίο μεταφράζεται σε πωλήσεις και τοποθετήσεις τους σε διάφορες περιοχές της χώρας, καθώς και σε αρκετές παραγγελίες για το επόμενο διάστημα. Ο χρόνος παράδοσης και πλήρους λειτουργίας κυμαίνεται μεταξύ 4 και 6 μηνών, ανάλογα με τις απαιτήσεις του έργου.
Οσον αφορά τις τιμές, εξαρτώνται από το μοντέλο και τον εξοπλισμό κάθε σπιτιού ανάλογα με την εταιρεία. Ετσι, ξεκινούν από τις 25.000 ευρώ για τα μικρότερα και πιο απλά και μπορούν να φτάσουν και τα 228.000 ευρώ για τα μεγαλύτερα και premium μοντέλα.
One Living Capsules
Πιο «παλιός» πάνω στην ιδέα των capsule houses είναι ο Κώστας Γκάγκος, ιδρυτής του γραφείου Costas Gagos Architecture & Design με έδρα στη Λάρισα, που εδώ και χρόνια μελετούσε τη δημιουργία μικρών, ευέλικτων χώρων που να παρέχουν όλες τις απαραίτητες ανέσεις, να έχουν μοναδικό design, να είναι smart, με δυνατότητα εύκολης και γρήγορης μεταφοράς. «Σήμερα, είμαι στην ευχάριστη θέση να έχω ολοκληρώσει τα πρώτα πρωτότυπα, να τα έχω παρουσιάσει στο κοινό και πλέον να βρίσκομαι στο στάδιο της παραγωγής, ώστε σύντομα να είναι διαθέσιμα οπουδήποτε υπάρχει ανάγκη για μια έξυπνη, ευέλικτη κατοικία», δηλώνει στο «ΘΕΜΑ».
Η εταιρεία του λανσάρει το brand ONE Living Capsules, με τον ίδιο να τονίζει εξαρχής ότι τα σπίτια σχεδιάζονται και κατασκευάζονται εξ ολοκλήρου στην Ελλάδα, αποτελώντας ένα 100% ελληνικό προϊόν. «Στο εξωτερικό ανάλογες modular και μεταφερόμενες αρθρωτές κατασκευές λειτουργούν εδώ και πολλά χρόνια. Στην Ελλάδα, όμως, ήμασταν οι πρώτοι που δημιουργήσαμε μια τέτοια πρόταση, με στόχο να τη συστήσουμε ως κάτι καινούριο, σύγχρονο και πρωτοποριακό» αναφέρει, ενώ παραδέχεται πως η αρχή δεν ήταν εύκολη. «Χρειάστηκαν δύο χρόνια συνεχούς παρουσίασης, προώθησης και εξήγησης της φιλοσοφίας πίσω από το One Living για να πετύχουμε την αποδοχή του κοινού. Σήμερα, νιώθουμε πως έχουμε κερδίσει αυτή τη μάχη». Η αρχική ιδέα, όπως αναφέρει, σχεδιάστηκε με γνώμονα τη χρήση σε ξενοδοχειακά συγκροτήματα. «Ο στόχος ήταν να δημιουργηθούν αυτόνομες κάψουλες σε έναν ενιαίο χώρο, καθεμία πλήρως εξοπλισμένη, με ιδιωτικές παροχές, όπως πισίνα, καθιστικά, εστίες φωτιάς – όλα οργανωμένα ώστε να συνθέτουν μια ξεχωριστή εμπειρία διαμονής, ένα ολοκληρωμένο resort με μοναδική αισθητική και λειτουργικότητα».
Στην πορεία, όμως, το ενδιαφέρον για το ONE Living ξεπέρασε τις αρχικές προσδοκίες, με ιδιώτες να ζητούν τις κάψουλες για προσωπική χρήση, είτε για να δημιουργήσουν ξενώνες στον κήπο τους, είτε ως αυτόνομους χώρους. Παράλληλα, «προέκυψαν και επαγγελματικές εφαρμογές για να διαμορφώσουμε τις κάψουλες ως showroom, χώρους δημιουργικής εργασίας, ακόμη και για εμπορικές χρήσεις». Κατά τον ίδιο, λοιπόν, πρόκειται για μια ευέλικτη αρθρωτή λύση που μπορεί να προσαρμοστεί σε πληθώρα αναγκών, είτε οικιστικών είτε επαγγελματικών – χωρίς όρια.
Η παρουσίασή τους στο ευρύ κοινό ξεκίνησε στην έκθεση «Xenia» το 2023 και το 2024. «Από τότε έχει δημιουργηθεί μεγάλο ενδιαφέρον σε ολόκληρη την Ελλάδα, ενώ δεχόμαστε επικοινωνίες ακόμα και από το εξωτερικό, με ανθρώπους που ταξιδεύουν στη Λάρισα για να το δουν από κοντά. Η παραγωγική διαδικασία ξεκίνησε πρόσφατα και ήδη έχουμε καταγεγραμμένες παραγγελίες. Οι πρώτες εγκαταστάσεις προγραμματίζονται για την Κρήτη, τη Θεσσαλία, την Πελοπόννησο και άλλες περιοχές», επισημαίνει ο κ. Γκάγκος.
Οσον αφορά τη χρήση, μέχρι τώρα έχουν ζητηθεί κυρίως για τουριστική αξιοποίηση, αλλά και για ιδιωτική κατοίκηση ή επαγγελματική χρήση.
Η ποιότητα κατασκευής
Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στην ποιότητα κατασκευής. «Οι ONE Living Capsules ενσωματώνουν την τεχνογνωσία της σύγχρονης προκατασκευής με υλικά υψηλών προδιαγραφών, προσφέροντας ένα αποτέλεσμα που συνδυάζει ανθεκτικότητα, θερμική απόδοση υψηλού επιπέδου και άνεση. Η βασική τους δομή βασίζεται σε μεταλλικό σκελετό, βαμμένο με πυράντοχη βαφή, που προσφέρει εξαιρετική σταθερότητα και ασφάλεια ακόμη και σε ιδιαίτερα απαιτητικές συνθήκες. Η τοιχοποιία επενδύεται με rowmat board, ένα εύκαμπτο υλικό ξηράς δόμησης, αδιάβροχο και φιλικό προς το περιβάλλον, με υψηλή μηχανική αντοχή και άριστες θερμομονωτικές ιδιότητες».
Εξαιρετικά πλούσιος είναι και ο εξοπλισμός τους ,καθώς «είναι πλήρως smart και περιλαμβάνουν όλα τα απαραίτητα ηλεκτρομηχανολογικά συστήματα, ενσωματωμένη θέρμανση και ψύξη, σύστημα αερισμού με εναλλάκτη αέρα για υγιεινό εσωτερικό περιβάλλον, ενώ η παραγωγή ζεστού νερού γίνεται μέσω αντλίας θερμότητας εξασφαλίζοντας ενεργειακή αποδοτικότητα». Στον βασικό εξοπλισμό περιλαμβάνονται επίσης σταθερές ειδικές κατασκευές, κινητή επίπλωση υψηλής αισθητικής και ένα πλήρως εξοπλισμένο μπάνιο, «μετατρέποντας κάθε κάψουλα σε έναν λειτουργικό και άνετο χώρο διαμονής, έτοιμο για άμεση χρήση», τονίζει ο κ. Γκάγκος.
Μοντέλα και τιμές
Μέχρι σήμερα έχουν σχεδιαστεί και ολοκληρωθεί έξι διαφορετικά μοντέλα ONE Living, με εμβαδόν εσωτερικού χώρου που ξεκινά από 26 τ.μ. και φτάνει έως τα 60 τ.μ. Σημειώνεται ότι όλα τα μοντέλα παραδίδονται πλήρως επιπλωμένα και εξοπλισμένα. Σχετικά με τις τιμές, ξεκινούν για το μικρότερο μοντέλο, το One 26, από τα €75.000 + ΦΠΑ και φτάνουν για το μεγαλύτερο μοντέλο, το One 60, στις €184.000 + ΦΠΑ.
«Αυτό που κάνει το ONE Living πραγματικά ξεχωριστό είναι η ταχύτητα εγκατάστασης, καθώς μόλις φτάσει στον χώρο μπορεί να τοποθετηθεί και να είναι πλήρως λειτουργικό σε λιγότερο από 3 ώρες», επισημαίνει ο κ.Γκάγκος.
Στα συγκριτικά πλεονεκτήματα αυτής της λύσης, ο ίδιος ξεχωρίζει, μεταξύ άλλων, την ταχύτητα κατασκευής και τοποθέτησής τους, προσφέροντας άμεση λύση κατοίκησης ή επαγγελματικού χώρου, αλλά και τη δυνατότητα εύκολης μεταφοράς τους σε άλλη τοποθεσία. Με βάση τις παραγγελίες που ήδη έχει, δηλώνει πεπεισμένος ότι είναι θέμα χρόνου το ONE Living να βρίσκεται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, με όλο και περισσότερους ανθρώπους να βιώνουν έναν διαφορετικό τρόπο διαμονής, που συνδυάζει τη λειτουργικότητα, την αισθητική και την καινοτομία.
Oσον αφορά στην αδειοδοτική διαδικασία, η τοποθέτηση των ONE Living Capsules απαιτεί την έκδοση οικοδομικής άδειας με σεβασμό στους όρους δόμησης του οικοπέδου και τυχόν αρχιτεκτονικούς περιορισμούς. «Παρότι πρόκειται για προκατασκευασμένες και μεταφερόμενες μονάδες, η σταθερή τους εγκατάσταση και σύνδεση με δίκτυα κοινής ωφέλειας επιβάλλουν την τήρηση των σχετικών διαδικασιών», όπως διευκρινίζει.
ARCA Capsule Project
Το ARCA Capsule House Project είναι ένα νέο brand, το οποίο λανσάρεται από το PAP Group, με έδρα τη Θεσσαλονίκη, που αποτελεί έναν από τους πιο δυναμικά αναπτυσσόμενους ομίλους στον κλάδο της επεξεργασίας και μεταποίησης υαλοπινάκων και προφίλ αλουμινίου, με παρουσία άνω των 50 ετών στην ελληνική και διεθνή αγορά.
Το ARCA είναι η πρόταση του ομίλου στον χώρο των capsule κατοικιών, προσφέροντας αρχιτεκτονικά ολοκληρωμένες μονάδες. Τον σχεδιασμό των capsule houses για λογαριασμό του PAP Group ανέλαβε η HighQ Renders, μiα από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες και βραβευμένες εταιρείες τρισδιάστατου αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Η εταιρεία, που ανήκει στις δύο φημισμένες Ελληνίδες αρχιτεκτόνισσες Κατερίνα Μπουζιανά και Μαργαρίτα Νικήτα, εδρεύει στο Σαν Φρανσίσκο, διατηρεί γραφεία και στην Ελλάδα, ενώ το αποτύπωμά της εκτείνεται σε όλο τον κόσμο.
Η HighQ Renders μετράει πολλές συνεργασίες με celebrity designers, των οποίων το πελατολόγιο περιλαμβάνει από τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα μέχρι την Τζέσικα Αλμπα, την Ιζαμπέλα Ροσελίνι, τον Αντόνιο Μπαντέρας κ.ά., ενώ στα πιο γνωστά έργα της περιλαμβάνεται και το εμβληματικό Fontainebleau Las Vegas.
Οπως αναφέρει μιλώντας στο «ΘΕΜΑ» ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του PAP Group Σάββας Παπαδόπουλος, «από την πρώτη στιγμή η αισθητική ήταν για εμάς κάτι μη διαπραγματεύσιμο. Γι’ αυτό και επιλέξαμε να συνεργαστούμε με τη HighQ Renders, ένα από τα κορυφαία δημιουργικά γραφεία στον τομέα των αρχιτεκτονικών απεικονίσεων».
Το PAP Group έχει σχεδιάσει δύο βασικά μοντέλα capsule houses: τη σειρά S, η οποία προσφέρει μια φουτουριστική αισθητική, και τη σειρά A, σε πιο κλασικές και minimal γραμμές, καλύπτοντας πλήρως ποικίλες ανάγκες. Oπως τονίζει ο κ. Παπαδόπουλος, «εκτός από την οικιστική και ξενοδοχειακή χρήση μπορούν να λειτουργήσουν ως beach bars, info stations κ.ά.». Hδη κάποια μοντέλα έχουν πωληθεί στη χώρα μας. «Η διάθεση των ARCA Capsule Houses ξεκίνησε το 2024, με 10 μοντέλα να έχουν κατασκευαστεί και παραδοθεί. Οι βασικές χρήσεις αφορούν εξοχικές κατοικίες και τουριστικές μονάδες, με εγκαταστάσεις σε Κρήτη, Αττική και Βόρεια Ελλάδα, ενώ αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε διαδικασία μελέτης επιπλέον έργων», αποκαλύπτει ο επικεφαλής του PAP Group.
«Από την πρώτη μας παρουσία στην έκθεση “Xenia 2024”, το ενδιαφέρον του κοινού ήταν εντυπωσιακό. Hδη έχουμε παραγγελίες σε εξέλιξη για διάφορες περιοχές της Ελλάδας, ενώ παράλληλα εξετάζουμε νέες συνεργασίες σε τουριστικές και οικιστικές ζώνες με υψηλή ζήτηση», επισημαίνει.
Oσον αφορά τις τιμές, διαφοροποιούνται ανάλογα με το μοντέλο, τη χρήση και τις διαστάσεις κάθε κατασκευής, με τη βασική τιμή εκκίνησης να είναι στις 25.000 ευρώ για 13 τ.μ. Στην περίπτωση του PAP Group, «η βασική κατασκευή πραγματοποιείται στο εξωτερικό, ενώ η τελική διαμόρφωση και ολοκλήρωση γίνεται από εμάς», λέει ο κ. Παπαδόπουλος, διευκρινίζοντας ότι «χρησιμοποιούμε προϊόντα απ’ όλη την γκάμα των brands του ομίλου, διαμορφώνοντας εσωτερικά και εξωτερικά την κάψουλα με ποιοτικά και αισθητικά άρτιες λύσεις, προσαρμοσμένες στις ανάγκες κάθε έργου». Ετσι, το κέλυφος των ARCA Capsule Houses είναι κατασκευασμένο από αλουμίνιο, με μονωτικά υλικά υψηλής απόδοσης, όπως πετροβάμβακα και πολυουρεθάνη. Σε συνδυασμό με διπλούς ενεργειακούς υαλοπίνακες, εξασφαλίζεται εξαιρετική θερμομόνωση και ηχομόνωση.
