Η σημαντική ενίσχυση των εργασιών των πιστωτικών ιδρυμάτων διαμορφώνει νέα δεδομένα στις απαιτήσεις των εποπτών από αυτές, ενώ οι μεγάλες προκλήσεις, γεωπολιτικές, κλιματικές και άλλες, έρχονται να προστεθούν σε ένα φάσμα κινδύνων που υποχρεώνουν τις τράπεζες να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο εργάζονται.
Οι τράπεζες πρέπει να ισορροπήσουν μεταξύ των νέων προκλήσεων και την ανάγκη τους για τη δημιουργία ισχυρής κερδοφορίας. Νέα μοντέλα υπολογισμού των κινδύνων, πλήρης ψηφιοποίηση και σημαντικές άμυνες από απειλές στον κυβερνοχώρο γίνονται προτεραιότητες για μια σειρά από λόγους. Οι τράπεζες οφείλουν να προγραμματίζουν και να αλλάζουν τα μοντέλα τους συχνά απαντώντας με ευαισθησία στα καινούρια δεδομένα. Η μείωση των επιτοκίων επιβάλλει στις τράπεζες να διαφοροποιήσουν τις εργασίες τους βρίσκοντας και νέες πηγές εισοδήματος προκειμένου να συνεχίσουν να έχουν κέρδη τα οποία ενισχύουν τα κεφάλαιά τους και ικανοποιούν τους μετόχους τους.
Πρωταθλήτριες στα δάνεια οι ελληνικές τράπεζες
H ισχυρή πιστωτική επέκταση αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία στα οποία στρέφεται η προσοχή των επενδυτών αλλά και της εποπτείας. Οι ελληνικές τράπεζες υπόσχονται να χορηγήσουν με πολλά κεφάλαια την οικονομία τόσο φέτος όσο και του χρόνου.
Η καθαρή πιστωτική επέκταση αναμένεται να ξεπεράσει τα 2,5 δισ. ευρώ το δεύτερο τρίμηνο του έτους, ίσως και να κινηθεί ελαφρώς υψηλότερα φθάνοντας τα 3 δισ. ευρώ. Τα καθαρά χαρτοφυλάκια δανείων για τις 4 συστημικές τράπεζες αναμένεται να διαμορφωθούν στα 170 δισ. ευρώ. Οι επιδόσεις αυτές οδηγούν την Ελλάδα σε έναν ιδιότυπο πρωταθλητισμό αφού καταφέρνει να βρίσκεται στις υψηλότερες ευρωπαϊκές θέσεις.
Το βελτιωμένο μακροοικονομικό κλίμα σε συνδυασμό με την ενισχυμένη εταιρική ζήτηση για δάνεια, τη μείωση των επιτοκίων και τις εκταμιεύσεις του RRF διαμορφώνουν ισχυρή δραστηριότητα για τις τράπεζες και υπόσχονται αυξημένη κερδοφορία. Ωστόσο, οι κίνδυνοι παραμένουν αυξημένοι και σε ορισμένες περιπτώσεις αστάθμητοι.
Με βάση τις επισημάνσεις του επόπτη, οι τράπεζες θα πρέπει να βελτιώσουν τυχόν αδυναμίες στη λειτουργία τους ώστε να μην υπάρξουν ρήγματα στην κεφαλαιακή τους επάρκεια, στη ρευστότητα και τη χρηματοδότηση, στην ποιότητα διακυβέρνησης, στο επιχειρηματικό μοντέλο και την ικανότητα κερδοφορίας.
Είναι σημαντικό οι κίνδυνοι να καταγραφούν σωστά στο δανειακό χαρτοφυλάκιο των τραπεζών. Οι πιστωτικοί κίνδυνοι των τραπεζών θα μπορούσαν να αυξηθούν λόγω της έκθεσής τους σε τομείς που επηρεάζονται από δασμούς ή διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα εξαιτίας γεωπολιτικών γεγονότων. Η χώρα μας και σε αυτήν την περίπτωση αντιμετωπίζει μειωμένους προς στιγμή κινδύνους, γιατί οι εξαγωγές της προς τις ΗΠΑ εκπροσωπούν μικρό ποσοστό του ΑΕΠ. Ομως η χώρα μπορεί να επηρεαστεί έμμεσα λόγω έλλειψης εισοδήματος των πολιτών άλλων χωρών που επισκέπτονται τουριστικά την Ελλάδα. Οι λειτουργικοί κίνδυνοι τέλος αυξάνονται, ιδιαίτερα σε σχέση με τις κυβερνοαπειλές και την αύξηση των περιστατικών απάτης στον κυβερνοχώρο.
Ετσι ο SSM ζητά προσοχή ως προς τη συγκέντρωση δανείων σε λίγους τομείς δραστηριότητας, στοιχείο που αποτελεί ένα από τα βασικά θέματα που θέτει η εποπτεία στις τράπεζες.
Η λειτουργία των τραπεζών έχει να αντιμετωπίσει μια πολύ διαφορετική πραγματικότητα από το πρόσφατο παρελθόν. Οι τράπεζες διαθέτουν πλέον σημαντικά κεφάλαια και ελάχιστα κόκκινα δάνεια έναντι του όχι και τόσο μακρινού παρελθόντος, όπου οι τράπεζες είχαν λίγα κεφάλαια και πολλά δάνεια επισφαλή ή κόκκινα.
Απειλή για νέα κόκκινα δάνεια
Οι τράπεζες πρέπει να αποφύγουν την ύπαρξη νέων κόκκινων δανείων παρά τον υψηλό πληθωρισμό που απομειώνει το εισόδημα των δανειοληπτών. Δεν πρέπει να δημιουργηθούν νέα κόκκινα δάνεια, γι’ αυτόν τον λόγο απαιτείται μεγάλη προσοχή στα πιστωτικά κριτήρια που χρησιμοποιούν. Η διαύγεια στα πιστωτικά κριτήρια, δηλαδή με ποιον τρόπο και το πού δίνονται δάνεια, αποτελεί σαφή οδηγία από την εποπτεία προς τις τράπεζες. Ας σημειωθεί ότι οι τράπεζες τα τελευταία χρόνια έχουν εκπληρώσει σε μεγάλο βαθμό το κριτήριο αυτό, αφού προς αυτήν την κατεύθυνση βοηθάει ουσιαστικά η μείωση της φοροδιαφυγής και έτσι έχουν πλήρη και σωστή εικόνα του αντισυμβαλλόμενου. Τα δάνεια του Σταδίου 2 μειώθηκαν το 2024 κατά 12,5%, εκπροσωπούν ωστόσο το 7,4% του συνόλου του δανειακού χαρτοφυλακίου στις ελληνικές τράπεζες.
Αν και οι περισσότεροι σημειώνουν ότι είναι περίπου απίθανο να δούμε σύντομα μια σημαντική υποχώρηση στα ακίνητα, εντούτοις οι τράπεζες θα ήταν θετικό να ξεφορτωθούν τα ακίνητα που έχουν στο ενεργητικό τους.
Πολύ σημαντικό είναι οι τράπεζες να καταφέρουν να διατηρήσουν τα κέρδη τους. Προκειμένου αυτό να επιτευχθεί πρέπει να υπάρξουν νέες πηγές δραστηριότητας οι οποίες θα αποφέρουν κέρδος στο πλαίσιο της πτωτικής τάσης των επιτοκίων.
Οι ελληνικές τράπεζες διανύουν μια περίοδο διαρκούς μετασχηματισμού. Η μετάβαση από την εποχή των «κόκκινων» δανείων σε μια εποχή ισχυρών ισολογισμών συνοδεύεται από νέες προκλήσεις. Οι εποπτικές αρχές καθορίζουν το πλαίσιο και οι τράπεζες καλούνται να κινηθούν ευέλικτα και προνοητικά. Η διατήρηση της ισορροπίας ανάμεσα στην κερδοφορία και τη διαχείριση κινδύνων είναι το κλειδί για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του τραπεζικού συστήματος στην Ελλάδα.
