Η ραγδαία αύξηση στις τιμές βασικών διατροφικών αγαθών σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο δεν αποδίδεται αποκλειστικά στα αυξανόμενα κόστη παραγωγής ή στη σύγκρουση στην Ουκρανία, αλλά σχετίζεται άμεσα και με τα ολοένα συχνότερα και εντονότερα ακραία καιρικά φαινόμενα, σύμφωνα με νέα επιστημονική μελέτη.
Η έρευνα, που παρουσιάζεται από το euronews, αναλύει την επίδραση των καιρικών συνθηκών σε 16 βασικά τρόφιμα σε 18 χώρες κατά την περίοδο 2022-2024. Ανάμεσα στα προϊόντα βρίσκονται οι πατάτες του Ηνωμένου Βασιλείου και το ισπανικό ελαιόλαδο, των οποίων οι τιμές αυξήθηκαν λόγω ακραίων καυσώνων, ξηρασίας και έντονων βροχοπτώσεων.
Πατάτες και ελαιόλαδο υπό πίεση
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, μόνο τον Φεβρουάριο του 2024, οι τιμές πατάτας αυξήθηκαν κατά 22%, εξαιτίας των ασυνήθιστα ισχυρών βροχών. Όπως αναφέρει η Άμπερ Σόγιερ από το ECIU, η χρονιά αυτή καταγράφηκε ως μία από τις χειρότερες για τη βρετανική αγροτική παραγωγή, με διαδοχικά ακραία φαινόμενα.
Στην Ισπανία, η πολυετής ξηρασία το 2022 και το 2023 οδήγησε σε πτώση 50% στην παραγωγή ελαιολάδου, με αποτέλεσμα την αύξηση της τιμής του κατά 50%. Οι υψηλές θερμοκρασίες της άνοιξης προκάλεσαν εκτεταμένες ζημιές στην ανθοφορία, ενώ η έλλειψη νερού μείωσε το μέγεθος και την ποιότητα του καρπού.
Ο φετινός Μάιος καταγράφηκε ως ο δεύτερος θερμότερος στην ιστορία, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό σύστημα Copernicus, με πολλά τμήματα της βορειοδυτικής Ευρώπης να εμφανίζουν τη χαμηλότερη υγρασία εδάφους από το 1979.
Ακραίες θερμοκρασίες και σε Ασία–ΗΠΑ
Στην Ανατολική Ασία, πρωτοφανή κύματα καύσωνα έπληξαν το 2024 χώρες όπως η Ιαπωνία, η Κίνα, η Ινδία και η Νότια Κορέα. Η τιμή του κορεατικού λάχανου αυξήθηκε κατά 70% και του ρυζιού στην Ιαπωνία κατά 48% μέχρι τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς.
Στις ΗΠΑ, η παρατεταμένη ξηρασία στην Καλιφόρνια και την Αριζόνα εκτόξευσε τις τιμές παραγωγού λαχανικών κατά 80% μέσα σε ένα έτος.
Η Γκάνα και η Ακτή Ελεφαντοστού, που παράγουν σχεδόν το 60% του παγκόσμιου κακάο, επλήγησαν από ισχυρό καύσωνα τον Φεβρουάριο του 2024. Οι τιμές του κακάο εκτοξεύτηκαν κατά 300% έως τον Απρίλιο. Παρόμοιες αυξήσεις καταγράφηκαν και στον καφέ, λόγω ξηρασίας σε Βιετνάμ και Βραζιλία.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η κλιματική ακρίβεια ενισχύει τις κοινωνικές ανισότητες και υπονομεύει την επισιτιστική ασφάλεια. Τα ευάλωτα νοικοκυριά και τα φτωχότερα κράτη επηρεάζονται δυσανάλογα, καθώς καταναλώνουν μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους σε τρόφιμα.
Ταυτόχρονα, ιστορικά στοιχεία συνδέουν τις ανατιμήσεις των τροφίμων με κοινωνικές εντάσεις και πολιτική αποσταθεροποίηση. Το κόστος διαβίωσης και ιδίως η ακρίβεια τροφίμων ήταν καθοριστικό ζήτημα στις εκλογές του 2024 σε ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και στην Αργεντινή το 2023.
Αναγκαία η αγροτική προσαρμογή
Η μελέτη καταλήγει με έκκληση για άμεσες πρωτοβουλίες ενίσχυσης της ανθεκτικότητας του αγροτικού τομέα. Η αξιοποίηση κλιματικών προβλέψεων εποχικής ή διετούς διάρκειας μπορεί να συμβάλει στη στρατηγική προσαρμογή των καλλιεργειών.
Ωστόσο, οι ερευνητές τονίζουν ότι εμπόδια οικονομικής και πολιτικής φύσης καθυστερούν την εφαρμογή λύσεων όπως η αλλαγή καλλιεργειών ή η ενίσχυση της άρδευσης.
