Σε περίοδο τεράστιας γεωπολιτικής και οικονομικής αστάθειας και αβεβαιότητος παγκοσμίως, με την οικονομική κρίση να επιβάλλει τη λήψη μέτρων λιτότητας που απειλούν με ακυβερνησία Γερμανία, Γαλλία και άλλες χώρες, στην Ελλάδα το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών σχεδιάζει φοροελαφρύνσεις! Ήδη στο νομοσχέδιο που έθεσε σε δημόσια διαβούλευση (έως 19 Νοεμβρίου) περιγράφει πάνω από μια ντουζίνα ελαφρύνσεις φόρων, έκτακτες παροχές και μόνιμες αυξήσεις μισθών στο δημόσιο το 2025. Ενώ βάζει «στο τραπέζι» ήδη και τις επόμενες παροχές, από το 2026 και μετά!
Εκτός από την πολιτική σταθερότητα, ο δρόμος για τις νέες, μόνιμες, μειώσεις άμεσων και έμμεσων φόρων, περνάει και από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης «κτίζει» την εφορία του μέλλοντος, επενδύοντας σε έξι μεγάλα έργα και μεταρρυθμίσεις, που φέρνουν ανατροπές στη φορολογία.
Όχι τυχαία, όταν μεγάλες χώρες δεν έχουν ακόμα παρουσιάσει τι μέτρα λιτότητας θα εντάξουν στον νέο προϋπολογισμό, ο Κωστής Χατζηδάκης επεσήμανε παρουσιάζοντας το Μεσοπρόθεσμο Διαρθρωτικό Πρόγραμμα που κατέθεσε στις Βρυξέλες για την τετραετία 2025-2028, ότι στόχος της κυβέρνησης είναι να περιορίσει την φοροδιαφυγή κατά τουλάχιστον 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο. Κάθε επιπλέον ποσό από την περιστολή της φοροδιαφυγής, θα μπορεί να δοθεί για μόνιμες φοροελαφρύνσεις σε όλους, όπως ζητά και έχει ανάγκη η αγορά και ολόκληρη η κοινωνία.
Μάλιστα, οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες της ΕΕ όχι μόνο επιβάλλουν μέτρα λιτότητας (σε άλλες χώρες) αλλά απαγορεύουν στα κράτη και να ξοδεύουν για παροχές οποιοδήποτε υπερπλεόνασμα προέρχεται από συγκυριακούς λόγους. Αυτό συνέβη για τελευταία φορά φέτος!
Ωστόσο, όπως έχει τονίσει και ο υφυπουργός Οικονομικών Θάνος Πετραλιάς, τα πρόσθετα έσοδα που προκύπτουν από ενεργητικές φορολογικές πολιτικές (όπως για παράδειγμα από τις κυβερνητικές παρεμβάσεις για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής) μπορούν μετά από διαπραγμάτευση με τη Κομισιόν να αξιοποιηθούν για μειώσεις φόρων.
Νέα όπλα από την ΑΑΔΕ
Στο κείμενο του Μεσοπρόθεσμου Σχεδίου για τη Στρατηγική που θα εφαρμόσει στη φορολογία, η κυβέρνηση περιγράφει «βήμα προς βήμα» στην Κομισιόν την ομοβροντία μεταρρυθμίσεων που επίκεινται, με αυστηρά χρονοδιαγράμματα και καινοφανή μέτρα σε 5 πεδία:
1. «Ψηφιακός μετασχηματισμός φορολογικών ελέγχων»: στόχος είναι η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας των φορολογικών ελέγχων, βελτίωση της είσπραξης των δημόσιων εσόδων και καταπολέμηση του λαθρεμπορίου μέσω προηγμένων ψηφιακών λύσεων, με σημαντικό θετικό δημοσιονομικό αντίκτυπο. Από το 2025 και μετά προβλέπονται:
– νέα ηλεκτρονικά συστήματα για εσωτερική χρήση και αξιοποίηση δεδομένων με εισαγωγή εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης
Όλα αυτά οδηγούν στην εξατομικευμένη παρακολούθηση των φορολογικών υποχρεώσεων κάθε πολίτη ή επιχείρησης, στη δημιουργία «προφίλ» κάθε φορολογουμένου, προσωποποιημένες ειδοποιήσεις πριν τα πρόστιμα, αυτόματη συμπλήρωση δηλώσεων κλπ.
2. «Καθολική διασύνδεση ταμειακών μηχανών και POS»: από 1.1.2025 ολόκληρη η αγορά σχεδόν (400.000 ταμειακές μηχανές επιπλέον) θα είναι συνδεδεμένη online με την εφορία. Προηγμένα τερματικά POS και συστήματα πληροφορικής, θα μεταδίδουν σε πραγματικό χρόνο κάθε συναλλαγή στην ΑΑΔΕ. Το έργο θα ενισχύσει τη φορολογική συμμόρφωση, περιορίζοντας σημαντικά τη φοροδιαφυγή και μειώνοντας το «κενό ΦΠΑ». Μετά την ολοκλήρωση της διασύνδεσης (από τα τέλη του 2024) το αναμενόμενο αποτέλεσμα είναι αύξηση των φορολογικών εσόδων, με επακόλουθο θετικό δημοσιονομικό αντίκτυπο.
3. «Κωδικοποίηση και απλούστευση της φορολογικής νομοθεσίας»: με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, μια νέα πλατφόρμα θα καθοδηγεί και θα απαντά στις απορίες των φορολογουμένων για όλες οι νομικές διατάξεις (πχ φορολογίας εισοδήματος και περιουσίας, ΦΠΑ, τελών χαρτοσήμου, φορολογικών διαδικασιών, τελωνείων κλπ). Οι οδηγίες θα γίνονται κατανοητές και προσβάσιμες σε περισσότερους, βελτιώνοντας έτσι τη διαφάνεια, την ασφάλεια δικαίου και τη φορολογική συμμόρφωση. Για το σκοπό αυτό, το «έξυπνο» εργαλείο γνώσης και πληροφόρησης, θα παρέχει δωρεάν πρόσβαση στις πληροφορίες μέσω ειδικής ιστοσελίδας, προσφέροντας «στο πιάτο» όλη την φορολογική νομοθεσία σε πολίτες και επιχειρήσεις. Η μεταρρύθμιση αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2025.
4. Μέτρα κατά της φοροδιαφυγής: από το 2025 θα αρχίσουν να αποδίδουν περισσότερο τα μέτρα που ψηφίστηκαν και ξεκίνησαν να εφαρμόζονται σταδιακά από την Άνοιξη του 2024, όπως προώθηση των ηλεκτρονικών πληρωμών, τεκμαρτή για τους αυτοαπασχολούμενους, τη μεταρρύθμιση του χαρτοσήμου, τη σταδιακή μείωση του τέλους επιτηδεύματος, την επέκταση της υποχρεωτικής αποδοχής ηλεκτρονικών πληρωμών και την εισαγωγή νέων απαιτήσεων αναφοράς για τα στοιχεία που υποβάλλονται στη φορολογική διοίκηση για χρήση σε αξιολόγηση ΦΠΑ και φόρου εισοδήματος.
5. «Ψηφιακός μετασχηματισμός φορολογικών και τελωνειακών αρχών»: αυτή η πρωτοβουλία εστιάζει στη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών για ιδιώτες και επιχειρήσεις, καθώς και να καταστήσει το φορολογικό σύστημα πιο φιλικό και αποτελεσματικό στην ανάπτυξη. Η επένδυση περιλαμβάνει 14 άλλα επιμέρους υποέργα ψηφιακής υποδομής (όπως αντικατάσταση ψηφιακών συστημάτων, αυτοματοποίηση διαδικασιών γραφείου, ψηφιοποίηση των ελέγχων και αναβάθμιση των υπηρεσιών φορολογουμένων) καθώς και την ανάπτυξη ενός νέου φορολογικού Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (ΟΠΣ) για την ΑΑΔΕ.
Ποιες ελαφρύνσεις «ξεκλειδώνει» η μείωση της φοροδιαφυγής
Αν και όλα θα εξαρτηθούν από την πραγματική απόδοση των μέτρων την τριετία 2026-2028, ψηλά στη κυβερνητική ατζέντα βρίσκονται οι ακόλουθες κινήσεις:
– Αλλαγές στη κλίμακα φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων με μειώσεις συντελεστών κυρίως για τα μεσαία εισοδήματα.
– «Κούρεμα» 30% στα τεκμήρια διαβίωσης από το 2026 και πλήρης κατάργηση τους σε βάθος χρόνου. Η πλήρης εφαρμογή των ψηφιακών εργαλείων για τον προσδιορισμό των εισοδημάτων και της περιουσιακής κατάστασης και την επέκταση των ηλεκτρονικών συναλλαγών σε όλο το φάσμα της αγοράς, αναμένεται να περιορίσει την ανάγκη καθορισμού πλασματικών εισοδημάτων για σκοπούς φορολόγησης. Στόχος των παρεμβάσεων είναι η εξάλειψη των αδικιών και των στρεβλώσεων που έχουν σαν αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες με χαμηλά εισοδήματα (πάνω από μισό εκατομμύριο μισθωτούς και συνταξιούχους) να πληρώνουν υψηλότερους φόρους σε σχέση με το εισόδημα τους καταβάλλουν έξτρα φόρους επειδή διαμένουν σε ιδιόκτητη ή μισθωμένη κατοικία και έχουν ένα αυτοκίνητο.
– Κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος για επιχειρήσεις και «μπλοκάκια»: το μνημονιακό χαράτσι αποτελεί μεν παρελθόν από το 2025 για όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και ατομικές επιχειρήσεις, αλλά παραμένει για τις εταιρίες, τα υποκαταστήματά τους και για τους εργαζομένους που αμείβονται με «μπλοκάκι».
– Νέα μείωση ασφαλιστικών εισφορών: από την 1η Ιανουαρίου 2025 οι ασφαλιστικές εισφορές θα μειωθούν ακόμα κατά μία μονάδα, οδηγώντας σε μικρές αυξήσεις των μισθών. Ο πρωθυπουργός έχει δηλώσει ότι έως το 2027 οι ασφαλιστικές εισφορές θα έχουν μειωθεί κατά 6 μονάδες, γεγονός το οποίο μεταφράζεται σε περαιτέρω μείωση κατά μισή ποσοστιαία μονάδα, αλλά μπορεί η μείωση να διευρυνθεί αν το επιτρέψουν οι συνθήκες.
– Μείωση του κανονικού και του χαμηλού συντελεστή ΦΠΑ: αν και δεν περιλαμβάνεται στις κυβερνητικές προτεραιότητες για αυτή την τετραετία, στόχος είναι και η μείωση του κανονικού συντελεστή ΦΠΑ από το 24% στο 22% και του μειωμένου συντελεστή από το 13% στο 11%. Σε κάθε περίπτωση όμως, αυτό έπεται των μειώσεων άμεσων φόρων, που και «ανάσα» θα δώσουν στα νοικοκυριά, αλλά θα τονώσουν παράλληλα τις προσλήψεις εργαζομένων, τις αυξήσεις μισθών και την άνοδο της κατανάλωσης.
