Σύντομα, όμως, όσες συγκεντρώθηκαν στην πρωτεύουσα Καμπούλ και σε άλλες μεγάλες πόλεις για να απαιτήσουν «φαγητό, δουλειά, ελευθερία» ένιωσαν πάνω τους την πλήρη κτηνωδία των Ταλιμπάν.
Διαδηλώτριες που μίλησαν στο BBC λένε ότι ξυλοκοπήθηκαν άγρια, κακοποιήθηκαν, φυλακίστηκαν και απειλήθηκαν ακόμη και με θάνατο δια λιθοβολισμό.
Τρεις γυναίκες που αμφισβήτησαν την κυβέρνηση των Ταλιμπάν μετά την κατάληψη της εξουσίας στις 15 Αυγούστου 2021 μιλούν για τα νέα δεδομένα στη ζωή τους.
Πορεία στην Καμπούλ
Όταν οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την Καμπούλ στις 15 Αυγούστου 2021, η ζωή της Zakia άρχισε να καταρρέει. Ήταν εκείνη που συντηρούσε την οικογένειά της αλλά μετά την κατάληψη της εξουσίας έχασε τη δουλειά της.
Όταν η Zakia (που χρησιμοποιεί ψευδώνυμο) συμμετείχε σε μια διαμαρτυρία τον Δεκέμβριο του 2022, ήταν η πρώτη της ευκαιρία να εκφράσει την οργή της για την απώλεια του δικαιώματος στην εργασία και στην εκπαίδευση. Οι διαδηλωτές έκαναν πορεία προς το Πανεπιστήμιο της Καμπούλ αλλά τους σταμάτησαν πριν φτάσουν στον προορισμό τους. Η Zakia φώναζε δυνατά συνθήματα όταν ένοπλοι Ταλιμπάν έβαλαν τέλος στη βραχύβια εξέγερσή της.
«Ένας από αυτούς έστρεψε το όπλο του ακριβώς στο στόμα μου και απείλησε να με σκοτώσει αν δεν το βούλωνα», θυμάται. Η Zakia είδε άλλους διαδηλωτές να μπαίνουν σε ένα όχημα. «Αντιστάθηκα. Μου έστριψαν τα χέρια. Με τραβούσαν οι Ταλιμπάν που προσπαθούσαν να με φορτώσουν στο όχημά τους την ώρα που άλλοι διαδηλωτές προσπαθούσαν να με απελευθερώσουν».
Στο τέλος, η Zakia κατάφερε να ξεφύγει – αλλά αυτό που είδε εκείνη την ημέρα την τρομοκράτησε. «Η βία δεν γινόταν πια πίσω από κλειστές πόρτες, γινόταν ανοιχτά στους δρόμους της Καμπούλ σε κοινή θέα».
Συνελήφθη και γρονθοκοπήθηκε
«Με τράβηξαν με τη βία έξω από το ταξί, έψαξαν την τσάντα μου και βρήκαν το τηλέφωνό μου», θυμάται. Όταν αρνήθηκε να δώσει στους υπαλλήλους των Ταλιμπάν τον κωδικό πρόσβασής της, λέει ότι ένας από αυτούς τη γρονθοκόπησε τόσο δυνατά που νόμισε ότι έσκασε το τύμπανο του αυτιού της. Στη συνέχεια έψαξαν τα βίντεο και τις φωτογραφίες στο τηλέφωνό της. «Έγιναν έξαλλοι και με άρπαξαν τραβώντας με από τα μαλλιά. Με έπιασαν από τα χέρια και τα πόδια και με πέταξαν στο πίσω μέρος του τζιπ τους. Ήταν πολύ βίαιοι και με αποκαλούσαν επανειλημμένα πόρνη. Μου πέρασαν χειροπέδες και μου έβαλαν μια μαύρη σακούλα στο κεφάλι, δεν μπορούσα να αναπνεύσω».
Ένα μήνα αργότερα, η Parwana αποφάσισε και αυτή να διαμαρτυρηθεί κατά των Ταλιμπάν, μαζί με μια ομάδα συμφοιτητών της, οργανώνοντας αρκετές πορείες. Αλλά και η δράση τους αντιμετωπίστηκε με γρήγορα αντίποινα. «Άρχισαν να με βασανίζουν από τη στιγμή που με συνέλαβαν», λέει η Parwana.
Την ανάγκασαν να καθίσει ανάμεσα σε δύο άνδρες ένοπλους φρουρούς. «Όταν αρνήθηκα να κάτσω εκεί, με μετέφεραν μπροστά, μου έβαλαν μια κουβέρτα στο κεφάλι και με σημάδεψαν με το όπλο και μου είπαν να μην κουνηθώ».
Η Parwana άρχισε να αισθάνεται «αδύναμη και σαν κινούμενη νεκρή» ανάμεσα σε τόσους πολλούς βαριά οπλισμένους άνδρες.
«Το πρόσωπό μου ήταν μουδιασμένο καθώς με χαστούκισαν τόσες πολλές φορές. Ήμουν τόσο φοβισμένη, που όλο μου το σώμα έτρεμε».
Η ζωή στη φυλακή
Η Mariam, η Parwana και η Zakia είχαν πλήρη επίγνωση των πιθανών συνεπειών της δημόσιας διαμαρτυρίας. Η Parwana λέει ότι δεν περίμενε ποτέ ότι οι Ταλιμπάν θα της «συμπεριφέρονταν σαν άνθρωπο». Αλλά λέει ότι εξακολουθούσε να είναι έκπληκτη από την εξευτελιστική μεταχείρισή της.
Το πρώτο της γεύμα στη φυλακή την είχε αφήσει σε κατάσταση σοκ. «Ένιωσα ένα αιχμηρό πράγμα να γρατζουνάει τον ουρανίσκο μου. Όταν το κοίταξα, ήταν ένα καρφί – έκανα εμετό». Στα επόμενα γεύματα βρήκε τρίχες και πέτρες. Η Parwana λέει ότι της είπαν ότι θα λιθοβοληθεί μέχρι θανάτου, με αποτέλεσμα να κλαίει για να κοιμηθεί τη νύχτα και να βλέπει όνειρα ότι θα λιθοβοληθεί φορώντας κράνος. Η 23χρονη κατηγορήθηκε για προώθηση της ανηθικότητας, της πορνείας και της διάδοσης της δυτικής κουλτούρας και έμεινε στη φυλακή για περίπου ένα μήνα. Η Mariam κρατήθηκε σε μια μονάδα ασφαλείας για αρκετές ημέρες, όπου ανακρίθηκε με μια μαύρη σακούλα να καλύπτει το κεφάλι της. «Άκουγα διάφορους ανθρώπους, ένας με κλωτσούσε και με ρωτούσε ποιος με πλήρωσε για να οργανώσω τη διαμαρτυρία», θυμάται. «Ο άλλος με γρονθοκοπούσε και με ρωτούσε “για ποιον δουλεύεις;”». Η Mariam λέει ότι είπε στους ανακριτές της ότι ήταν χήρα που χρειαζόταν δουλειά για να θρέψει τα παιδιά της – αλλά λέει ότι οι απαντήσεις της αντιμετωπίστηκαν με περισσότερη βία.
Ομολογία και απελευθέρωση
Η Parwana και η Mariam απελευθερώθηκαν χωριστά μετά από παρέμβαση οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τοπικών γερόντων και δεν ζουν πλέον στο Αφγανιστάν. Και οι δύο λένε ότι εξαναγκάστηκαν να υπογράψουν ομολογίες με τις οποίες παραδέχονταν την ενοχή τους και υπόσχονταν να μην συμμετάσχουν σε διαδηλώσεις κατά των Ταλιμπάν.
Οι άνδρες συγγενείς τους υπέγραψαν επίσης επίσημα έγγραφα με τα οποία δεσμεύονταν ότι οι γυναίκες δεν θα έπαιρναν μέρος σε άλλες διαδηλώσεις. Θέσαμε αυτούς τους ισχυρισμούς στον Zabihullah Mujahid, ανώτερο εκπρόσωπο της κυβέρνησης των Ταλιμπάν, ο οποίος επιβεβαίωσε ότι συνελήφθησαν γυναίκες διαδηλωτές, αλλά αρνήθηκε ότι τους φέρθηκαν άσχημα. «Ορισμένες από τις γυναίκες που συνελήφθησαν συμμετείχαν σε δραστηριότητες που στρέφονταν κατά της κυβέρνησης και κατά της δημόσιας ασφάλειας», δήλωσε.
Αμφισβητεί τις δηλώσεις των γυναικών και αρνείται ότι τους έγιναν βασανιστήρια: «Δεν υπάρχει ξυλοδαρμός σε καμία από τις φυλακές του Ισλαμικού Κράτους και το φαγητό είναι εγκεκριμένο από τις ιατρικές μας ομάδες».
Έλλειψη βασικών εγκαταστάσεων
Οι συνεντεύξεις του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με ορισμένους διαδηλωτές μετά την απελευθέρωσή τους επιβεβαίωσαν τις μαρτυρίες. «Οι Ταλιμπάν χρησιμοποιούν όλα τα είδη βασανιστηρίων και βάζουν ακόμη και τις οικογένειές τους να πληρώνουν για αυτές τις διαμαρτυρίες, μερικές φορές τους φυλακίζουν μαζί με τα παιδιά τους σε φρικτές συνθήκες», δήλωσε η Ferishtah Abbasi του HRW. Ο ερευνητής της Διεθνούς Αμνηστίας Zaman Soltani, ο οποίος μίλησε με αρκετούς διαδηλωτές αφού απελευθερώθηκαν, δήλωσε ότι οι φυλακές στερούνται βασικών εγκαταστάσεων.
«Δεν υπάρχει σύστημα θέρμανσης το χειμώνα, οι κρατούμενοι δεν λαμβάνουν καλό ή αρκετό φαγητό και τα θέματα υγείας και ασφάλειας δεν λαμβάνονται καθόλου υπόψη», δήλωσε ο Soltani.
Λαχτάρα για μια φυσιολογική ζωή
Περίπου την εποχή της ανάληψης της εξουσίας, οι Ταλιμπάν δήλωσαν ότι οι γυναίκες μπορούν να συνεχίσουν να εργάζονται και να πηγαίνουν στο σχολείο, με την επιφύλαξη ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί μόνο σύμφωνα με την αφγανική κουλτούρα και τον νόμο της Σαρία.
Συνεχίζουν να επιμένουν ότι η απαγόρευση της φοίτησης των κοριτσιών στο σχολείο πέραν της έκτης τάξης είναι προσωρινή, αλλά δεν έχουν δεσμευτεί σταθερά για την επαναλειτουργία των σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για κορίτσια.
Επιστρέφοντας στο Αφγανιστάν, η Zakia πήρε μια ακόμη ευκαιρία και ξεκίνησε ένα κέντρο διδασκαλίας στο σπίτι για την εκπαίδευση νεαρών κοριτσιών. Και αυτό απέτυχε.
«Αισθάνονται ότι απειλούνται από μια ομάδα νεαρών γυναικών που συγκεντρώνονται σε ένα μέρος σε τακτική βάση», λέει η ίδια, με τη φωνή της γεμάτη θλίψη. «Οι Ταλιμπάν κατάφεραν να κάνουν αυτό που ήθελαν. Είμαι φυλακισμένη στο ίδιο μου το σπίτι».
Εξακολουθεί να συναντά τις συναδέλφους της ακτιβίστριες, αλλά δεν σχεδιάζουν καμία διαμαρτυρία. Δημοσιεύουν περιστασιακά δηλώσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιώντας ένα ψευδώνυμο.
Στην ερώτηση για τα όνειρά της για το Αφγανιστάν, ξεσπά σε δάκρυα. «Δεν μπορώ να κάνω τίποτα. Δεν υπάρχουμε πια, οι γυναίκες έχουν απομακρυνθεί από τη δημόσια ζωή. Το μόνο που θέλαμε ήταν τα βασικά μας δικαιώματα, μήπως είναι πολλά αυτά που ζητάμε;».
