της ΣΟΦΙΑΣ ΚΑΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Ο Γεώργιος Γιαννιάς (1795 – 27 Μαΐου 1821) γεννήθηκε στην Προστοβίτσα, σημερινή Δροσιά, ένα ορεινό χωριό στην Τριταία. Γνωστός με το ψευδώνυμο Δεληγιώργης. Ήταν γιος του Κωνσταντίνου Γιαννιά, προεπαναστατικού αγωνιστή ο οποίος πιάστηκε το 1805 στην Πάτρα και κρεμάστηκε από τους Τούρκους, έπειτα από την προδοσία του κουμπάρου του όπως μας λέει και το δίστιχο: «Κουμπάροι φάγαν’ τον Γιαννιά, κουμπάροι και τον Ζαχαριά». Ο Γιώργης ήταν τότε μόλις 12 ετών. Ο ιστορικός Σπυρίδων Τρικούπης τον αναφέρει σαν Γιαννόπουλο, που μάλλον ήταν και το πραγματικό επώνυμο της οικογένειας.
Πριν τον Αγώνα, ο Γιαννιάς δρούσε ως κλεφταρματολός και είχε αναπτύξει κακές σχέσεις με τους Τουρκαλβανούς που είχαν ως προπύργιο τους το χωριό Λάλα της Ηλείας, όπως και ο πατέρας του. Το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία, ενώ με την έναρξη της Επανάστασης, ο Γιαννιάς μπήκε από τους πρώτους στον Αγώνα με δικό του μικρό στρατιωτικό σώμα περίπου 100 ανδρών, οι οποίοι κατάγονταν από χωριά της περιοχής του νότιου και νοτιοδυτικού ορεινού όγκου του Ερυμάνθου, στα σύνορα Αχαΐας-Ηλείας και στρατοπέδευσε στην περιοχή του Αντρωνίου στην Φολόη.
Οι Τουρκαλβανοί ξεκίνησαν τις επιθέσεις αρχικά στο χωριό Λατζόι και αφού σκότωσαν τον Χαράλαμπο Βιλαέτη, που είχε αναγνωριστεί ως αρχηγός της Επανάστασης στην Ηλεία, γύρισαν στο Λάλα και στράφηκαν προς τα βόρεια και τον Γιαννιά. Στο διάβα τους λεηλατούσαν και έπαιρναν λάφυρα. Στις 27 Μαΐου 1821, 1500 Τουρκαλβανοί θα διασταυρωθούν με την ομάδα Γιαννιά στη περιοχή Τσαχλή. Εκείνος είχε μόνο 100 άνδρες και συνολικά οι Έλληνες οπλαρχηγοί αριθμούσαν 500 στρατιώτες. Οι Έλληνες κάτω από την πίεση αποφασίζουν να υποχωρήσουν στη θέση Πολίτσα. Ο Γιαννιάς, βλέποντας ότι δεν έρχεται καμία βοήθεια και ενίσχυση, αποφάσισε να υποχωρήσει προς τα στενά του Κατσαρού, όπου θα μπορούσαν να προμηθευτούν νερό.
Οι Τούρκοι ειδοποίησαν τις δυνάμεις τους που ήταν στο Πανόπουλο να σπεύσουν στο σημείο για να επιτεθούν ταυτόχρονα, όμως ο Γιαννιάς και τα παλικάρια του ανέβηκαν σε ύψωμα, στο εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου, όπου διασώθηκαν μόνο ο ίδιος με 8, 9, ή 12 παλικάρια. Δεν παραδίδονται, παρ’ όλες τις δελεαστικές προσφορές του εχθρού, πολεμούν σώμα με σώμα, μέχρι το τέλος. Μετά το τέλος της μάχης, οι Οθωμανοί έκοψαν το κεφάλι του Γιαννιά, βεβηλώνοντας τη σωρό του και το πήραν μαζί τους ως «λάφυρο», επιστρέφοντας με πανηγυρισμούς στο Λάλα. Η γενναιότητα του Γιαννιά και των ανδρών του, αναγνωρίστηκε από όλους, καθώς πολέμησε ενώ ήξερε την έκβαση της μάχης και θυσιάστηκε μόλις 26 ετών, για την πατρίδα του, αντί να συνθηκολογήσει.
Κάποια από τα δημοτικά τραγούδια που ύμνησαν την ανδρεία του:
«Ο Δέλη-Γιώργης»
«Βγήκαν οι Τούρκοι για ζαϊρέ ούλοι καβαλαρία
Αναστενάζει η Κάπελις, βογκάει η Πηνεία.
Τα στανοτόπια ρήμαξαν, κλείσανε τα μοναστήρια
Μοιρολογάει η Κάπελις κι ακούγεται στη Ζήρια.
Στη Νοτενά ο καλόγερος στο κιάλι του κοιτάζει
Βλέπει τον τόπο να καίγεται και βαριαναστενάζει
Φωνάζει το καλογεροπαίδι να πάει στον Ντεληγιώργη
Να κατεβεί απ’ τον Ωλονό απόψε του Αι-Γιώργη
Κι ο Ντεληγιώργης έλειπ’ απόψε στην γιορτή του
Στην Μπροστοβίτσα γλένταγε μ’ όλο το ορδί του.
Τρία πουλάκια κάθονται στη ράχη στο Ξυβούνι
Το’να τηράει την Κάπελη, και τ’ άλλο την Κερτίζα
Το τρίτο το καλλίτερο μοιρολογάει και λέει
-Διαβάτες που διαβαίνετε εσείς ν’ όπου περνάτε
Μην είδατε τον Καπετάν Γιαννιά τον Γιώρη τον λεβέντη
Μήτε σε δρόμο φάνηκε, μήτε σε φίλου σπίτι;
-Εψές, προψές τον είδαμε στου Κατσαρού τ’ αλώνια
Μ’ εννιά λεβέντες χόρευε, μ’ εννέα Ντερβιναίους.
Κι από μπονόρα έβριζε, αγάδες φοβερίζει».
«Τραγούδι του Γιαννιά»
«Ποιος είναι άξιος και γρήγορος να πάει στην Προστοβίτσα
να πάει να πει της Γιώργαινας της μικροπαντρεμένης,
να μην αλλάξει η μαύρη, τη Λαμπρή, χρυσά να μη φορέσει
τον Γιώργη τον σκοτώσανε, οι άπιστοι Λαλαίοι,
παιδιά μου, για δεν προσκύνησε».
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Κυριαζής Β., Ο αρματολός Γιαννιάς και ο Ντελή-Γιώργης Γιαννιάς, Πάτρα, 1998
Κωνσταντάρας Κ., Τα πρόσωπα του 1821, τ. Α’, 2021
Λελέκος Μ., Δημοτική Ανθολογία, Αθήναι 1852
Τουτούνης Η. – Παπαντωνόπουλος Κ., Γιάννης και Γιώργης Γιαννιάς. Οι σταυραετοί του Ωλενού, Αμαλιάδα, 2010
Τριανταφύλλου Κ., Ιστορικό λεξικό των Πατρών, τ. Β’, 1995
Τρικούπης Σ., Ιστορία της Ελληνικής επανάστασης, Αθήνα, 1993
