Αν είναι κάτι που σηματοδότησε το 2024 για την Ευρώπη είναι ότι ο τομέας της ενίσχυσης της άμυνας δεν αποτελεί πλέον «πολυτέλεια» όπως θεωρούνταν πριν λίγα χρόνια, αλλά αναγκαιότητα.
Ουσιαστικά τα όσα διαδραματίστηκαν όλον τον προηγούμενο χρόνο ανέδειξαν περίτρανα τι πρέπει να γίνει το 2025 θέτοντας πλέον ξεκάθαρα και ζητήματα ύπαρξης της Ευρώπης μετά από τις εξελίξεις.
Οι διαδοχικές πολεμικές συγκρούσεις στην ευρύτερη περιοχή από τον ρωσοουκρανικό πόλεμο, τις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή με Ισραήλ, Ιράν, Λίβανο, τις συνεχείς επιθέσεις των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα και πιο πρόσφατα τις ανακατατάξεις στη Συρία σε συνδυασμό με την εκλογή Τράμπ που φέρνει μια εντελώς διαφορετική πολιτική από τις ΗΠΑ θέτει πλέον επιτακτικά για την Ευρώπη την ανάγκη να ενεργήσει πριν να είναι αργά.
Η δυσκολία τώρα να ξεπεράσει τις εσωτερικές της αντιφάσεις και μάλιστα σε μια δύσκολη πολιτική συγκυρία σε Γερμανία και Γαλλία θέτει προ των πυλών συγκεκριμένες αποφάσεις για το πώς θα πορευτεί στο μέλλον.
Η Ούρσουλα, ο Ντράγκι και η «σχιζοφρένεια» Δένδια
Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είπε, στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής, ότι η ΕΕ θα χρειαστεί περίπου 500 δισ. ευρώ για την άμυνά της τα επόμενα 10 χρόνια ενώ το καμπανάκι είχε πρώτος χτυπήσει στις αρχές του 2024 ο τότε Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν δηλώνοντας ότι πρέπει να δημιουργηθεί ένα τεράστιο αμυντικό ταμείο στην Ε.Ε. ύψους 100 δισ. ευρώ.
Αυτός που ίσως περιγράφει την «σχιζοφρενική» κατάσταση στην Ευρώπη με τον πιο γλαφυρό τρόπο είναι ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας ο οποίος μιλώντας στους πρέσβεις της ΕΕ: «Θα ήθελα να σας υπογραμμίσω μια προσέγγιση εντός της ευρωπαϊκής οικογένειας που θεωρείται τουλάχιστον σχιζοφρενική. Και επιλέγω τα λόγια μου πολύ προσεκτικά. Αναφέρομαι στους δημοσιονομικούς κανόνες έναντι της προτεραιότητάς μας στην Άμυνα.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας (EDA) αποκαλύπτει
Μπορεί λοιπόν στα στοιχεία που δημοσίευσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας (EDA) με την ετήσια έκθεση στην οποία παρουσιάζονται λεπτομερώς οι αμυντικές δαπάνες και των 27 κρατών μελών της ΕΕ να αποτυπώνεται μεν νέο ρεκόρ για ένατο συνεχόμενο έτος ύψους 279 δισ. ευρώ αυξημένες κατά 10% σε σχέση με το 2022 και 30% σε σχέση με το 2021, αλλά τα κράτη μέλη εξακολουθούν να μην επιτυγχάνουν το 2% συνολικά καθώς το ποσοστό κυμάνθηκε στο 1,6% του ΑΕΠ πολύ πίσω από την κατευθυντήρια γραμμή του ΝΑΤΟ.
Δεν φαίνεται όμως ότι φτάνει αυτό και το υπενθύμισε με βροντερό τρόπο ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντ. Τραμπ λέγοντας ότι οι δαπάνες των χωρών του ΝΑΤΟ πρέπει να εκτοξευτούν στο 5% ενώ ακόμα και Ευρωπαίοι ηγέτες μεταξύ των οποίων και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχουν βάλει τον πήχη στο 3%. Η όποια αύξηση όμως των δαπανών είναι σίγουρο ότι με τα σημερινά δημοσιονομικά δεδομένα της ΕΕ θα τινάξουν τους προϋπολογισμούς στον αέρα αφού πολύ απλά θα πρέπει να κοπούν από κάπου αλλού.
Η Ελλάδα αποτελεί μια ιδιάζουσα περίπτωση με πολλά διαφορετικά πρόσωπα στο τομέα της άμυνας. Πρώτα και κύρια γιατί είναι η μοναδική χώρα που έχει μια διαρκή υπαρκτή απειλή με το casus belli της Τουρκίας να διατηρείται εδώ και χρόνια.
Παρά την δεκαετή οικονομική κρίση κατάφερε και διατήρησε τις αμυντικές δαπάνες στα επίπεδα του ΝΑΤΟ. Παρά το γεγονός αυτό όπως πρόσφατα αποκάλυψε ο Νίκος Δένδιας παρουσιάζοντας τη νέα δομή των Ενόπλων Δυνάμεων για την επόμενη 12ετία, η δεκαετή κρίση έφερε ένα κενό αμυντικών δαπανών τουλάχιστον 20 δισ. ευρώ τις οποίες ακολουθούν τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Αποτέλεσμα τα χρήματα που πρέπει να δαπανηθούν για να καλυφθούν οι ανάγκες και τα κενά που έχουν δημιουργηθεί ύψους 53 δισ. ευρώ σε βάθος διετίας έχοντας να διαχειριστεί υψηλές ανειλημμένες υποχρεώσεις ύψους 12,8 δισ ευρώ, για το διάστημα 2024-2035. Στις αρχές του 2025 ο υπουργός Εθνικής Άμυνας θα ανακοινώσει τα 65 εξοπλιστικά προγράμματα που θα προχωρήσουν μετά την προτεραιοποίηση από τον κατάλογο των 852 αυτοτελών προγραμμάτων.
Και τα προγράμματα δεν είναι και λίγα με σημαντικότερα από αυτά:
• Τον εκσυγχρονισμό των φρεγατών ΜΕΚΟ που τη διαδικασία θα την «τρέξει» μόνο του το Πολεμικό Ναυτικό και θα συνεργαστεί με ελληνικά ναυπηγεία.
• Τη συγκρότηση του Ελληνικού Θόλου με ισραηλινές εταιρείες να έχουν καταθέσει προσφορές
• Την απόκτηση και 4ης φρρεγάτας belharra
• Εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων Υποβρυχίων και συμμετοχή στο πρόγραμμα ναυπήγησης των νέων Υποβρυχίων.
• Εκσυγχρονισμός των Πυραυλακάτων ΡΟΥΣΣΕΝ.
• Η ναυπήγηση νέων κορβετών
• Συμμετοχή στο πρόγραμμα των φρεγατών Constellation
• Σχεδιασμός και παραγωγή μη επανδρωμένων οχημάτων σε στεριά, θάλασσα, αέρα και υποβρύχια.
• Κατασκευή συστημάτων drones κι αντι- drones
• Την απόκτηση αρχικά 20 F-35 και επιπλέον 6 Rafale
Και όλα αυτά όταν η χώρα έχει δαπανήσει σύμφωνα με παράγοντες του χώρου πάνω από 250 δισ. ευρώ από το 1974 μέχρι σήμερα. Παρόλα αυτά όμως η Ελλάδα από την περίοδο της κρίσης έμεινε χωρίς εγχώρια αμυντική βιομηχανία με τις κρατικές να υπολειτουργούν και ελάχιστες ιδιωτικές να επιβιώνουν.
Οι προσπάθειες πλέον είναι να αναστηθούν και να ανασυγκροτηθούν οι κρατικές. Οι ιδιωτικές από την άλλη κινούνται πλέον με έντονη εξωστρέφεια επιδιώκοντας συνέργειες με μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου και ταυτόχρονα όμως απαιτούν τη συμμετοχή τους στα ελληνικά εξοπλιστικά προγράμματα. Άλλωστε το 2025 αναμένονται σημαντικές αμυντικές συμφωνίες όπου ελληνικές εταιρείες διεκδικούν με μεγαλύτερες αξιώσεις πλέον τη συμμετοχή τους.
