Η αρνητική αντίληψη για την εικόνα του σώματος, ζήτημα που κάποτε θεωρούνταν γυναικεία αποκλειστικότητα, αρχίζει πλέον να απασχολεί μεγάλη μερίδα ανδρών, με κάποιες δημοσκοπήσεις να εκτιμούν ότι πάνω από ένας στους τέσσερις (28%) δυσκολεύεται και νιώθει δυσφορία κοιτάζοντας τον εαυτό του στον καθρέφτη.
Σύμφωνα με τον Chris Stiff, Senior lecturer Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Keele, που καταπιάνεται με το θέμα σε πρόσφατο άρθρο του στο Conversation, δεν είναι λύση η εφαρμογή των θεραπευτικών προσεγγίσεων και υποστηρικτικών δράσεων που διαμορφώθηκαν βάσει της γυναικείας εμπειρίας στους άνδρες, «καθώς οι ανησυχίες για την εικόνα του σώματος διαφέρουν ανάλογα με το φύλο. Για τις γυναίκες, τα ζητήματα εικόνας σώματος προκύπτουν από την πίεση να συμμορφωθούν με το πρότυπο του “λεπτού σώματος”. Για τους άνδρες, πολλοί αισθάνονται πίεση από την ανάγκη να είναι μυώδεις, να φαίνονται αδύνατοι ή αθλητικοί».
Μια θεραπευτική προσέγγιση για την αρνητική εικόνα σώματος ζητά από τα άτομα να ασκήσουν κριτική στα πρότυπα του λεπτού σώματος, ούτως ώστε να επιτύχουν σταδιακά την αποδυνάμωσή του. Όπως εξηγεί ο Stiff, το σύνολο σχεδόν των μελετών που διερεύνησαν την αποτελεσματικότητα της θεραπείας εστιάστηκαν σε γυναίκες. Παράλληλα, πρόκειται για μεθόδους χρονοβόρες που μπορεί να απαιτούν πολλαπλές συνεδρίες για την ολοκλήρωσή τους.
Δύο στρατηγικές αντιμετώπισης
Μέσα από έρευνες έχουν αναδειχθεί δύο πολλά υποσχόμενες στρατηγικές για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Η πρώτη εστιάζει στη βελτίωση του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας (media literacy) και δη στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όπου η έκθεση του χρήστη σε εικόνες ιδανικών σωμάτων έχει αποδειχθεί επιβαρυντική για την ψυχική υγεία ανδρών και γυναικών.
Σύμφωνα με τον Cliff, ο γραμματισμός στα μέσα επικοινωνίας περιλαμβάνει την εκπαίδευση των ατόμων σχετικά με το τι είναι αληθινό ανάμεσα σε όσα προβάλλονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πώς οι φωτογραφίες μπορούν να παραποιηθούν ψηφιακά και να αναδειχθούν π.χ. μέσα από τον τεχνητό φωτισμό ή την αξιοποίηση επαγγελματιών μοντέλων που γνωρίζουν από κολακευτικές πόζες. «Βελτιώνοντας τον γραμματισμό στα μέσα ενημέρωσης, βελτιώνεται η ικανότητα ενός ατόμου να προσεγγίζει κριτικά αυτά που βλέπει στο διαδίκτυο».
Το δεύτερο βοηθητικό εργαλείο αποτελεί η γνωστική αναδιάρθρωση, μια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση που ζητά από το άτομο να αναγνωρίσει αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό του, τους άλλους ή τη ζωή εν γένει και να προσπαθήσει να τις αντικαταστήσει με πιο θετικές.
Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να συγκρίνει τον εαυτό του με το καλλίγραμμο μοντέλο που βλέπει στα social media και βιώνει αρνητικά συναισθήματα για το σώμα του. Σύμφωνα με τον Cliff, στο σημείο αυτό έρχεται η γνωστική αναδιάρθρωση να τον εκπαιδεύσει ώστε να μπορεί μόνος του να διαπιστώσει αν ευσταθεί να συγκρίνει τον εαυτό του με έναν επαγγελματία μοντέλο ώστε να μπορέσει να αποδυναμώσει τις αρνητικές σκέψεις.
Μεγαλύτερη σιγουριά μπροστά στον καθρέφτη
Έρευνα του Cliff και συνεργατών του κατέληξε σε συμπεράσματα που επιβεβαίωσαν τις παραπάνω μεθόδους. Στο πλαίσιο του πειράματος, μια ομάδα ανδρών εκπαιδεύτηκε βάσει του γραμματισμού στα μέσα ενημέρωσης και συμμετείχε σε συνεδρίες γνωστικής αναδιάρθρωσης. Στη συνέχεια, αποτύπωσαν σε διαφάνειες παρουσίασης τη γνώση και εμπειρία που αποκόμισαν από τη διαδικασία, με στόχο να ενημερώσουν το κοινό για το πώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να διαστρεβλώσουν την εικόνα για το σώμα τους.
Σε δεύτερο πείραμα, οι ερευνητές πρόβαλαν εικόνες με ιδανικά σώματα σε 514 άνδρες ηλικίας 18-73 ετών. Όσοι είχαν παρακολουθήσει τις διαφάνειες των συμμετεχόντων του πρώτου πειράματος, έδειξαν να επηρεάζονται λιγότερο από τις φωτογραφίες, έχοντας αποκτήσει ένα είδος «ανοσίας» απέναντι στις επιπτώσεις της προβολής αψεγάδιαστων κορμιών.
