Τέλος η κατασπατάληση στο Δημόσιο από τους προμηθευτές του. Το νέο σύστημα ηλεκτρονικών τιμολογίων παίρνει σάρκα και οστά και φέρνει στο φως όχι μόνο πού ξοδεύεται το κάθε ευρώ, αλλά και πόσα ευρώ αξίζει καθετί που πληρώνει το Δημόσιο.
Κάθε χρόνο αλλάζει χέρια δημόσιο χρήμα ύψους άνω των 15 δισ. ευρώ. Μόνο για καταναλωτικές ανάγκες και τρέχοντα έξοδα ο δημόσιος τομέας δαπανά συνολικά -με τα γνωστά προβλήματα αδιαφάνειας και κακοδιαχείρισης- 7 δισ. ευρώ ετησίως. Επιπλέον 6-7 δισ. ευρώ τον χρόνο πληρώνει το κράτος σε ιδιώτες μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Ακόμη, με 1,5-2 δισ. ευρώ τον χρόνο επιδοτεί άλλους φορείς για να καλύπτουν δικές τους λειτουργικές ανάγκες και έξοδά τους.
Από φέτος, όμως, κάτι αλλάζει. Μετά τα ηλεκτρονικά τιμολόγια συναλλαγών μεταξύ επιτηδευματιών (Business to Business – B2B), αλλά και τις online ηλεκτρονικές αποδείξεις στις συναλλαγές με καταναλωτές που πληρώνουν με κάρτες και διαβιβάζονται στην ΑΑΔΕ (Business to Customers – B2C), έρχεται νέα μεγάλη ανατροπή με τα e-Τιμολόγια στις συναλλαγές των επιτηδευματιών με το Δημόσιο (Business to Government – B2G).
Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Οτι το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους θα ελέγχει πλέον κωδικό προς κωδικό την κάθε κατηγορία δαπανών του Προϋπολογισμού στην οποία ξοδεύονται δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο, αλλά και το πόσο κόστισε κάθε κωδικός προϊόντος, υλικού ή υπηρεσίας.
Πώς θα συμβεί αυτό; Ολα τα ηλεκτρονικά τιμολόγια που θα μπαίνουν στη βάση δεδομένων από όλους τους κρατικούς οργανισμούς και υπηρεσίες θα αναγράφουν τιμή μονάδας για κάθε κωδικό προϊόντος ή υπηρεσίας, η οποία θα είναι άμεσα συγκρίσιμη με μια απλή αναζήτηση. Δεν θα φαίνεται έτσι πλέον μόνο πόσες χιλιάδες ευρώ δαπάνησε ένας φορέας, π.χ., για να προμηθευτεί στιλό, αλλά και πόσο ακριβότερα κόστισε το κάθε στιλό που αγόρασε σε σύγκριση με τον γενικό μέσο όρο ή την τιμή στην οποία τα αγόρασαν άλλες ομοειδείς υπηρεσίες και οργανισμοί του Δημοσίου.
e-Φρένο στις λεόντειες συμβάσεις
Το Δημόσιο είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής υπηρεσιών και προϊόντων στη χώρα μας, καθώς δαπανά περίπου 50 εκατ. ευρώ κάθε εργάσιμη ημέρα.
Εως το φθινόπωρο θα οριστούν και οι αναλυτικοί κωδικοί ανά προϊόν ή υπηρεσία που πληρώνει το κράτος, με στόχο να γίνεται αυτόματα από το ηλεκτρονικό σύστημα σύγκριση των προμηθειών ανά φορέα και ανά είδος (π.χ. γάζες από νοσοκομείο σε νοσοκομείο).
Η υποχρέωση έκδοσης ηλεκτρονικού τιμολογίου έχει ξεκινήσει από τα τέλη του 2022 για τις αναθέτουσες αρχές που έχουν εγγραφεί σε ειδικό μητρώο υπόχρεων φορέων. Η υποχρέωση αποστολής τους γίνεται σταδιακά, στα υπουργεία αρχικά. Από αυτόν τον μήνα εντάχθηκαν επίσης όλοι οι δήμοι, ο ΕΟΠΥΥ και άλλοι φορείς, ενώ η καθολική εφαρμογή για κάθε ευρώ δαπάνης όλων των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης θα επέλθει την 1η Ιανουαρίου του 2025. Ετσι οι φορείς έχουν πλέον υποχρέωση να υποβάλλουν και αναδρομικά τα ηλεκτρονικά τιμολόγια τα οποία εξέδωσαν ή εκδίδουν.
1/ Η διάχυτη εντύπωση στην αγορά είναι πως οι προκηρύξεις και οι συμβάσεις με το Δημόσιο είναι «κόλπα για λίγους» – είτε αφορούν μεγάλα έργα, είτε συνεργεία καθαριότητας, είτε αλλαγές υδραυλικών σωλήνων στα γραφεία κάποιου δήμου της χώρας. Με το ηλεκτρονικό τιμολόγιο μπαίνει τέλος στο χαρτοβασίλειο, στην αδιαφάνεια και τις χαριστικές συμβάσεις προς προμηθευτές. Τα τιμολόγια που εκδίδονται ηλεκτρονικά αναζητούνται ευκολότερα, συγκρίνονται, επεξεργάζονται και αφήνουν ίχνη στη βάση δεδομένων, αντί να στριμώχνονται σε κούτες επί δεκαετίες μέχρι να καταστραφούν – εκτός κι αν επιλεγούν δειγματοληπτικά για να ελεγχθούν εκ των υστέρων.
2/ Με μεγαλύτερη διαφάνεια θα προσέρχονται περισσότεροι προμηθευτές από Ελλάδα και εξωτερικό σε διαγωνισμούς προμηθειών. Η εξέλιξη αυτή συνεπάγεται άλλες τιμές, άλλη ποιότητα και μεγαλύτερη εξοικονόμηση για το Δημόσιο, καθώς θα υπάρχει τυποποίηση και πιστοποίηση των συναλλαγών με ηλεκτρονικό τρόπο. Αντιθέτως, αποκόπτονται ο ομφάλιος λώρος και οι εκλεκτικές σχέσεις παραγόντων του Δημοσίου με τοπικούς προμηθευτές – και όχι μόνο. Η τόνωση του ανταγωνισμού, όπως λένε αρμόδιοι παράγοντες, σημαίνει καλύτερη ποιότητα σε χαμηλότερο κόστος για το κράτος και τους φορολογούμενους πολίτες.
Η υποχρέωση για την έκδοση και υποβολή ηλεκτρονικού τιμολογίου αφορά κυρίως δημόσιες συμβάσεις έργων, εκπόνησης μελετών, παροχής τεχνικών υπηρεσιών, προμηθειών και γενικών υπηρεσιών, παραχώρησης, συμβάσεις στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας και γενικά κάθε δαπάνη από τις αναθέτουσες αρχές ή τους φορείς του Δημοσίου.
Και μελλοντικά όμως, εκτός από τα συγκριτικά στοιχεία, η βάση δεδομένων θα προσφέρει τη δυνατότητα έρευνας για προμήθειες παρελθόντων ετών, καθώς οι φάκελοι με τις χρεώσεις για καθετί δεν θα θάβονται πια σε υπόγεια και αποθήκες κρύβοντας άνομα συμφέροντα ημετέρων, αλλά θα ανασύρονται και θα συγκρίνονται ακόμα κι αν αφορούν δαπάνες και προμήθειες στο τελευταίο χωριό της επικράτειας που διαχειρίζεται κρατικά κονδύλια.
Και αυτό γιατί πλέον όλες οι πλατφόρμες λειτουργίας των κρατικών υπηρεσιών και φορέων θα μεταφέρονται και θα φυλάσσονται στις υποδομές κυβερνητικού νέφους (G-Cloud) και θα περιέρχονται στην κυριότητα της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης, όπου κανείς δεν θα μπορεί να παρέμβει χωρίς προσωπικούς κωδικούς και ευθύνες.
Από μόνη της η δυνατότητα αυτή αναμένεται να λειτουργήσει αποτρεπτικά από την πρώτη κιόλας ημέρα εφαρμογής του μέτρου για οποιουσδήποτε κρατικούς υπαλλήλους ή αξιωματούχους διανοηθούν υπερτιμολογήσεις ή προμήθειες με κατώτερες προδιαγραφές έναντι των συμφωνημένων. Πλέον, ό,τι γράφει δεν ξεγράφει και έτσι όλοι θα αφήνουν ίχνη τα οποία δεν θα μπορούν να σβηστούν με την ευκολία άλλων εποχών.
