‘Sent from my iPhone’. Έτσι – ή μάλλον περίπου έτσι- κλείνουν και τα 41.071 emails που έλαβε συνολικά ο νεαρός Σκωτσέζος πρωταγωνιστής και δημιουργός της νέας σειράς του Netflix, Ρίτσαρντ Γκαντ (Richard Gadd), από μια μεσήλικη γυναίκα που έγινε ασφυκτικά εμμονική μαζί του. Μαζί της ανέπτυξε μια πολύ ιδιαίτερη και περίπλοκη σχέση, η οποία πολλές φορές έφτασε κοντά στο να καταστρέψει τις ζωές και των δύο.
Το ‘Baby Reindeer’, η νέα μίνι σειρά 7 επεισοδίων που κυκλοφόρησε στις 11 Απριλίου στο Netflix, βασίζεται στην αληθινή εμπειρία που είχε πριν από μερικά χρόνια ο κωμικός και πρωταγωνιστής της σειράς, όταν η «Μάρθα», μια φαντασιόπληκτη γυναίκα με το πιο εγκάρδιο γέλιο που είχε ακούσει ποτέ, εμφανίστηκε ξαφνικά στο μπαρ όπου εκείνος δούλευε και, έκτοτε, έγινε η σκιά του: βρισκόταν συνεχώς μπροστά του και τον «καταδίωκε» καθημερινά με την χαοτική παρουσία της και με μηνύματα κάθε είδους: αγάπης, μίσους, λατρείας, συμπόνοιας, εκδίκησης.
Sτη νέα αυτοβιογραφική σειρά του Netflix, ‘Baby Reindeer’, κάτι ανάμεσα σε δράμα, μαύρη κωμωδία και θρίλερ, ο Ρίτσαρντ Γκαντ αφηγείται το εμμονικό stalking που βίωσε από μια γυναίκα, αλλά και μια συνταρακτική εμπειρία κακοποίησης που τον έκανε να ντρέπεται και να μισεί τον εαυτό του.
Παρότι ήταν εμφανές ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με τη «Μάρθα», εκείνος αποδέχτηκε τη συμπάθειά της, την οποία και «σιγόνταρε» σε αρκετές σκηνές της σειράς που προκαλούν νευρική αμηχανία, καθώς βρισκόταν σε μια φάση τσακισμένης αυτοεκτίμησης, με τη ζωή, την ψυχολογία και την τέχνη του σε αδιέξοδο. Κολακεύτηκε, λοιπόν, -και η πληγωμένη του, «εύθραστη» αρρενωπότητα- και ένιωσε πως κάποιος «τον είδε» για αυτό που κι εκείνος θα ήθελε να βλέπει και να είναι.
Γι’ αυτό και, πέρα από μία μοναδική σειρά με εξαιρετικό καστ και ρεαλιστικά δοσμένους χαρακτήρες, το ‘Baby Reindeer’ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως μια σπουδή στον μαζοχισμό που έπεται του τραύματος σε κάποιες περιπτώσεις, μια «βουτιά» στα πιο σκοτεινά βάθη της κακοποίησης, αλλά και μια «ωδή» στα παράξενα πλάσματα που ζουν ανάμεσά μας – ή και μέσα μας.
Παρότι ο πρωταγωνιστής σταδιακά αντιλήφθηκε ότι η «Μάρθα» είναι ένα σοβαρά διαταραγμένο άτομο, ακόμα και αφότου την googlaρε για να ανακαλύψει τελικά το σεσημασμένο παρελθόν της (!), τον βλέπουμε να αναρωτιέται: «Αν η ζωή σου είναι πλέον εντελώς ανάξια λόγου, μπορεί κανείς πραγματικά να την καταστρέψει;».
Σύμφωνα με τον πρωταγωνιστή, ο οποίος υποδύεται τον «Ντόνι Νταν» στη δραματοποιημένη εκδοχή της ιστορίας του Netflix, η stalker του, το πραγματικό όνομα της οποίας δεν γνωρίζουμε, τον αποκαλούσε «Μικρό Ταρανδάκι» (εξού και το Baby Reindeer) και τον καταδίωκε για τέσσερα χρόνια. Του έστειλε συνολικά 41.071 emails, του άφησε υβριστικά μηνύματα στον τηλεφωνητή συνολικής διάρκειας 350 ωρών, έκανε 744 tweets και του έστειλε 46 μηνύματα στο Facebook (106 σελίδες). Κάθε email που βλέπουμε στο Baby Reindeer είναι αληθινό (!). Η «Μάρθα» τού έκανε και μερικά… cringe δώρα: ένα μικρό ταρανδάκι (το Baby Reindeer), υπνωτικά χάπια και ανδρικά εσώρουχα.
Στην αρχή, ούτε ο «Ντόνι» ούτε οι φίλοι του στο μπαρ έδιναν μεγάλη σημασία στις καθημερινές επισκέψεις της «Μάρθα», μέχρι που τα πράγματα άρχισαν να γίνονται ανησυχητικά. Την έβλεπε παντού μπροστά του, ακόμη κι έξω από το σπίτι του και κατάλαβε ότι κάτι πάει λάθος και πως αυτή η γυναίκα τον παρενοχλεί συστηματικά. Έξι μήνες και έξι αιωνιότητες εμμονικού stalking μετά, πήγε στην αστυνομία, αλλά τίποτα. Πέρασαν πολλά χρόνια για να τον πάρουν στα σοβαρά οι αστυνομικές αρχές. Παρενέβησαν μάλιστα έξι χρόνια μετά. Γιατί; Η stalker του δεν έκανε ποτέ κάτι παράνομο, ούτε τον απείλησε ποτέ με σωματική βία. Η εμμονική της συμπεριφορά ήταν εντός ορίων νομιμότητας. Το σύστημα απέτυχε να τον προστατέψει.
«Αρχικά, όλοι στο μπαρ νόμιζαν πως ήταν αστείο που είχα ένα θαυμαστή», είπε ο Γκαντ στους The Times του Ηνωμένου Βασιλείου. «Μετά, όμως, άρχισε να εισβάλει στη ζωή μου, να με ακολουθεί, να εμφανίζεται στα σόου μου, να περιμένει έξω από το σπίτι μου, να στέλνει χιλιάδες φωνητικά και emails».
«Θα ήταν άδικο να ισχυριστώ ότι («η Μάρθα») ήταν ένας φρικτός άνθρωπος και εγώ το θύμα. Αυτό δεν ήταν αλήθεια», δήλωσε ο κωμικός στην εφημερίδα Guardian το 2019 μετά την εξαντλητική πρώτη παράσταση του θεατρικού μονόπρακτου ‘Baby Reindeer’ που γνώρισε μεγάλη επιτυχία στο Φεστιβάλ του Εδιμβούργου. Όπως είπε τότε: «έκανα κάποια λάθη και θα μπορούσα να χειριστώ την κατάσταση καλύτερα».
«Δεν ήμουν ένας τέλειος άνθρωπος [τότε], οπότε δεν έχει νόημα να λέω ότι ήμουν», παραδέχθηκε. «Και ξέρω ότι καθώς κάνω αυτές τις σκηνές, οι άνθρωποι σκέφτονται ότι δεν είμαι καλός άνθρωπος – πράγμα που τις καθιστά δύσκολες να τις εκτελέσω».
Στη σειρά ‘Baby Reindeer’ ο Ρίτσαρντ Γκαντ επεδίωξε, όπως λέει, να απεικονίσει ρεαλιστικά το stalking και να αποφύγει τη ρομαντικοποίηση τέτοιων συμπεριφορών.
«Το stalking στην τηλεόραση τείνει να είναι πολύ σεξουαλικοποιημένο. Έχει μια μυσταγωγία. Είναι κάποιος σε ένα σκοτεινό δρομάκι. Είναι κάποιος που είναι πραγματικά σέξι, που είναι πολύ φυσιολογικός, αλλά στη συνέχεια γίνεται όλο και πιο παράξενος», είπε ο Γκαντ στο Netflix’s Tudum. «Ωστόσο, το stalking είναι μια ψυχική ασθένεια. Ήθελα πραγματικά να δείξω τα επίπεδα του stalking με μια ανθρώπινη ποιότητα που δεν είχα δει ποτέ στην τηλεόραση πριν. Το ‘Baby Reindeer’ είναι μια ιστορία καταδίωξης που ανατρέπεται. Παίρνει ένα μοτίβο και το γυρίζει ανάποδα».
Ένας «επίδεσμος» για τους παράξενους: Η τραυματική εμπειρία που προηγήθηκε
Στην αυτοβιογραφική σειρά του Netflix, κάτι ανάμεσα σε δράμα, μαύρη κωμωδία και θρίλερ, ο Ρίτσαρντ Γκαντ αφηγείται ένα ακόμη πονεμένο κεφάλαιο στη ζωή του, το οποίο προηγείται της εμπειρίας του εφιαλτικού stalking. Συγκεκριμένα, στο τέταρτο επεισόδιο του Baby Reindeer, ο Γκαντ αφηγείται μια επώδυνη εμπειρία σεξουαλικής κακοποίησης που τον έκανε να νιώθει ντροπή και μίσος για τον εαυτό του, την οποία και μετέτρεψε σε θεατρικό έργο με τίτλο ‘Monkey See Monkey Do’ το 2016. «Ήταν πριν το #MeToo –η σεξουαλική κακοποίηση δεν ήταν αντικείμενο δημόσιας συζήτησης, ιδιαίτερα αυτή των ανδρών», σημείωσε. Ήταν 27 ετών τότε και καταστροφικά αγχώδης. Και το Monkey See Monkey Do, παρότι κέρδισε βραβείο κωμωδίας, δεν ήταν ακριβώς stand-up. Ήταν μία κατάθεση ψυχής ενός νέου ανθρώπου, τον οποίο βίασε ένας μεγαλύτερος σε ηλικία, χειριστικός και ισχυρός άντρας που συνάντησε στην αρχή της καριέρας του.
Παρότι τα δύο περιστατικά είναι ξεχωριστά, ο Γκαντ πιστεύει ότι ο βιασμός του «πραγματικά βοήθησε την πλοκή της Martha». «Είναι πολύ σημαντικό να δείξουμε πόσο με επηρέασε αυτό και πόσο επηρέασε τη σχέση μου με τη Μάρθα», εξήγησε.
«Το πράγμα έχει ως εξής: όταν η Μάρθα έρχεται στη ζωή μου στο πρώτο επεισόδιο, αυτό που νομίζω ότι αισθάνεται το κοινό είναι, ‘Γιατί της δίνει σημασία;’. Νιώθεις να ‘κριντζάρεις’ και αναρωτιέσαι γιατί το κάνει. Νομίζω, όμως, ότι αφού πάρεις μαζί σου το κοινό στο επεισόδιο 4 και κάνεις την αναδρομή στο παρελθόν, περνώντας από όλα αυτά που ακολούθησαν, έρχεται η Μάρθα στο τέλος του επεισοδίου και φτάνεις να λες, ‘Αχ, ευτυχώς, επέστρεψε’. Καταλαβαίνεις πραγματικά γιατί έκανε ό,τι έκανε ο Donny».
«Οι επιζώντες κακοποίησης μπορεί να νιώθουν εξίσου μεγάλη ντροπή για την ιδέα ότι αισθάνονται εξαπατημένοι ή ότι τους χειραγώγησαν. Ένα από τα συναισθήματα που μου έμειναν μετά από όλα αυτά ήταν: “Θεέ μου, νιώθω τόσο ηλίθιος”. Νομίζω ότι το να είμαι τόσο ειλικρινής, όχι μόνο για την επίθεση αλλά και για το πώς έφτασα σε αυτό το σημείο, ελπίζω πως θα προσφέρει παρηγοριά σε ανθρώπους που ίσως βίωσαν το ίδιο με μένα».
Στο προτελευταίο επεισόδιο της σειράς, ο «Ντόνι Νταν» δίνει επί σκηνής έναν εξομολογητικό, μη σκηνοθετημένο και εκπληκτικό μονόλογο: «Βλέπετε, αυτό σου κάνει η κακοποίηση. Έγινα ο ‘επίδεσμος’ για όλους τους παράξενους», λέει, μεταξύ άλλων, σε ένα αποκαλυπτικό μονόπρακτο μεταξύ διαύγειας και αυτοταπείνωσης, όχι σαν κωμικός που θέλει να διασκεδάσει το κοινό του, αλλά σαν περφόρμερ ή θεραπευόμενος στην καρέκλα του ψυχαναλυτή -όπως το δει κανείς. Εξίσου χαρακτηριστικά το λέει μέσω της εκδοχής του εαυτού που υποδύεται και σε άλλο σημείο της σειράς: «όταν το κοινό γελά είμαι κωμικός, όταν δεν γελά είμαι performance artist».
Το «Baby Reindeer» ξεκίνησε από τη σκηνή ως θεατρικός μονόλογος στο Φεστιβάλ του Εδιμβούργου το 2019, όπου έγινε sold-out και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο West End εν μέσω πανδημίας, προτού γίνει σειρά στο Netflix. Στη δραματοποιημένη σειρά του Netflix πρωταγωνιστούν οι Richard Gadd, Nava Mau και Jessica Gunning. Η μίνι σειρά 7 επεισοδίων σκηνοθετήθηκε από τον Weronika Tofilska και είναι παραγωγής Matthew Mulot.
* Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο όρος ‘grooming’ αναφέρεται στη διαδικασία μέσω της οποίας ένας άνθρωπος (συνήθως ενήλικας) δημιουργεί μια σχέση εμπιστοσύνης και συναισθηματικής εξάρτησης με ένα νεαρότερο άτομο, προκειμένου να τον εκμεταλλευτεί για σεξουαλικούς ή άλλους σκοπούς. Η διαδικασία αυτή, πέρα από την ανάπτυξη εμπιστοσύνης και οικειότητας με το άλλο άτομο, μπορεί να περιλαμβάνει και τη χρήση ψυχολογικών τακτικών ή την αδιάκοπη διαδικτυακή επικοινωνία με το θύμα. Πολύ συχνά το grooming είναι ο προπομπός της σεξουαλικής κακοποίησης, εκμετάλλευσης ή παιδικής πορνογραφίας.
