Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 4,5-5,4 εκατ. δαγκώματα φιδιού. Από αυτά 81.000-138.000 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους, ενώ από τους επιζώντες αρκετοί χρειάζεται να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό ή ζουν με αναπηρία.
Τα πιο συχνά περιστατικά σημειώνονται στην Ασία, με περισσότερα από 1 εκατ. δαγκώματα ετησίως, κυρίως εξαιτίας της έλλειψης αντιδότων και των κενών στις υποδομές υγειονομικής περίθαλψης. Η ασιατική χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων από δάγκωμα φιδιού αναδεικνύεται η Ινδία, με 58.000-60.000 νεκρούς.
Τα περιστατικά στη χώρα αποδίδονται κυρίως στα λεγόμενα Big 4, τέσσερα είδη φιδιών τα οποία ευθύνονται για το 90% όλων των θανάτων από φίδι στη χώρα. Ανάμεσα σε αυτά η οχιά του Ράσελ Daboia russelii, η οχιά Echis carinatus, η ινδική κόμπρα Naja naja και το κοινό krait του γένους βούγγαρος Bungarus caeruleus. Παρότι και άλλα είδη προκαλούν θάνατο, το δάγκωμά τους θεωρείται σπάνιο και τα ποσοστά θνησιμότητας είναι χαμηλότερα.
Στρατηγική του ΠΟΥ στοχεύει τόσο στην πρόληψη, όσο στη μείωση των θανάτων από φίδι έως το 2030 εστιάζοντας στη διάθεση αντιδότων και την εφαρμογή κατάλληλων μέτρων σε περιοχές που πλήττονται περισσότερο.
Εντούτοις, η κλιματική αλλαγή επιδρά αρνητικά στον έλεγχο της εξάπλωσης των ερπετών, καθώς η άνοδος της θερμοκρασίας και η αλλαγή στα πρότυπα βροχοπτώσεων είναι πιθανό να μεταβάλουν τη γεωγραφική κατανομή τους και επομένως να τα ωθήσουν σε νέες περιοχές.
Αυτό προκύπτει από μελέτη με επικεφαλής την Εταιρεία Διατήρησης Dibru-Saikhowa στην Τισνούκια της Ινδίας, σύμφωνα με την οποία οι περιβαλλοντικές συνθήκες μπορούν να αλλάξουν τα ενδιαιτήματα των φιδιών με επιπτώσεις για τον άνθρωπο.
Παρότι, συναντώνται συχνότερα σε καλλιέργειες σιτηρών καθώς αναζητούν τρωκτικά που αναπτύσσονται στις περιοχές αυτές, η κατανομή τους είναι πιθανό να αλλάξει τόσο σε αγροτικά, όσο και αστικά σημεία αυξάνοντας τον κίνδυνο αλληλεπίδρασης με ανθρώπους και δημιουργώντας προκλήσεις για τη δημόσια υγεία.
Στις βόρειες και βορειοανατολικές πολιτείες της Ινδίας ενδέχεται να παρατηρηθούν συχνότερα τα Big 4 στο μέλλον, με τους επιστήμονες να αναφέρουν ότι καθώς οι παγκόσμιες θερμοκρασίες συνεχίζουν να αυξάνονται, η μετακίνηση των ειδών αναμένεται πιο συχνή σε περιοχές με αυξημένη βιοποικιλότητα και πολύπλοκα, ετερογενή τοπία.
«Αυτή είναι η πρώτη μελέτη στην Ινδία που ενσωματώνει μοντέλα κατανομής ειδών που βασίζονται στο κλίμα με την κοινωνικοοικονομική ευπάθεια και την ικανότητα υγειονομικής περίθαλψης», τονίζουν οι ειδικοί και επισημαίνουν πως τα ευρήματά τους αποκαλύπτουν πως η κλιματική αλλαγή δεν είναι απλώς μια περιβαλλοντική κρίση, αλλά και μια επικείμενη κρίση δημόσιας υγείας.
Σε μία προσπάθεια να μετριαστούν τα περιστατικά, κρίνεται απαραίτητη η εφαρμογή μέτρων ώστε να προληφθούν και να αντιμετωπιστούν μελλοντικές συναντήσεις ανάμεσα σε ανθρώπους και φίδια.
Ανάμεσα σε αυτά, η διασφάλιση παροχής αντιοφικού κι η συνεχής εκπαίδευση σχετικά με την αναγνώριση των ειδών και την παροχή πρώτων βοηθειών σε αγροτικές και αστικές περιοχές. Στόχος είναι οι κάτοικοι όλων των ηλικιακών ομάδων και κοινωνικού επιπέδου να γνωρίζουν τους κινδύνους και την αντιμετώπιση έπειτα από δάγκωμα φιδιού.
Επιπλέον, είναι απαραίτητο η ενημέρωση να φτάσει ακόμα και σε απομονωμένους πληθυσμούς που αντί να ζητούν ιατρική περίθαλψη, απευθύνονται σε εξορκιστές και τοπικούς θεραπευτές που ασκούν μεγάλη επιρροή στις κοινότητες.
Την ίδια ώρα, επιβάλλεται η ενίσχυση των αγροτικών νοσοκομείων με ιατρικό προσωπικό, ικανό να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τέτοια περιστατικά.
Η αντιμετώπιση των προκλήσεων που θέτουν τα είδη φιδιών, επισημαίνουν οι ερευνητές, ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής θα απαιτήσει συντονισμένες παρεμβάσεις από τις κυβερνητικές αρχές, τις περιφερειακές και κρατικές υγειονομικές οργανώσεις, καθώς και από τη διεθνή κοινότητα, προκειμένου να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά αυτή η απειλή στην Ινδία.
